Nga đang định xây một căn cứ quân sự trên quần đảo Kuril mà họ chiếm của Nhật vào lúc Thế chiến Thứ hai chấm dứt. Các nhà phân tích cho rằng kế hoạch này là một phần của chiến lược 'xoay trục' sang Châu Á của Moscow. Thông tín viên Brian Padden của đài VOA tường thuật từ Seoul.
Ông Grant Newsham, một chuyên gia an ninh của Diễn đàn Nghiên cứu Chiến lược ở Tokyo, cho rằng chiến lược “xoay trục Châu Á” của Moscow có mục đích gia tăng và bảo vệ công cuộc mậu dịch với các nền kinh tế năng động ở Châu Á Thái Bình Dương.
"Nếu Nga thật sự muốn nắm giữ vai trò của một cường quốc quân sự ở Đông Bắc Á, sự hiện diện quân sự trên quần đảo Kuril rất hữu ích."
Hoa Kỳ đã dùng từ cụm từ 'xoay trục Châu Á' để mô tả những nỗ lực của Tổng thống Barack Obama nhằm gia tăng tầm quan trọng về mặt chiến lược của khu vực này để đối trọng với sự hiện diện quân sự và sức mạnh kinh tế mỗi ngày một lớn của Trung Quốc.
Loan báo của Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoygu về việc xây dựng một căn cứ trên quần đảo Kuril cùng với 4 căn cứ ở Bắc Băng Dương là một phần của kế hoạch của Tổng thống Vladimir Putin để tăng cường sự hiện diện quân sự của nước ông trong khu vực này.
Tin tức cho biết trong thập niên qua Nga đã chi tiêu hơn 600 tỉ đô la cho mục tiêu hiện đại hoá quân đội, trong đó có việc chế tạo tàu ngầm hạt nhân, chiến đấu cơ phản lực và máy bay trực thăng.
Hạm đội Thái Bình Dương của Nga hiện nay có 73 chiếc tàu, gồm 23 tàu ngầm và 50 chiến hạm.
Moscow cũng thiết lập những mối quan hệ gần gũi hơn với Bắc Kinh. Quân đội hai nước hồi gần đây đã tiến hành một cuộc thao dượt hải quân mà hãng thông tấn TASS của Nga mô tả là cuộc diễn tập hỗn hợp lớn nhất “trong lịch sử hiện đại của sự hợp tác” giữa Nga và Trung Quốc.
Ông Newsham cho rằng mặc dù việc xây căn cứ trên quần đảo Kuril gần các tuyến hàng hải giữa Nga và Thái Bình Dương là có giá trị về mặt chiến lược, nhưng những yếu tố khác -- như tinh thần dân tộc và phát huy ảnh hưởng chính trị, cũng có một vai trò trong kế hoạch này.
Ngoài ra, những ngư trường phong phú cùng với tiềm năng dầu lửa và khí đốt dưới đáy biển cũng làm tăng giá trị của quần đảo này.
Việc Nga xây căn cứ quân sự trên quần đảo Kuril có phần chắc sẽ gây phương hại thêm nữa cho mối quan hệ với Nhật Bản, là nước có yêu sách chủ quyền đối với những hòn đảo phía nam trong quần đảo Kuril mà họ gọi là Lãnh thổ Phương bắc.
Liên Xô đã chiếm quần đảo này vào năm 1945, không lâu trước khi Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến Thứ hai, và trục xuất 17.000 người Nhật sinh sống trên những hòn đảo đó. Hai nước cho đến nay vẫn chưa thể ký kết một hòa ước vì vụ tranh chấp về quyền sở hữu của những hòn đảo này.
Tháng 8 vừa qua, Nhật Bản đã phản đối khi Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev đến thăm hai hòn đảo Kunashir và Iturup có tranh chấp và là nơi mà tin tức cho biết Nga đang xây hai tiền đồn quân sự. Hai đảo này nằm gần Hokkaido, hòn đảo cực bắc của Nhật Bản.
Các giới chức Nhật Bản đã có phản ứng dè dặt đối với loan báo hồi tuần trước của bộ trưởng quốc phòng Nga.
Chánh Văn phòng Nội các Nhật, ông Yoshihide Suga, phát biểu.
"Chúng tôi chưa biết rõ bối cảnh của phát biểu này, nhưng nếu kế hoạch này là có thật, chính phủ Nhật Bản sẽ cực lực phản đối bởi vì chúng tôi giữ nguyên lập trường là những hòn đảo này là phần đất mà Nhật Bản có chủ quyền."
Một số người hy vọng điện Kremlin và chính phủ của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe sẽ tìm được một giải pháp ngoại giao cho vấn đề gây tranh cãi này. Cả hai đều có lợi khi hoạt động mậu dịch gia tăng. Và Nhật Bản có thể là một thị trường béo bở cho nguồn cung ứng dầu lửa và khí đốt rất phong phú của Nga.
Tuy nhiên, Nhật Bản bác bỏ đề nghị của Nga là chỉ trả lại hai hòn đảo nhỏ nhất trong quần đảo Kuril.
Ông Newsham cho biết việc ông Abe đi thăm Ukraine trước đây trong năm nay và sự ủng hộ của Tokyo đối với những biện pháp chế tài do Mỹ dẫn đầu nhắm vào Moscow vì sự can dự của Nga ở Ukraine đã làm cho lập trường của ông Putin trở nên cứng rắn hơn.
"Nhật Bản quả thật không thể làm gì nhiều và tôi nghĩ rằng đó là điều từ trước tới nay vẫn vậy. Nga rõ ràng là chiếm ưu thế."
Hồi đầu tháng này ông Putin đã đình hoãn vô hạn định một chuyến viếng thăm Nhật Bản vì vụ tranh chấp quần đảo Kuril.
