Ngôi sao bóng rổ Hoa Kỳ Brittney Griner bị kết án hôm thứ Năm 4/8 tại Nga về tội tàng trữ và mang lậu ma túy và bị kết án 9 năm tù trong một vụ án chính trị có thể dẫn đến việc trao đổi tù nhân giữa Washington và Moscow.
Cô Griner 31 tuổi, hai lần vô địch Olympic Hoa Kỳ và là ngôi sao toàn năng tám lần với đội Phoenix Mercury của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia Nữ WNBA, lắng nghe không cảm xúc khi một thông dịch viên dịch phán quyết của Thẩm phán Anna Sotnikova, nhưng các luật sư của cô nói sau đó cô “rất thất vọng.” Cô Griner cũng bị phạt 1 triệu rúp (khoảng 16.700 đô la).
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã bác bỏ là “không thể chấp nhận được” phán quyết và bản án, được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Nga tăng cao về vấn đề Ukraine.
“Tôi kêu gọi Nga trả tự do cho cô ấy ngay lập tức để cô ấy có thể ở bên vợ, những người thân yêu, bạn bè và đồng đội của mình,” ông Biden nói và nói thêm rằng ông sẽ tiếp tục làm việc để đưa cô Griner và ông Paul Whelan, một người Mỹ bị giam giữ về tội gián điệp ở Nga về nhà.
Bên ngoài tòa án, đại biện lâm thời của Tòa đại sứ Hoa Kỳ Elizabeth Rood gọi kết quả là “một sự sai lầm của công lý.”
Cô Griner, được công nhận là một trong những cầu thủ vĩ đại nhất trong lịch sử WNBA, đã bị giam giữ kể từ ngày 17 tháng 2 sau khi cảnh sát cho biết họ tìm thấy hộp vape chứa dầu cần sa trong hành lý của cô khi hạ cánh xuống sân bay Sheremetyevo của Moscow. Cô trở lại Nga, nơi cô đã thi đấu từ năm 2014.
Khi được dẫn ra khỏi tòa án, cô Griner nói: “Tôi yêu gia đình tôi.”
Bản án 9 năm gần với mức tối đa 10 năm mà cô Griner phải đối mặt theo các cáo buộc. Các luật sư cho biết, hầu hết những người Nga sở hữu số lượng nhỏ ma túy sẽ phải ngồi tù nhiều nhất là 5 năm.
Luật sư bào chữa Maria Blagovolina sau đó nói với các phóng viên rằng cô Griner “rất thất vọng, rất căng thẳng. Cô ấy khó có thể nói chuyện. Đó là khoảng thời gian khó khăn đối với cô ấy.”
Trước khi phán quyết nhanh chóng bất thường được đưa ra, một Griner xúc động đã xin lỗi gia đình, đồng đội và thành phố Yekaterinburg của Nga, nơi cô thi đấu trong giải ngoài mùa WNBA, “vì sai lầm của tôi mà tôi đã mắc phải và sự xấu hổ mà tôi đã mang lại cho họ.”
Với giọng nói xúc động, cô nói thêm: “Tôi hy vọng trong phán quyết của quý vị, sẽ không kết thúc cuộc đời của tôi.”
Theo luật pháp Nga, cô Griner có 10 ngày để kháng cáo và các luật sư của cô cho biết họ mong đợi một phiên điều trần tại tòa án khu vực Moscow vào tuần tới. Khi được hỏi liệu cô Griner có thể yêu cầu Tổng thống Vladimir Putin ân xá hay không, bà Blagovolina cho biết họ sẽ xem xét mọi khả năng, nhưng các luật sư nói họ không tham gia bất kỳ cuộc thảo luận nào về việc hoán đổi tù nhân.
