Iran sẽ thông báo cho cơ quan giám sát hạt nhân của Liên Hiệp Quốc ở Vienna vào thứ Ba ngày 5/6 về sự khởi động quá trình tăng cường năng lưc làm giàu uranium của nước này, Reuters dẫn thông báo của người phát ngôn Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran, Behrouz Kamalvandi, nói với hãng thông tấn ISNA.
“Trong một lá thư sẽ được chuyển đến Cơ quan Nguyên tử Năng Quốc tế, Iran sẽ thông báo rằng quá trình nâng cao năng lực sản xuất UF6 sẽ bắt đầu vào thứ Ba,” ông Kamalvandi nói.
UF6 là chất được sử dụng trong các máy ly tâm. Ông nói rằng Iran có năng lực đẩy nhanh quá trình sản xuất các máy ly tâm vốn được sử dụng để làm giàu uranium.
Trước đó, nhà lãnh đạo tối cao của Iran đã ra lệnh chuẩn bị tăng cường khả năng làm giàu uranium nếu như thỏa thuận hạt nhân với các cường quốc thế giới sụp đổ sau khi Mỹ rút lui và ông cam kết sẽ không bao giờ chấp nhận những hạn chế đối với chương trình tên lửa đạn đạo của nước ông.
Các nước châu Âu tham gia ký kết vào thỏa thuận hạt nhân đang cố gắng cứu lấy thỏa thuận mà họ cho là rất quan trọng để ngăn chặn Iran chế tạo vũ khí hạt nhân bằng cách tìm cách khoanh vùng thương mại của họ với Iran để bảo vệ trước các lệnh trừng phạt tài chính của Mỹ
“Kẻ thù của chúng ta sẽ không bao giờ có thể chặn đứng được tiến bộ hạt nhân của chúng ta… Đó là giấc mơ xấu xa của chúng và điều đó sẽ không bao giờ xảy ra,” Giáo sỹ Ali Khamenei, nhà lãnh đạo tối cao Iran, phát biểu trong một bài diễn văn được phát trên truyền hình.
Trong trường hợp các bên ký kết thỏa thuận còn lại bao gồm các nước châu Âu, Nga, và Trung Quốc không thể nào bảo vệ các lợi ích kinh cho Iran trước lệnh cấm vận của Mỹ, ông Khamenei nói: “Tôi đã ra lệnh Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran chuẩn bị sẵn sàng để nâng cấp năng lực làm giàu uranium.”
Ông Khamenei dường như trở nên cứng rắn hơn với đe dọa sẽ khôi phục lại năng lực làm giàu uranium của nước ông, vốn được được đưa ra lần đầu sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi thỏa thuận.
Một trong những đòi hỏi của ông Trump – mà các nước đồng minh châu Âu cũng ủng hộ về mặt nguyên tắc – là các cuộc đàm phán mới để hạn chế chương trình tên lửa đạn đạo của Iran vốn không được đề cập trong thỏa thuận hạt nhân.
Ông Khamenei một lần nữa đã loại trừ khả năng này. “Một số người ở châu Âu đang nói về việc hạn chế chương trình tên lửa phòng thủ của chúng ta. Tôi muốn nói với châu Âu rằng: ‘Hạn chế chương trình tên lửa của chúng tôi là giấc mơ sẽ không bao giờ thành hiện thực,” ông nói.
Ông Trump cũng phản đối thỏa thuận được ký vào năm 2015, vốn đạt được dưới thời người tiền nhiệm của ông là Tổng thống Barack Obama, nói rằng không giải quyết vấn đề hạt nhân của Iran sau năm 2025 hay vai trò của nước này trong các cuộc chiến ở Yemen và Syria.
Mặc dù cam kết trung thành với thỏa thuận, các cường quốc châu Âu cũng chia sẻ mối quan ngại của Trump và muốn có cuộc đàm phán rộng hơn với Iran để giải quyết vấn đề này.
Ông Khamenei bác bỏ điều này và gọi đây là ‘chiến tranh tâm lý và kinh tế chống lại chúng ta, và các lệnh trừng phạt mới của Mỹ là một phần trong đó’.
Bất chấp những lời phản bác công khai mạnh mẽ của Iran đối với những đe dọa trừng phạt nghiêm khắc hơn của Mỹ, một số quan chức Iran cấp cao xem lập trường của Mỹ là ‘chiến lược đàm phán’ và họ tin rằng cánh cửa nhượng bộ ngoại giao vẫn để mở.
Việc Iran tăng cường năng lực làm giàu uranium đến mức độ tinh chế cao hơn là một trong những vấn đề gai góc trong những năm đàm phán với các cường quốc vốn muốn việc làm giàu chỉ giới hạn ở quy mô nghiên cứu để giảm thiểu nguy cơ Iran có khả năng chế tạo bom hạt nhân trong thời gian ngắn. Iran đã liên tục bác bỏ các buộc họ làm giàu uranium là để sản xuất vũ khí hạt nhân.
Sau khi Mỹ rút lui khỏi thỏa thuận hôm 12/5, Iran nói họ chỉ giữ cam kết của mình nếu họ được bảo vệ trước các lệnh trừng phạt được tái khởi động của Mỹ trên các lĩnh vực chủ chốt của nền kinh tế như dầu mỏ với sự hợp tác của các bên khác tham gia ký kết.
Các lựa chọn đang được EU xem xét để giữ Iran trong thỏa thuận bao gồm các khoản tín dụng mới cho, tăng cường hợp tác năng lượng và áp dụng luật pháp EU để ngăn không cho các công ty châu Âu đầu hàng trước các lệnh trừng phạt của Mỹ.
Trong bài diễn văn kỷ niệm 29 năm ngày mất của nhà lãnh tụ cách mạng Iran Ruhollah Khomeini, ông Khamenei nhấn mạnh sẽ kháng cự lại áp lực của Mỹ và một lần nữa cảnh báo sẽ đáp trả khốc liệt nếu Iran bị tấn công.
“Tehran sẽ tấn công hơn gấp 10 lần nếu bị kẻ thù tấn công… Các kẻ thù không muốn thấy một nước Iran độc lập trong khu vực… Chúng tôi sẽ tiếp tục ủng hộ các quốc gia bị áp bức,” ôngKhamenei nói.
Iran, vốn theo Hồi giáo dòng Shi’ite, hậu thuẫn cho Tổng thống Syria Bashar al-Assad trong cuộc nội chiến ở Syria, các dân quân Shi’ite ở Iraq, phiến quân Houthi ở Yemen và phong trào Hezbollah của Yemen.
Ông Khamenei cũng nói rằng Iran không có ý định giảm bớt ảnh hưởng của họ ở Trung Đông theo yêu cầu của các nước phương Tây và kêu gọi thanh niên Ả Rập đứng lên chống lại áp lực của Mỹ.
“Hỡi thanh niên Ả Rập, các bạn hãy hành động và có ý tưởng để làm chủ tương lai của chính mình… Một số nước trong khu vực hành động như là kẻ thù của chính nhân dân họ,” ông nói.
