Cách đây 3 năm, Trung Quốc và Myanmar đã ký một thỏa thuận xây dựng một mạng lưới đường sắt cao tốc nối tỉnh Vân Nam của Trung Quốc với Vịnh Bengal. Nhưng tháng trước, bản ghi nhớ 3 năm hết hạn, gây hoang mang cho tương lai của mạng lưới. Thông tín viên VOA Gabrielle Paluch tường thuật rằng Bộ trưởng đường sắt Myanmar nói dự án đã bị bỏ dở nhưng nhà cầm quyền Trung Quốc không bỏ cuộc.
Các giới chức Myanmar nói kế hoạch đường sắt cao tốc với kinh phí 20 tỷ đôla nối liền, thủ phủ Côn Minh của tỉnh Vân Nam với một cảng biển bình lặng của một trong những bang nghèo nhất của Miến Điện, chưa hề được thực hiện và chưa có công trình xây dựng nào được bắt đầu. Đường sắt sẽ chạy dọc theo đường ống dẫn khí đốt Shwe, đã được Trung Quốc xây dựng. Một con đường bộ cũng sẽ được xây dựng.
Ông Myint Wai, giám đốc của Bộ Đường Sắt tháng trước cho biết dự án bị huỷ bỏ vì ý muốn của dân chúng Myanmar. Ông nói “không có kế hoạch thực thi dự án, và thỏa thuận đã quá hạn do đó chúng tôi sẽ không thực hiện dự án, phù hợp với đòi hỏi của công chúng.”
Những dự án liên doanh có tầm mức tương tự giữa Trung Quốc và Myanmar đã bị dân chúng chống đối, phần lớn từ phía những cư dân địa phương sẽ bị ảnh hưởng bởi các công trình xây dựng.
Những dự án này bao gồm một con đập khổng lồ cho thuỷ điện trên sông Myitsone tại bang Kachin dường như đã bị đình lại, và mỏ đồng Latpedaung do Trung Quốc điều hành tại vùng thượng du Myanmar.
Ông Wong Aung, một những nhà hoạt động thuộc Phong trào Khí đốt Shwe nói việc huỷ bỏ những dự án hạ tầng cơ sở quy mô lớn với Trung Quốc là một cách để chính phủ dân sự trên danh nghĩa tách khỏi chính phủ quân nhân trước đây. Ông cho biết:
“Khi họ bắt đầu xây dựng đường ống, vào lúc có những cuộc hành quân và nhiều người vẫn còn bị áp bức dưới chế độ quân nhân. Do đó hiện nay chúng tôi xem đây như một loại phát triển chính trị dưới cái được gọi là chính phủ dân chủ của Tổng thống Thein Sein. Tổng thống thường đề cập đến sự tham dự của người dân và một loại dân chủ có thể tạo nên dân chủ hoá cho người dân địa phương kiểm soát và nói lên những quan tâm của họ.”
Đại sứ Trung Quốc Dương Hống Lan nói Trung Quốc chưa từ bỏ kế hoạch này. Trong một tuyên bố với Đài VOA ông nói “Trung Quốc và Myanmar đã cùng nhau hoàn tất thiết kế của dự án, và “phía Trung Quốc sẵn sàng tiếp tục làm việc về dự án này.”
Ông nói dự án nằm trong khuôn khổ Mạng lưới Đường Sắt Xuyên Á đã được dự trù nối liền tất cả các nước ở lục địa Đông Nam Á và Singapore với Trung Quốc bằng các đường sắt cao tốc do Trung Quốc xây dựng, theo thoả thuận đã ký vào năm 2009.
Dự án được chính phủ Trung Quốc gọi là “Đường sắt Tơ lụa” và có ý định mang sự phát triển kinh tế cho những nước giàu tài nguyên có cùng biên giới với Trung Quốc, và cho phép Trung Quốc tiếp cận với nhiều cảng. Ít quốc gia tham dự có những hành động về thỏa thuận này.
Tuy nhiên, tình cảm chống Trung Quốc đang lên cao tại Myanmar -trong nhiều thập niên dưới thời kỳ xã hội chủ nghĩa, những vụ bạo động chống Trung Quốc gây chết người đã thường xuyên bùng ra. Và trong khi bang Rakhine của Miến Điện đang rất cần phát triển, một đặc khu kinh tế và một cảng nước sâu dự trù tại Kyaukpyu chưa mang lại những hạ tầng cơ sở và dịch vụ mà nhiều cư dân bang Rakhine cần đến.
Ông Wong Aung nói ông nghĩ là dự án do Trung Quốc yểm trợ không chắc sẽ thành hình:
“Đây là một trong ví dụ rõ ràng về việc người dân bất bình đối với những dự án của Trung Quốc như thế nào. Đó là lý do tại sao bộ trưởng đường sắt muốn bày tỏ quan ngại và tìm cách chấm dứt bản ghi nhớ, hiện đã hết hạn.”
Một hệ thống đường sắt khu vực xuyên suốt Đông Nam Á đã được thảo luận nghiêm chỉnh trong hơn 100 năm khi chế độ thuộc địa Anh và Pháp phác họa các kế hoạch xây dựng đường sắt từ Côn Minh đến Singapore.
Kể từ đó, các chính phủ thường xuyên thảo luận về ý kiến này, nhưng những kế hoạch liên tiếp gặp nhiều vấn đề về tài chánh và tiếp vận. Tuần này, tập đoàn cầm quyền quân nhân Thái Lan loan báo kế hoạch nâng cấp đường sắt tại Thái Lan trị giá 23 tỉ đô la. Đường sắt này sẽ trở thành một phần trong mạng lưới vùng đã dự trù lâu nay.