Người đại diện của cô Griner, bà Lindsay Kagawa Colas, đã tweet rằng bản án này “là nghiêm khắc theo các tiêu chuẩn pháp lý của Nga và để chứng minh những gì chúng tôi đã biết từ trước đến nay, rằng cô Brittney đang bị sử dụng như một con tốt chính trị.” Bà nói thêm là bà ủng hộ những nỗ lực của Tổng thống Biden “để hoàn tất thỏa thuận.”
Kết án thường là điều kiện tiên quyết để sắp xếp trao đổi tù nhân và cũng cho phép cô Griner nộp đơn xin tổng thống ân xá. Thứ trưởng Ngoại giao Sergei Ryabkov vào tháng trước nói rằng “các thủ tục tư pháp cần thiết” phải được hoàn thành trước khi các bước khác có thể được thực hiện.
Vào tháng 7, có tiết lộ rằng chính phủ Hoa Kỳ đang tìm kiếm một vụ hoán đổi tù nhân liên quan đến cô Griner phản ánh áp lực ngày càng tăng đối với chính quyền Biden phải làm nhiều hơn nữa để đưa cô này về nhà. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ trước đó đã tuyên bố cô Griner bị “giam giữ sai trái” - một cáo buộc mà Nga bác bỏ dứt khoát.
Khi ra tòa vào ngày 7 tháng 7, cô Griner nói: “Tôi muốn nhận tội về những cáo buộc chống lại tôi. Nhưng tôi không có ý định vi phạm bất kỳ luật nào của Nga”. Cô nói thêm rằng cô đã mang các hộp vape vào Nga vì cô đã vội vã xếp hành lý cho chuyến bay của mình.
Cô Griner cũng mô tả một cảnh tượng lúng túng khi bị giữ tại sân bay, nói rằng một thông dịch viên do nhà chức trách cung cấp chỉ dịch một phần nhỏ những gì đang nói với cô và các quan chức bảo cô ký vào các tài liệu mà không giải thích chúng là gì. Cô cũng cho biết cô không được thông báo về quyền của mình.
Các luật sư của cô đã đưa ra bằng chứng cho thấy cô Griner đã sử dụng cần sa dược liệu để điều trị những cơn đau mãn tính và những vết thương phải chịu đựng trong suốt sự nghiệp của cô và kèm theo một bức thư từ bác sĩ của cô. Cô Griner làm chứng rằng cô biết dầu cần sa nằm ngoài vòng pháp luật ở Nga và không có ý định vi phạm pháp luật hoặc “có kế hoạch buôn lậu bất cứ thứ gì vào Nga”.
Trường hợp của cô Griner và gần sáu tháng ngồi tù của cô đã làm dấy lên những lời chỉ trích mạnh mẽ trong những người ủng hộ cô ở Hoa Kỳ, bao gồm cả vợ cô, Cherelle, rằng ông Biden đã không làm đủ để mang lại tự do cho cô.
Cô Griner đã gửi một lời kêu gọi cá nhân tới ông Biden và hơn 1.100 nữ lãnh đạo Da đen kêu gọi chính quyền “thực hiện một thỏa thuận để đưa cô Brittney trở về nhà một cách nhanh chóng và an toàn và gặp Cherelle, vợ của cô Brittney ngay lập tức”. Ông Biden sau đó đã gọi điện cho cô Cherelle Griner “để trấn an cô ấy rằng ông đang làm việc để đảm bảo việc trả tự do cho cô Brittney càng sớm càng tốt”, Tòa Bạch Ốc nói vào ngày 6 tháng 7.
Cherelle Griner, người cũng đã nói chuyện với Phó Tổng thống Kamala Harris, sau đó nói rằng cô ấy “biết ơn cả hai người vì thời gian họ đã dành cho tôi và sự cam kết mà họ bày tỏ trong việc đưa BG về nhà”, sử dụng tên viết tắt của cô Griner.
