Lễ nhậm chức của tân Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã diễn ra êm thắm ngày 20 tháng 1. Bài diễn văn nhậm chức của ông đã được nhiều nhà bình luận nhận định theo hai chiều hướng tích cực hay tiêu cực. Sau đây là một số nhận định của tôi.
Nhận định 1: Đó là một bài diễn cho thấy cá tính của ông Trump như đã từng thể hiện trong các cuộc tranh cử trước đây. Ông nói thẳng ý nghĩ của mình bất kể hậu quả chính trị như thế nào, miễn đáp ứng được ước muốn hay thị hiếu chính trị của những người ủng hộ ông. Vì vậy ngôn từ, cung cách diễn đạt và nội dung diễn văn được nhiều người coi là chưa từng có trong lịch sử các bài diễn văn nhậm chức của các vị Tổng thống Hoa Kỳ tiền nhiệm.
Nhận định 2: Phần lớn bài diễn văn đã đề cao vai trò và vinh danh nhân dân Hoa Kỳ, nhưng đồng thời đã gián tiếp quy trách cho các chính quyền trước, cả Cộng Hòa lẫn Dân chủ. Theo ông Trump, các chính quyền đó đã thi hành những chính sách đối nội cũng như đối ngoại chỉ có lợi cho giới cầm quyền ở Washington, còn hậu quả suy đồi toàn diện thì nhân dân và đất nước phải gánh chịu. Ông nhận định: “Từ quá lâu, một nhóm nhỏ tại thủ đô đã thu nhận phần thưởng của chính phủ, còn nhân dân gánh chi phí. Washington phát triển nhưng nhân dân không được chia sẻ của cải. Các chính khách giàu to nhưng việc làm ra đi, nhà máy đóng cửa…”
Những lời lẽ của vị tổng thống mới đã làm những người ủng hộ ông phấn khởi và tin tưởng vì họ cho rằng ông Trump đã nhận xét rất đúng về chính trường và xã hội Hoa kỳ. Ông Trump nói: “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ là đất nước của các bạn. Điều thực sự quan trọng không phải là đảng nào kiểm soát chính phủ, nhưng liệu chính phủ có do nhân dân kiểm soát hay không. Ngày 20/1/2017 sẽ được nhớ như ngày nhân dân trở thành người cai trị đất nước này một lần nữa…”
Thế nhưng những người chống đối thì cáo buộc ông Trump đã mị dân vì ông thuộc phái dân túy; còn những người có khuynh hướng xã hội thì cho rằng ông Trump đang khai thác triệt để mâu thuẫn giai cấp để kích động một cuộc đấu tranh giai cấp kiểu cộng sản, theo chiều hướng có lợi cho việc thực thi chủ trương chính sách có tính cách mạng của mình. Những nhận xét của tân Tổng thống Donald Trump cũng có thể làm các vị tổng thống tiền nhiệm có mặt tại lễ nhậm chức của ông không hài lòng. Nhưng dường như ông Trump bất cần, với ông dân là gốc, và trên dân có Thượng đế sẽ giúp chính quyền của ông vượt qua qua mọi trở ngại để đưa “Hoa Kỳ vĩ đại trở lại”. Vì vậy trong diễn văn nhậm chức, tân Tổng thống Trump nhiều lần đề cao vai trò và vinh danh nhân Hoa Kỳ và nhắc đến Kinh thánh. Kết thúc bài diễn văn, ông nói với nhân dân Mỹ:
“Hỡi những người Mỹ, ở mọi thành phố xa gần, nhỏ to, từ núi đồi đến biển cả, xin hãy lắng nghe:
Các bạn sẽ không bao giờ bị bỏ rơi nữa. Tiếng nói, hy vọng, giấc mơ của các bạn sẽ quyết định vận mệnh nước Mỹ. Sự dũng cảm, lòng tốt, tình yêu của bạn sẽ dẫn đường chỉ lối.
Cùng nhau, chúng ta sẽ làm nước Mỹ mạnh trở lại.
Cùng nhau chúng ta sẽ làm nước Mỹ giàu có trở lại.
Chúng ta sẽ làm nước Mỹ tự hào trở lại.
Chúng ta sẽ làm nước Mỹ an toàn trở lại.
Đúng thế, cùng nhau chúng ta sẽ làm nước Mỹ tuyệt vời trở lại.
Xin cảm ơn. Xin Thượng đế phù hộ các bạn và nước Mỹ.”
