Mỹ hôm 18/11 lật ngược chính sách lâu đời, để quay sang ủng hộ quyền của Israel được xây các khu định cư cho người Do Thái trên Bờ Tây, khu vực bị Israel chiếm đóng.
Chính sách của Mỹ từ 4 thập niên nay chống đối Israel xây các khu định cư Do Thái trên các vùng lãnh thổ của Palestine mà họ chiếm đóng, vì cho rằng các khu định cư đó “không phù hợp với luật pháp quốc tế”. Bản tin của Reuters nói rằng động thái mới nhất của Mỹ có nguy cơ đẩy xa hơn nữa triển vọng hòa bình giữa Israel và Palestine.
Loan báo của Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo là một thất bại cho người Palestine, và là một thắng lợi cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đang chật vật xoay sở để duy trì quyền lực sau hai cuộc bầu cử trong năm nay.
Thay đổi chính sách của Mỹ như một đòn giáng xuống các nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm giải quyết xung đột giữa Israel và Palestine thông qua kế hoạch hòa bình đã được xúc tiến trong hơn hai năm nay, nhưng đã gây hoài nghi rộng rãi ngay cả trước khi nó được công bố.
Ông Pompeo nói các tuyên bố của Mỹ về các khu định cư ở Bờ Tây, bị Israel chiếm đóng từ sau chiến tranh Trung Đông năm 1967, vốn ‘không nhất quán’. Ông nói Tổng thống Jimmy Carter thuộc đảng Dân chủ cho rằng các khu định cư không phù hợp với luật pháp quốc tế, trong khi Tổng thống Ronald Reagan thuộc đảng Cộng hòa, thì nói ông không thấy các khu định cư đó, tự chúng, là bất hợp pháp.
Phát biểu với các phóng viên tại Bộ Ngoại giao, ông Pompeo nói:
“Việc thành lập các khu định cư dân sự của Israel tự chúng, không phải là không phù hợp với luật pháp quốc tế”, lật ngược quan điểm pháp lý chính thức của Mỹ dưới thời Tổng thống Carter năm 1978.
Thông báo của ông Pompeo được ông Netanyahu ca ngợi rằng nó đã “sửa sai một sai lầm lịch sử,” nhưng bị nhà thương thuyết người Palestine, ông Saeb Erekat, lên án. Ông Erekat nói Washington đang đe dọa “thay thế luật pháp quốc tế bằng ‘luật rừng.”
Người Palestine lập luận rằng lập trường mới của Mỹ coi thường luật pháp quốc tế. Theo Công ước Geneva lần thứ Tư năm 1949 và các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc thì cộng đồng quốc tế coi việc đưa thường dân của bất kỳ nước nào đến cư ngụ tại các vùng đất mà nước đó đã chiếm đóng là điều bất hợp pháp.
Nave Abu Rudeineh, người phát ngôn của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, nói:
“Mỹ không đủ tư cách cũng như không được phép phủ nhận các nghị quyết hợp pháp quốc tế. Mỹ không có quyền hợp pháp hóa các khu định cư của người Israel.”
Mỹ cho rằng lập trường mới này có thể đưa đến bạo lực, và đã ra cảnh báo đối với công dân Mỹ trong khu vực, rằng họ cần thận trọng đề cao cảnh giác vì sẽ có người phản đối động thái này, và “có thể nhắm” tấn công các cơ sở chính phủ, các lợi ích của Mỹ cũng như công dân Mỹ.
Bộ trưởng Ngoại giao Jordan, Ayman Safadi, tin rằng thay đổi chính sách đó sẽ có “hậu quả nguy hiểm” cho triển vọng đàm phán hòa bình, và ông mô tả các khu định cư Do thái là “một sự vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế.”
Ngoại Trưởng Pompeo nói hành động này không nhằm gây ảnh hưởng đến quy chế của vùng Bờ Tây mà người Palestine hy vọng một ngày, có thể trở thành một phần của một quốc gia Palestine trong một giải pháp rộng hơn để giải quyết cuộc xung đột giữa Israel và người Palestine.
