Nhật Bản sẽ hỗ trợ Việt Nam và 3 quốc gia nữa ở Đông Nam Á tăng cường lực lượng hàng hải thông qua tài trợ lâu dài nhằm đáp lại mối lo ngại ngày càng tăng trong nỗ lực được cho là ứng phó với các hoạt động quân sự ngày càng gia tăng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đang xây dựng kế hoạch 10 năm để hỗ trợ lực lượng bảo vệ bờ biển của 4 quốc gia gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia và Indonesia. Kế hoạch này được chính phủ Nhật xem như ưu tiên hàng đầu về mặt an ninh quốc gia, đài truyền hình Nhật NHK loan tin hôm 12/2.
Các cuộc khảo sát đã được thực hiện ở Philippines và Indonesia, đồng thời JICA đang có kế hoạch tiến hành khảo sát ở Malaysia và Việt Nam vào tháng 4 năm nay, đài NHK cho biết. Thông tin này cũng được các viện nghiên cứu như Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI), Viện Nghiên cứu Trung-Mỹ (ICAS) chia sẻ trên các diễn đàn trên mạng xã hội hôm 13/2.
Trong khuôn khổ kế hoạch này, các quan chức Nhật Bản sẽ thảo luận về việc cung cấp máy bay không người lái, hệ thống radar và tàu tuần tra với từng quốc gia cũng như việc phát triển nguồn nhân lực, vẫn theo đài NHK.
Dự kiến một kế hoạch chi tiết sẽ được hoàn thành vào tháng 3/2025, đài truyền hình Nhật cho hay.
VOA đã liên lạc cơ quan JICA tại Hà Nội và đề nghị họ đưa ra thêm chi tiết về kế hoạch 10 năm này, trong đó có hợp tác an ninh hàng hải với Việt Nam, nhưng chưa được phản hồi. Truyền thông Việt Nam cũng chưa đưa tin về kế hoạch này của JICA.
Trang South China Morning Post của Hong Kong hôm 13/2 dẫn lời một quan chức của Viện Nghiên cứu Quốc phòng Quốc gia Nhật Bản (NIDS) nói rằng Tokyo trước đây đã cung cấp thiết bị hàng hải cho một số quốc gia trong khu vực theo thỏa thuận một lần, nhưng sáng kiến mới này được thiết kế để cung cấp sự hỗ trợ bền vững và ngày càng tăng lên trong khoảng thời gian 10 năm. NIDS là cơ quan nghiên cứu chính sách chính của Bộ Quốc phòng Nhật (MOD).
Ông Masafumi Iida, nhà phân tích hàng đầu về Trung Quốc tại viện NIDS, nói rằng sự hỗ trợ này sẽ được cung cấp cho Việt Nam, Philippines, Indonesia và Malaysia, là 4 quốc gia đều có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông và bị ảnh hưởng bởi việc Trung Quốc chiếm đóng các đá ngầm và bãi cạn trong khu vực.
Ông Iida cho hay rằng hồi tháng 4/2023, Nhật đã công bố triển khai chương trình Hỗ trợ An ninh Chính thức (OSA) cho năm tài chính 2024, nhằm phục vụ như một khuôn khổ mới để cung cấp hỗ trợ an ninh cho các quốc gia trong khu vực.
Hồi tháng 11/2023, thông tin của đài NHK, cũng được hãng tin Anh Reuters trích dẫn, cho biết các quan chức chính phủ ở Tokyo nói rằng Việt Nam là một trong các ứng cử viên nhận OSA trong năm tài chính bắt đầu vào tháng 4 năm sau.
Khuôn khổ OSA được thiết kế để cung cấp thiết bị quốc phòng miễn phí cho các quốc gia có cùng chí hướng với Nhật Bản như một cách để tăng cường hợp tác an ninh.
Phản ứng trước Khuôn khổ OSA của Nhật, trang Global Times của Trung Quốc dẫn lời các chuyên gia nói rằng việc lựa chọn các ứng cử viên như Philippines và Việt Nam ở Biển Đông cho thấy “tham vọng thực sự” của Nhật Bản trong việc hình thành mối đe dọa an ninh đối với Trung Quốc.
Ông Iida nói thêm rằng chương trình OSA sẽ hoạt động song song với Qũy Hỗ trợ Phát triển Nước ngoài của Nhật Bản cho cả 4 quốc gia nói trên.
“Mục đích chính của OSA là nâng cao nhận thức và khả năng về lĩnh vực hàng hải của các quốc gia này, đồng thời giúp duy trì sự ổn định”, trang SCMP dẫn lời ông Iida cho biết.
Hồi tháng 11/2023, Nhật Bản và Việt Nam đồng ý nâng mối quan hệ giữa hai nước lên thành Đối tác Chiến lược Toàn diện, đồng thời ra tuyên bố chung thông báo Nhật cung cấp thiết bị quốc phòng và chuyển giao công nghệ cho Việt Nam.
Ba năm trước đây, Bắc Kinh đã ban hành luật cho phép hải cảnh Trung Quốc sử dụng vũ lực trong khu vực và các nước khác đang trong tình trạng cảnh giác cao độ.
Nhà nghiên cứu quốc phòng Nhật nhận định rằng việc tăng cường năng lực an ninh hàng hải của 4 quốc gia sẽ giúp ích cho Tokyo rất nhiều trong việc ứng phó đối với Trung Quốc.
Diễn đàn