Nhận định 3: Nhìn chung bài diễn văn của tân Tổng Thống Donald Trump đã định hình đại cương được chính sách đối nội và đối ngoại của chính quyền Trump.
Về đối nội chính quyền Trump sẽ thực hiện chủ trương ưu tiên phục vụ cho đời sống của mọi tầng lớp nhân dân trong nước, chú ý nhiều đến tầng lớp hạ lưu và trung lưu chiếm số đông trong xã hội, qua các chính sách bảo vệ nền kinh tế nội địa phát triển để người lao động có công ăn việc làm, lương bổng đủ sống, cải tổ y tế, giáo dục hiệu quả, tăng cường quốc phòng, an ninh nội địa …
Tân Tổng thống Trump nói: “Người dân Mỹ muốn trường tốt cho con, khu nhà an toàn cho gia đình, và việc làm tốt cho họ... Với quá nhiều công dân, là một thực tại khác: Mẹ con trói chặt trong nghèo đói ở thành thị, các nhà máy gỉ sét như bia mộ trên đất nước, hệ thống giáo dục thừa tiền nhưng không đem lại kiến thức cho sinh viên trẻ đẹp của chúng ta, tội ác, băng đảng, ma túy cướp đi quá nhiều mạng sống, cướp đi bao tiềm năng đất nước...”. Những người ủng hộ tân Tổng thống Trump khi nghe những lời này thì xúc động và phẫn nộ về những bất công xã hội và qui trách cho các chính quyên tiền nhiệm. Nhưng người chống đối thì cho rằng Ông Trump đã cường điệu, bi thảm hóa và bôi đen quá đáng khuôn mặt đất nước, để tăng công trạng cho mình sau này, chứ thực tế bộ mặt xã hội Hoa Kỳ tốt đẹp hơn nhiều và vẫn là mơ ước của nhiều quốc gia, nhiều dân tộc trên hành tinh này.
Về đối ngoại, chính quyền Trump sẽ thực hiện triệt để chính sách bảo vệ mậu dịch, xét lại các hiệp định thương mại với nước ngoài, xét lại vai trò và các hiệp ước an ninh khu vực… sao cho có lợi nhất cho Hoa Kỳ. Nói chung đây là một chính sách đối ngoại độc lập chứ không cô lập, sao cho công bình, hợp lý, đôi bên cùng có lợi chứ không quá bất lợi cho Hoa Kỳ như bao lâu nay, theo cái nhìn của tân Tổng thống Donald Trump.
Ông Trump nói: “Suốt nhiều thập niên, chúng ta đã làm giàu cho công nghiệp nước ngoài, làm hại cho Mỹ. Các đội quân được bao cấp của các nước, làm quân đội ta suy yếu. Chúng ta bảo vệ bờ cõi nước khác nhưng từ chối bảo vệ mình. Bỏ hàng ngàn tỉ đôla ở nước ngoài, còn hạ tầng của Mỹ rơi vào suy thoái. Chúng ta giúp các nước giàu có, còn của cải, sức mạnh, tự tin của quốc gia biến mất. Nhà máy này tới nhà máy khác đang biến khỏi đất nước chúng ta, không hề nghĩ đến hàng triệu người lao động Mỹ. Sự giàu có của giới trung lưu đang bị tước đoạt từ gia đình họ và chia sẻ trên khắp thế giới.” Những người ủng hộ ông Trump thì vỗ tay tán thưởng, trong khi những người bất đồng ý kiến thì cho rằng ông đã đưa ra nhận định quá chủ quan, một chiều, vì thiếu kinh nghiệm chính trị, đã nhìn vấn đề qua lăng kính của một thương gia.
Bài diễn văn nhậm chức của ông Trump mang lại cho những cử tri đã bầu cho ông sự phấn khởi và tin tưởng về một tương lai có sự đổi thay tốt đẹp hơn, đồng thời nó cũng gây bất bình cho những người không đồng tình với quan điểm của ông.
Quá khứ và thực trạng đất nước Hoa Kỳ tốt xấu thế nào thì ai cũng thấy được, còn tương lai vẫn đang ở phía trước, nhân dân Hoa Kỳ và thế giới nay chỉ biết hồi hộp chờ xem, liệu những lời nói và lòng tự tin cao độ của ông Trump có sẽ mang lại hiệu quả thực tiễn hay không. Chúng ta cũng chờ xem hành động của ông trong 100 ngày đầu tiên - thường gọi là 100 ngày trăng mật - vốn dành cho các tân Tổng thống Hoa Kỳ sau ngày tuyên thệ nhậm chức.
* Các bài viết được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