Vào ngày 27 tháng 7, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết Washington đã đề nghị một thỏa thuận với Nga nhằm đưa cô Griner và ông Whelan về nhà trái ngược mạnh mẽ với chính sách trước đó. Chi tiết về đề nghị này không được công bố, mặc dù một người quen thuộc với vấn đề này cho biết Mỹ đã đề nghị trao đổi tay buôn vũ khí người Nga bị kết án Viktor Bout lấy ông Whelan và cô Griner. Người này yêu cầu giấu tên để thảo luận về một cuộc điều tra đang diễn ra.
Truyền thông Nga đã nhiều lần suy đoán rằng cô Griner có thể trao đổi lấy ông Bout, có biệt danh là “Kẻ buôn thần chết”, người đang thụ án 25 năm ở Hoa Kỳ sau khi bị kết tội âm mưu giết công dân Hoa Kỳ và giúp đỡ cho một tổ chức khủng bố. Nga đã vận động đòi trả tự do cho ông Bout trong nhiều năm.
Mức độ nghiêm trọng của bản án cô Griner có thể tạo ra đòn bẩy cho Nga trong việc hoán đổi bằng cách gia tăng áp lực lên Washington trong việc đàm phán trả tự do cho cô.
“Tôi nghĩ rằng bản án càng khắc nghiệt thì chính quyền Biden sẽ càng chịu nhiều áp lực trong việc đưa ra một thỏa thuận và rõ ràng là họ thích tận dụng áp lực đó”, ông Tom Firestone, một luật sư trước đây từng là cố vấn pháp lý thường trú tại Tòa đại sứ Hoa Kỳ ở Moscow, nói về những người Nga trước khi bản án được áp đặt.
Việc giam giữ cô Griner chỉ được công bố sau khi quân đội Nga tiến vào Ukraine, khi quan hệ giữa Nga và Mỹ đạt mức thấp mới sau khi Washington dẫn đầu phương Tây đưa ra các chế tài nhằm vào Moscow.
Sự thống khổ của cô Griner đã được những người ủng hộ cô ở quê nhà, bao gồm các vận động viên hàng đầu, nhấn mạnh, đặc biệt là sau khi có rất ít tin tức xuất hiện từ những tuần đầu tiên bị giam giữ ở Nga, nơi cô được tiếp cận hạn chế với các quan chức của Tòa đại sứ Hoa Kỳ. Chỉ vào tháng 5, Bộ Ngoại giao đã cho rằng cô bị giam giữ sai trái, chuyển hồ sơ của cô dưới sự giám sát của Đặc phái viên của Tổng thống về Các vấn đề Con tin, người đứng đầu cuộc đàm phán về con tin của chính phủ.
Tại Lễ trao giải Xuất sắc trong Thể thao Hàng năm ESPY vào tháng trước, cầu thủ bóng đá Megan Rapinoe đã gọi cô Griner là “một tù nhân chính trị”, và Billie Jean King vĩ đại trong làng quần vợt nói: “Đầu tiên, hãy đưa BG về nhà. Phải làm điều đó.”
Cô Griner, trung vệ cao 6 foot 9, có 12 trong số 15 lần ném bóng làm đối thủ kinh ngạc trong lịch sử WNBA và lập kỷ lục ghi bàn trong một năm với 129 quả vào năm 2014. Cô dẫn đầu giải đấu về số bàn thắng hai lần. Cô đã 2 lần đoạt danh hiệu "Associated Press college basketball player of the year" và dẫn dắt Baylor đến mùa giải 40-0 và danh hiệu NCAA năm 2012. Cô là lựa chọn số 1 của Phoenix trong kỳ chọn cầu thủ năm 2013.
Các ủy viên của WNBA và NBA gọi kết quả của phiên tòa là “không hợp lý và đáng tiếc, nhưng không phải là bất ngờ và cô Brittney Griner vẫn bị giam giữ một cách sai trái... Chúng tôi hy vọng rằng chúng tôi đã gần kết thúc quá trình này để cuối cùng đưa BG trở về Hoa Kỳ.”
Diễn đàn