Bộ trưởng Công thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên sẽ trở thành quan chức cao nhất của Việt Nam hội kiến với các quan chức trong tân nội các của chính quyền Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trong tuần này giữa lúc Washington đang rầm rộ áp thuế quan lên các đối tác thương mại mà họ cho là “không công bằng”.
Giới quan sát cho rằng ông Diên sẽ đưa ra những hứa hẹn về việc tăng cường nhập khẩu từ Mỹ để điều chỉnh cán cân mậu dịch, cũng như thương thuyết các thỏa thuận để tránh các mức thuế mới của Tổng thống Trump.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên dự kiến đến Washington, DC vào ngày 13/3 để gặp Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer sau khi bộ này đưa ra thông điệp “về mong muốn duy trì và xây dựng mối quan hệ kinh tế, thương mại hài hòa, bền vững, hai bên cùng có lợi với Mỹ”.
Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Thứ trưởng Bộ Công thương, nói với báo giới trong cuộc họp báo chính phủ thường kỳ hôm 5/3 tại Hà Nội, loan tin về chuyến công du của Bộ trưởng Diên: “Việt Nam không có bất cứ chính sách nào có thể gây phương hại đến người lao động hay an ninh quốc gia của Mỹ”.
“Bộ trưởng Công thương Việt Nam đi Mỹ cũng chỉ với hy vọng rằng phía Mỹ sẽ không đánh thuế lớn đối với Việt Nam”, chuyên gia quan hệ quốc tế Hà Hoàng Hợp thuộc viện Think Tank VietKnow ở Hà Nội chia sẻ với VOA. “Nhưng phía Mỹ thì họ kín đáo và không tuyên bố gì cả”.
Hôm 10/3, hãng tin Reuters loan tin rằng các quan chức Việt Nam thuộc nhiều bộ ngành, từ hải quan đến thuế quan, cùng các doanh nghiệp năng lượng sẽ tháp tùng ông Diên trong chuyến công du đến Mỹ.
Một văn bản của chính phủ Việt Nam mà Reuters xem được cũng nêu ý định của Hà Nội là mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Hoa Kỳ cho ngành công nghiệp non trẻ của mình và có thể sẽ xem xét lại thuế quan đối với một số mặt hàng nhập khẩu, từ ethanol và LNG đến các sản phẩm nông nghiệp.
Theo tài liệu này, các công ty PetroVietnam Gas, PetroVietnam Power, tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) nằm trong số các công ty khí đốt và năng lượng do nhà nước kiểm soát được yêu cầu cử đại biểu tham gia chuyến đi của ông Diên.
Dự kiến ông Diên sẽ có cuộc gặp với ông Greer vào ngày 13/3, trước khi làm việc với các quan chức của bộ năng lượng Hoa Kỳ và chứng kiến lễ ký kết “một số thỏa thuận” vào ngày 14/3.
Ngoài ra, phái đoàn của ông Diên cũng sẽ gặp gỡ các quan chức của Bộ Thương Mại Hoa Kỳ (DOC) và các nhóm ngành có “lợi ích tại Việt Nam”, vẫn theo Reuters.
Giới quan sát nhận định rằng chuyến đi này của phái đoàn Việt Nam là nhằm giảm rủi ro thuế quan của chính quyền Trump.
“Chuyến đi sẽ tạo ra sự hiểu biết ban đầu thôi nhưng chưa chắc có một kết quả cụ thể mà mọi người nhìn thấy được. Tuy nhiên, từ phía Việt Nam, họ phải chuẩn bị mọi khả năng để giảm rủi ro. Chuyến đi này ông ấy phải trình bày cho phía Mỹ thấy rằng những khả năng mà Việt Nam có thể làm để giảm xuất siêu từ Việt Nam sang Mỹ”, Tiến sĩ Hợp nhận định.
Hôm 1/3, khi gặp gỡ giới doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Hà Nội, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính nói rằng Việt Nam đang có “nhiều giải pháp” để thúc đẩy thương mại theo hướng cân bằng hơn với Hoa Kỳ, trong đó có các hợp đồng mua bán máy bay, thương mại quốc phòng, mua bán khí LNG, thương mại nông sản, dược phẩm… với Hoa Kỳ.
Thủ tướng Chính thông báo rằng hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines đang triển khai việc mua 50 tàu bay Boeing với tổng giá trị khoảng 11 tỷ đôla. Trong khi đó, hãng hàng không tư nhân Vietjet cũng đang triển khai việc mua 200 tàu bay từ Boeing của Mỹ. Ngoài ra, một số hợp đồng máy bay khác giữa các đối tác hai nước cũng đang được xem xét, theo báo Giao Thông.
Ngoài ra, ông Chính cũng kêu gọi các doanh nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục đầu tư vào Việt Nam và cho biết ông đang thúc giục các quan chức nhanh chóng phê duyệt giấy phép thí điểm cho dịch vụ vệ tinh Starlink của tỷ phú Elon Musk hoạt động tại quốc gia này.
Chuyên gia kinh tế Nguyễn Văn Chữ ở bang Texas, Mỹ, trong một cuộc phỏng vấn trước đây với VOA, chia sẻ rằng việc Việt Nam quyết định tăng tốc nhập khẩu từ Mỹ trong ngắn hạn khó có thể tạo thay đổi lớn trong cán cân mậu dịch khi mà thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ đã tăng lên 123,5 tỷ đôla vào năm ngoái.
