Bốn thượng nghị sĩ chủ chốt của Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ đả kích Trung Quốc gay gắt về điều mà họ gọi là hành vi “hiếp đáp” của Trung Quốc ở Biển Đông liên quan tới vụ một tàu cá của Việt Nam bị đâm chìm gần quần đảo Hoàng Sa vào tuần trước.
Việt Nam đã gửi công hàm phản đối Trung Quốc về hành động “xâm phạm chủ quyền” sau khi một tàu hải cảnh Trung Quốc hôm 2 tháng 4 tới ngăn cản và đâm chìm tàu cá Việt Nam đang hoạt động tại khu vực đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa, Bộ Ngoại giao Việt Nam nói.
Việt Nam và Trung Quốc những năm qua đã vướng vào tranh chấp lãnh hải trong những vùng biển giàu tài nguyên ở Biển Đông. Vụ việc này đánh dấu lần thứ hai trong vòng chưa đầy một năm một tàu cá của Việt Nam được nói là bị tàu Trung Quốc đâm chìm gần quần đảo Hoàng Sa do Trung Quốc kiểm soát.
Phát biểu của bốn vị thượng nghị sĩ Mỹ, được đăng trong một thông cáo trên website của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ ngày thứ Sáu, đánh dấu phản ứng mới nhất của nhánh lập pháp trong chính quyền Mỹ sau khi Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng nước này lên tiếng chỉ trích Trung Quốc.
“Những báo cáo về việc một tàu Hải cảnh Trung Quốc đâm chìm một tàu cá Việt Nam và các hoạt động khác của Trung Quốc trên các đảo được bồi đắp bất hợp pháp ở Biển Nam Trung Hoa [Biển Đông] là vô cùng đáng lo ngại,” Thượng nghị sĩ Cộng hòa Jim Risch, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, nói. “Đây chỉ là những ví dụ mới nhất về sự hiếp đáp trắng trợn của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đối với các nước láng giềng nhằm khẳng định các yêu sách hàng hải thái quá của mình.”
“ĐCSTQ đang làm suy yếu sự ổn định khu vực vào lúc mà cộng đồng quốc tế nên cùng nhau chống lại đại dịch COVID-19. Hoa Kỳ sẽ làm việc với các đồng minh và đối tác của chúng tôi trong khu vực để duy trì một vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở và thúc đẩy hoạt động hòa bình ở Biển Nam Trung Hoa.”
Thượng nghị sĩ Dân chủ Bob Menendez, thành viên cao cấp của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, lên án Trung Quốc về “hành vi gây chia rẽ và hung hăng” ở Biển Đông, nói rằng lực lượng hải cảnh của Trung Quốc “góp phần vào sự vô pháp và nguy hiểm.”
“Trách nhiệm của lực lượng hải cảnh Trung Quốc trong vụ va chạm và đâm chìm tàu cá Việt Nam rõ mười mươi, và cấu thành hành vi hàng hải không an toàn và không thể chấp nhận được,” ông Menendez nói. “Tất cả các quốc gia ở vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương phải được tự do sống mà không bị cưỡng ép trong một khu vực được quản trị bởi luật pháp, các chuẩn mực và các định chế quốc tế.”
“Tôi tin tưởng mạnh mẽ rằng Hoa Kỳ phải đứng lên và ủng hộ các nỗ lực của các tổ chức khu vực và các đồng minh và đối tác của chúng ta để đảm bảo tự do hàng hải và cơ hội kinh tế trên toàn bộ vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương.”
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Cory Gardner, Chủ tịch Tiểu ban về Đông Á, Thái Bình Dương, và Chính sách An ninh mạng Quốc tế, và Thượng nghị sĩ Dân chủ Ed Markey, thành viên cao cấp của Tiểu ban, cũng đưa ra những chỉ trích gay gắt nhắm vào Trung Quốc, gọi hành vi của nước này ở Biển Đông là “xấu xa” và những tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh là “phi pháp.”
Ông Gardner hối thúc chính quyền Trump “sử dụng mọi công cụ chính sách sẵn có” của mình để đẩy lùi những hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, trong khi ông Markey kêu gọi Mỹ tiếp tục hỗ trợ các đồng minh và đối tác bảo vệ quyền tự do hàng hải trước “hành vi gây hấn” của Trung Quốc.
Mỹ không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và không đứng về bên nào trong những tranh chấp chủ quyền ở đây, nhưng Mỹ thường xuyên chỉ trích Trung Quốc về các hoạt động bồi đắp các đảo nhân tạo và việc quân sự hóa các đảo này, điều mà Washington xem là gây bất ổn cho an ninh và hòa bình trong khu vực.
Mỹ trong những năm gần đây cũng tăng cường điều các tàu chiến đi ngang qua các đảo này trong những cuộc tuần tra “tự do hàng hải” nhằm thách thức các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.
