Tổng thống Mỹ Joe Biden đưa ra một chương trình nghị sự đầy tham vọng trong 100 ngày đầu nắm quyền, với hứa hẹn hành động nhanh chóng về mọi thứ, từ biến đổi khí hậu đến cải cách nhập cư cho đến chống đại dịch virus corona.
Tính đến thứ Tư 10/3, ông tại nhiệm được 50 ngày. Đó cũng là ngày chính quyền của ông Biden đạt được một mốc quan trọng: Quốc hội Mỹ thông qua gói cứu trợ đại dịch với số tiền khổng lồ lên đến 1,9 nghìn tỷ đô la do ông đề xướng. Dự luật này bao gồm các khoản tiền cấp trực tiếp cho hàng triệu người Mỹ và ngân quỹ để giúp Nhà Trắng thực hiện một số lời hứa quan trọng nhất mà ông Biden đưa ra khi tranh cử, như mở cửa lại trường học và tiêm chủng cho nhiều người Mỹ hơn.
Sau 50 ngày, ông Biden đạt được những bước tiến lớn trong những ngày đầu tiên nắm quyền đối với một số cam kết nặng ký được đưa ra khi tranh cử, trong khi đó, những cam kết khác vẫn đang và sắp được thực hiện.
Các mục tiêu đã đạt được
Ông Biden ưu tiên giải quyết đại dịch virus corona trong những tuần đầu tiên tại vị, và sự tập trung này đã được đền đáp. Hiện tại, ông sắp đạt mục tiêu 100 triệu liều vắc xin được tiêm trong 100 ngày đầu tiên, chính xác hơn là sẽ về đích trước kế hoạch khi số liều vắc xin đó sẽ được tiêm xong vào cuối tuần tới (20-21/3). Tốc độ tiêm chủng hàng ngày hiện nay đạt trung bình hơn 2 triệu mũi, và hơn 75 triệu liều đã được tiêm kể từ khi ông Biden tuyên thệ nhậm chức.
Ông Biden cũng sớm có một số hành động để thực hiện các cam kết về chính sách khí hậu. Ông đã ký một lệnh hành pháp vào Ngày nhậm chức, thu hồi giấy phép của đường ống dẫn dầu Keystone XL, tạm dừng xây dựng ở Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Quốc gia Bắc Cực, và ra lệnh rà soát các luật lệ thời ông Trump về môi trường, sức khỏe cộng đồng và khoa học. Một lệnh hành pháp hôm 27/1 đã tạm dừng các hợp đồng cho thuê các vùng đất liên bang và vùng biển ngoài khơi cho mục đích thăm dò, khai thác dầu khí.
Ông Biden cũng dễ dàng thực hiện các cam kết hàng đầu khi tranh cử liên quan đến việc đẩy lùi các động thái của chính quyền ông Trump về mọi thứ, từ biến đổi khí hậu đến nhập cư. Ngay từ đầu, chính quyền ông Biden đã tái gia nhập Tổ chức Y tế Thế giới và Hiệp định Khí hậu Paris, tạm dừng việc xây dựng bức tường biên giới, chấm dứt các hạn chế đi lại đối với người dân từ những quốc gia có đa số dân theo đạo Hồi, và thành lập một lực lượng chuyên trách để đoàn tụ các gia đình bị ly tán tại biên giới Mỹ-Mexico.
Về vấn đề nhập cư, ông Biden cam kết đưa ra Quốc hội một dự luật cải cách toàn diện trong vòng 100 ngày đầu nắm quyền, và thực tế là dự luật đó được công bố vào tháng trước. Ông Biden tỏ ý rằng ông sẵn sàng làm việc về từng phần của dự luật, nếu cần thiết. Ông Biden cũng đã ban hành một lệnh hành pháp chỉ đạo Bộ trưởng An ninh Nội địa "duy trì và củng cố" các biện pháp bảo vệ cho những người nhập cư trẻ tuổi do cha mẹ họ đưa đến Hoa Kỳ.
