Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry chiều ngày 23/9 gặp gỡ những người đồng cấp ASEAN tại New York, trong đó có Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh.
Phát biểu khai mạc, Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh ASEAN có vai trò trung tâm trong các vấn đề an ninh khu vực Đông Nam Á.
Về vấn đề Biển Đông, ông Kerry khẳng định Hoa Kỳ “tin rằng những tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ cần được giải quyết một cách hòa bình và phù hợp với các nguyên tắc và phán quyết pháp lý rõ ràng, chứ không phải bằng cách cưỡng ép”.
Ông nói thêm Mỹ và ASEAN có chung mối quan tâm về việc cần duy trì luật pháp quốc tế và thuyết phục tất cả các quốc gia có liên quan ở Biển Đông cần kiềm chế để giảm căng thẳng.
Ông cho rằng hiện nay ASEAN “có vai trò rất rõ ràng cần phải thể hiện trong việc hoàn tất cuộc đàm phán quan trọng về bộ quy tắc ứng xử có ý nghĩa”, cũng như trong việc “ngăn cản hoạt động quân sự hóa các tiền đồn, và tôn trọng cơ chế ngoại giao và pháp lý”.
Về vấn đề Bắc Triều Tiên, Ngoại trưởng Kerry phát biểu rằng Mỹ và ASEAN cũng chia sẻ các lợi ích giống nhau. Ông nêu ra việc ASEAN cũng như toàn thế giới “đã lên án một cách đúng đắn vụ thử hạt nhân mới nhất của CHDCND Triều Tiên”, gọi đó là một mối đe dọa đối với sự ổn định trong khu vực và là một sự vi phạm trắng trợn nhiều nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.
Ngoại trưởng Kerry khẳng định “Hoa Kỳ sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để bảo vệ công dân của mình và bảo đảm các cam kết an ninh của chúng tôi đối với các đồng minh”. Ông chỉ ra rằng mỗi quốc gia “đều có trách nhiệm hợp tác trong việc cưỡng hành mạnh mẽ các biện pháp trừng phạt đã được Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc áp đặt”.
Ông kêu gọi các nước làm việc cùng nhau để “đảm bảo rằng CHDCND Triều Tiên phải trả giá cho hành động nguy hiểm của họ”. Ngoại trưởng Mỹ nói hành động như vậy là một phần trong nỗ lực làm cho Bắc Triều Tiên thấy “cần phải đàm phán và cư xử như mọi quốc gia khác biết tuân thủ pháp luật và làm việc để phi hạt nhân hóa bán đảo”.
Đáp lại phát biểu của Ngoại trưởng Mỹ, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman nói nước ông và mọi thành viên ASEAN đánh giá cao vai trò của Hoa Kỳ trong việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng trong khu vực.
Ông Aman nhấn mạnh: “Chúng tôi cũng đánh giá cao vai trò xây dựng của Hoa Kỳ trong việc giúp chúng tôi phát triển một cấu trúc khu vực dựa trên luật lệ thông qua các cơ chế do ASEAN lãnh đạo hướng tới nhận thức rõ ràng hơn về vai trò trung tâm và sự thống nhất của ASEAN”.
Ngoại trưởng Malaysia cũng chỉ ra rằng hợp tác giữa ASEAN và Mỹ đã mở rộng và trở nên sâu sắc hơn trong nhiều vấn đề khu vực và quốc tế, kể cả về chống khủng bố, an ninh mạng, biến đổi khí hậu, di cư bất thường, và các vấn đề hàng hải.
Đại diện cho ASEAN, Ngoại trưởng Malaysia khẳng định “chúng tôi mong muốn hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ để tiếp tục tăng cường quan hệ đối tác chiến lược của chúng ta và tất cả các lĩnh vực cùng quan tâm”.
Trong cuộc họp, các ngoại trưởng Mỹ và ASEAN đã thảo luận thêm về vấn đề Biển Đông và tình hình khu vực cũng như quốc tế, kể cả các thách thức phi truyền thống như khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia và biến đổi khí hậu.
Một cán bộ ngoại giao Việt Nam cho các phóng viên đi theo đoàn biết rằng tại cuộc họp, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh đề nghị ASEAN và các đối tác tiếp tục đóng góp vào các nỗ lực chung duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông.
Ông cũng đề nghị các nước liên quan thúc đẩy việc tuân thủ luật pháp quốc tế và giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế. Chia sẻ với phát biểu của Ngoại trưởng Mỹ, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh kêu gọi sớm hình thành Bộ Quy tắc Ứng xử ở Biển Đông.
Trong những năm gần đây, cùng với chính sách xoay trục sang châu Á, Hoa Kỳ ngày càng nhìn nhận rằng ASEAN là một tổ chức quan trọng và có ảnh hưởng. Ngoại trưởng Mỹ nói tại cuộc họp hôm 23/9 rằng ASEAN “là trung tâm đối với tất cả các mục tiêu và sáng kiến của chúng tôi ở châu Á”.
Mỹ và ASEAN đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược trong năm 2015. Năm tới, hai bên sẽ kỷ niệm 40 năm quan hệ ngoại giao.
Hiệp hội Các Quốc gia Đông Nam Á gọi tắt là ASEAN gồm có các nước Việt Nam, Brunei, Myanmar, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Philippines, Singapore và Thái Lan.
