Các nguồn tin ngoại giao hôm 30/6 cho hay Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã nói với các quan chức Trung Quốc rằng Washington sẽ tiến hành các biện pháp chống lại nếu Bắc Kinh có thêm hành động khiêu khích ở Biển Đông.
Một nguồn tin dẫn lời ông Kerry nêu ví dụ rằng nếu Bắc Kinh đơn phương tuyên bố vùng nhận dạng phòng không ở vùng biển có tranh chấp, điều đó sẽ buộc Mỹ hành động. Nguồn tin cho hay ông Kerry đã nói như vậy tại Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ-Trung hồi đầu tháng 6 ở Bắc Kinh.
Ngoại trưởng Mỹ không nói thêm các biện pháp chống lại là gì. Song dường như ông đã báo hiệu về các hành động như tăng cường hành quân vì tự do hàng hải và triển khai các đơn vị quân đội Mỹ ở Biển Đông, nơi có nhiều tranh chấp giữa Việt Nam, Trung Quốc, Philippines và một số bên khác.
Theo các nguồn tin, ông Kerry cũng yêu cầu Trung Quốc tuân thủ phán quyết mà một tòa trọng tài thuộc Liên Hiệp Quốc sẽ đưa ra hôm 12/7 về tính pháp lý của lời đòi chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông.
Mỹ hiện đang cân nhắc việc mở rộng hoạt động do thám của hải quân tại Biển Đông vào lúc Bắc Kinh đã đẩy mạnh việc xây đảo cũng như quân sự hóa các tiền đồn ở vùng biển có tranh chấp.
Hôm 1/7, trong bài phát biểu kỷ niệm ngày thành lập Đảng Cộng sản, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói nước ông sẽ không từ bỏ tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Ông nói: “Trung Quốc không chiếm đoạt lợi ích của nước khác, nhưng chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ các quyền chính đáng của mình. Các nước khác chớ trông mong chúng tôi mặc cả về các lợi ích cốt lõi của mình hay tìm cách phá hoại các lợi ích của chúng tôi liên quan đến chủ quyền, an ninh và phát triển”.
Lời phát biểu này dường như nhắm mục tiêu vào Mỹ và Philippines, liên quan đến các cuộc hành quân vì tự do hàng hải ở vùng biển. Ông Tập nói đối đầu cần được thay thế bằng hợp tác. Ông phát biểu rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục đường lối quân sự là chủ động phòng vệ song sẽ không tìm các thường xuyên đe dọa sử dụng sức mạnh quân sự hay phô trương sức mạnh tại “ngưỡng cửa của nước khác”.