“Chuyện Việt Nam mua nông sản và các thứ thì tôi không nghĩ là giảm cán cân thương mại xuống dưới 20 tỷ đôla và như vậy Việt Nam có cơ hội lớn là bị Mỹ đưa vào danh sách quốc gia thao túng tiền tệ”, Tiến sĩ Nguyễn Văn Chữ nhận định, nói thêm rằng việc dùng một lượng lớn ngoại tệ để nhập khẩu sẽ khiến tiền đồng mất giá, buộc chính phủ phải can thiệp bằng biện pháp hối đoái.
Trong khi đó, theo góc nhìn của Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, ông dự báo rằng Việt Nam có thể tăng kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ lên đến 40-50 tỷ đôla trong 4-5 năm tới.
“Thông qua việc mua máy bay, LNG, hàng nông nghiệp, thiết bị, công nghệ, và có thể mua cả vũ khí nữa…thì cũng giảm xuất siêu xuống được 10 tỷ đôla. Việc mua máy bay và đầu tư từ Việt Nam sang Mỹ cũng có khả năng đầy hứa hẹn là tạo công ăn việc làm ở Mỹ. Sau 4-5 năm thì con số giảm thêm 40-50 tỷ đôla nữa, như vậy là gần ½ lượng thâm hụt thương mại của Mỹ đối với Việt Nam”.
Giới quan sát cho rằng từ khi nhậm chức nhiệm kỳ 2 từ ngày 21/1, ông Trump đã gia tăng lập trường bảo hộ mậu dịch, áp dụng các mức thuế quan mới và hạn chế đầu tư khiến gây ra các biện pháp trả đũa từ các đối tác thương mại chính như Trung Quốc, Canada, EU…
Việt Nam, một quốc gia được xem là đang hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đang đứng trước một thời điểm quan trọng khi đối phó với chính sách thương mại của chính quyền Trump. Việt Nam trong năm 2024 xếp thứ 3 trong các nước mà Mỹ có thâm hụt thương mại lớn nhất, sau Trung Quốc và Mexico.
Nhưng các chuyên gia cũng lưu ý rằng Việt Nam từng là quốc gia hưởng lợi lớn từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung trong quá khứ, thu hút mức đầu tư nước ngoài kỷ lục khi các công ty tìm kiếm các giải pháp thay thế cho hoạt động sản xuất của Trung Quốc, khiến Việt Nam trở thành một trong những nước xuất siêu hàng đầu đối với Hoa Kỳ và nhập siêu rất lớn đối với Trung Quốc.
Tuy nhiên, việc Hoa Kỳ lần này mở rộng thuế quan đối với các nền kinh tế châu Á khác có thể gây căng thẳng cho các ngành công nghiệp chính của Việt Nam. Ngành công nghiệp điện tử của quốc gia này, chiếm hơn 30% tổng kim ngạch xuất khẩu, đặc biệt dễ bị tổn thương, theo Việt Nam News.
Được hỏi liệu chính quyền Trump sẽ áp thuế quan đối với hàng hóa Việt Nam hay không, các chuyên gia nói rằng khó đoán trước vì chưa có tín hiệu nào từ phía Mỹ, nhưng nói thêm rằng với kỹ năng “thạo” thương thuyết và đưa ra nhiều “hứa hẹn” của các quan chức Việt Nam, họ có thể khiến Nhà Trắng “xiêu lòng”.
“Việt Nam rất hay cái chuyện này. Có thể làm xiêu lòng rất giỏi”, Tiến sĩ Chữ đưa ra nhận định cá nhân. “Ông Trump chưa nói gì nên cũng khó đón trước. Nhưng phải nhìn nhận rằng Việt Nam làm rất giỏi chuyện này”, Tiến sĩ Chữ nói.
Văn phòng của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) chưa phản hồi ngay khi VOA đưa ra yêu cầu bình luận về chuyến thăm của Bộ trưởng Diên.
Ông Greer phát biểu khi tuyên thệ nhậm chức hôm 26/2: “Tổng thống Trump đã chỉ ra vai trò của các hoạt động thương mại không công bằng trong việc chuyển việc làm của người Mỹ ra nước ngoài và gây tổn hại đến an ninh quốc gia của chúng ta”.
“Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Trump, tôi sẽ hành động chiến lược để giải quyết các hoạt động thương mại không công bằng, mở ra các thị trường mới, giải quyết thâm hụt thương mại kỷ lục của chúng ta và khôi phục khả năng trở thành một quốc gia sản xuất của nước Mỹ”, ông Greer nhấn mạnh.
Lặp lại mối quan ngại từ lâu của Tổng thống Trump, ông Greer nhấn mạnh ý định giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại dai dẳng. Ông Greer chỉ ra rằng các quốc gia duy trì thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ—đặc biệt là Việt Nam—nên mong đợi các yêu cầu về sự đối ứng lớn hơn trong tiếp cận thị trường nếu họ muốn giữ lại các đặc quyền thương mại của Hoa Kỳ, theo trang Washington Tariff & Trade Letter.
Theo dữ liệu của USTR, tổng kim ngạch thương mại hàng hóa giữa Hoa Kỳ và Việt Nam ước đạt 149,6 tỷ đôla vào năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang Việt Nam là 13,1 tỷ đôla; kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ từ Việt Nam đạt 136,6 tỷ đôla. Như vậy, thâm hụt thương mại hàng hóa giữa hai nước là 123,5 tỷ đô la, tăng 18,1% (khoảng 18,9 tỷ đôla) so với năm 2023.
Diễn đàn