Ông Biden cũng có một số động thái ban đầu để thực hiện cam kết thắt chặt các tiêu chuẩn đạo đức trong chính quyền của mình, bao gồm lệnh hành pháp ngày 20/1 buộc những người được bổ nhiệm phải làm đúng các cam kết đạo đức về các hoạt động như vận động hành lang và nhận quà, các cam kết này cũng cấm can thiệp chính trị vào Bộ Tư pháp.
Đang thực hiện
Hiện giờ, ông Biden vẫn đang thực hiện những lời hứa khác.
Chiến lược quốc gia về COVID-19 của ông Biden cam kết thành lập 100 trung tâm tiêm chủng mới, được liên bang hỗ trợ trên toàn quốc vào cuối tháng 2. Cho đến nay, chính quyền của ông đang có khoảng 20 điểm tiêm chủng đại trà do chính phủ liên bang điều hành và có nhân viên là các binh sĩ tại ngũ do Lầu Năm Góc triển khai. Tính chung, chính quyền cho biết, ít nhất 441 điểm tiêm chủng hiện được liên bang hỗ trợ. Phần nhiều trong số đó không phải là các cơ sở mới, mà gần như tất cả đều là cơ sở có từ trước và nay được mở rộng năng lực với các nguồn lực bổ sung của liên bang.
Về vấn đề nhập cư, ông Biden cam kết sẽ đảo ngược luật lệ về "gánh nặng công cộng" do chính quyền ông Trump đưa ra để ngăn cản người nhập cư sử dụng các phúc lợi công cộng. Việc đảo ngược này có mục đích đơn giản hóa quy trình nhập tịch và cải cách hệ thống tị nạn của Hoa Kỳ trong vòng 100 ngày đầu của ông Biden. Ông đã ký một lệnh hành pháp hồi đầu tháng 2, chỉ đạo các cơ quan liên quan xem xét các chính sách đó và đề xuất các thay đổi trong vòng 60 ngày.
Chính quyền hiện nay đã thực hiện một số động thái để cải cách hệ thống tị nạn, bao gồm động thái của Bộ An ninh Nội địa vào ngày đầu tiên nhậm chức của ông Biden nhằm đình chỉ một chương trình thời ông Trump yêu cầu những người xin tị nạn phải chờ đợi ở Mexico trong khi đơn của họ được xem xét. Nhưng ông Biden vẫn chưa đưa ra chi tiết về kế hoạch quản lý dòng người tị nạn ngoài việc đề xuất chi hàng tỷ đô la để giải quyết các nguyên nhân gốc rễ ở Trung Mỹ.
Tổng thống Biden cũng vẫn duy trì các thẩm quyền liên quan đến đại dịch cho phép chính quyền của ông trục xuất ngay lập tức những người ở biên giới và họ không có cơ hội xin tị nạn. Các phụ tá của ông Biden cho biết họ không có chủ trương dừng ngay thẩm quyền này, đây là thẩm quyền mà ông Trump đã ban hành cách đây một năm, viện dẫn điều luật về y tế công cộng có từ năm 1944 song ít người biết đến.
Ông Biden cũng hứa sẽ chấm dứt việc giam giữ lâu dài các gia đình di dân. Tuần trước, Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) báo hiệu rằng họ có kế hoạch ngừng sử dụng một cơ sở như vậy, nhưng ICE sẽ tiếp tục tạm giữ các gia đình trong 3 ngày hoặc ngắn hơn tại 2 cơ sở khác ở Texas. Và chính quyền ông Biden đang mở rộng năng lực tại một số cơ sở dài hạn quản lý trẻ em nhập cư, để giải quyết tình trạng trẻ vị thành niên không có người đi cùng đang gia tăng ở biên giới.
Về biến đổi khí hậu, ông Biden hứa rằng sẽ cùng các quốc gia khác đưa ra các cam kết có thể thực thi được để giảm lượng khí thải trong vận tải biển và hàng không toàn cầu, đồng thời triệu tập hội nghị thượng đỉnh thế giới về khí hậu để thảo luận về những cam kết mới và tham vọng hơn nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, trong vòng 100 ngày đầu tiên. Hoa Kỳ sẽ tổ chức một hội nghị thượng đỉnh như thế vào Ngày Trái đất, 22/4 tới.
Mở cửa trở lại các trường học ở Mỹ là một trong những lời hứa lớn của ông Biden khi tranh cử. Thực tế cho thấy thật khó thực hiện lời hứa này, một phần vì việc quyết định có quay lại học trực tiếp hay không tùy thuộc vào các quan chức địa phương và công đoàn của giáo viên. Sau khi thảo luận lại các chi tiết về mục tiêu của mình, hồi tháng trước, ông Biden cho hay ông nhắm đến mục tiêu là trong 100 ngày đầu sẽ mở cửa được hầu hết các trường tiểu học 5 ngày một tuần để học sinh đến lớp học trực tiếp được.
Trong tháng này, ông đã chỉ đạo các bang ưu tiên tiêm chủng cho giáo viên và thông báo rằng ông sẽ điều chuyển các nguồn lực liên bang dành cho việc tiêm chủng cho giáo viên vào tháng 3. Chính quyền ông Biden hy vọng rằng với việc thông qua dự luật cứu trợ để chống dịch virus corona và phân bổ hàng triệu đô la viện trợ cho các trường học để cải thiện các biện pháp an toàn, giáo viên sẽ cảm thấy yên tâm hơn khi quay lại dạy học trực tiếp.
Theo hãng Burbio, vốn chuyên theo dõi kế hoạch về mở cửa trở lại các trường học, hiện có khoảng 47% học sinh từ mẫu giáo đến lớp 12 có thể đến trường học trực tiếp mỗi ngày trong tuần.
Dự định sẽ thực hiện
Chính quyền ông Biden vẫn chưa có hành động đáng kể nào về cải cách tư pháp hình sự, ngoài lệnh hành pháp chấm dứt hợp đồng với nhà tù tư nhân. Ông Biden cam kết thành lập ban giám sát cảnh sát trong vòng 100 ngày đầu của mình, nhưng cho đến nay vẫn chưa có chuyển động rõ ràng nào theo hướng đó.
Các cam kết khác cho 100 ngày đầu cũng đang chờ được thực hiện: thành lập một nhóm công tác cấp chính phủ tập trung vào thúc đẩy người lao động tham gia công đoàn, và ra lệnh cho FBI rà soát lại các vấn đề liên quan đến việc kiểm tra lý lịch người mua súng.
Một số cam kết cho 100 ngày của ông Biden sẽ cần được quốc hội thông qua, như lời hứa của ông về xác định lại thẩm quyền của Đạo luật Chống Bạo lực đối với Phụ nữ và việc tăng thuế đối với các công ty. Ông Biden cũng hứa sẽ thông qua Đạo luật Bình đẳng, theo đó cấm phân biệt đối xử dựa trên giới tính, khuynh hướng tình dục và bản dạng giới, đó một trong những ưu tiên trong 100 ngày đầu của ông. Dự luật đó đã được Hạ viện thông qua, nhưng Thượng viện thì không.
Và một số lời hứa khác của ông đang chờ các bộ trưởng thực hiện, sau khi họ được Thượng viện chuẩn thuận. Về vấn đề kiểm soát súng, ông Biden cho biết ông sẽ chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp đưa ra các khuyến nghị để tái cơ cấu các cơ quan quan trọng của Bộ Tư pháp nhằm thực thi hiệu quả hơn các luật về súng của Mỹ. Ông cũng cam kết giao Bộ trưởng Phát triển Đô thị và Nhà ở (còn gọi là Bộ Gia cư) đứng đầu một nhóm chuyên trách để đưa ra các khuyến nghị nhằm bảo đảm quyền về nhà ở cho tất cả người dân Mỹ.
Hai vị được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tư pháp, Merrick Garland; và Bộ trưởng Gia cư, vốn là Dân biểu Marcia Fudge, đều được chuẩn thuận hôm thứ Tư 10/3.
