Không nghi ngờ gì, đêm 15/3 thật tốt lành đối với ông Donald Trump và bà Hillary Clinton, những ứng viên tổng thống đang dẫn đầu của Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ. Cho dù cả hai đã có kết quả đủ tốt, tuy nhiên liệu họ có đang đi con đường chắc chắn được các đảng của họ đề cử hay không vẫn còn là điều đang được tranh cãi.
Trong hai ứng viên đó, bà Clinton rõ ràng có một đêm tốt lành hơn cả. Cựu ngoại trưởng đã giành chiến thắng dễ dàng trước đối thủ của mình, Thượng nghị sĩ bang Vermont Bernie Sanders, ở các bang Florida, Ohio, Illinois, và North Carolina. Bà cũng giành kết quả hòa với với ông Sanders ở Missouri.
Ông Trump cũng có kết quả tốt, chiến thắng ở North Carolina, Illinois, và Florida, một chiến thắng trên thực tế đã đánh bật một trong những đối thủ chính của ông, Thượng nghị sĩ bang Florida Marco Rubio, ra khỏi cuộc đua. Giờ đây cuộc đua bên đảng Cộng hòa chỉ còn ba ứng viên, và ông Trump có số phiếu sít sao với Thượng nghị sĩ bang Texas Ted Cruz ở Missouri.
Dù vậy doanh nhân New York này đã bỏ lỡ một cơ hội tiềm năng để kết thúc cuộc đua, khi ông thua ông John Kasich, thống đốc bang Ohio, ở chính bang đó. Ohio đặc biệt quan trọng vì, cũng như Florida, bang này trao cho ứng viên số lượng đại biểu theo kiểu “được ăn cả”, chứ không theo tỷ lệ giống như nhiều bang khác.
Vẫn phải cạnh tranh phiếu tại đại hội đảng?
Theo nhà phân tích đảng Cộng hòa Ford O'Connell, hiện vẫn chưa rõ liệu ông Trump có thể nắm chắc số lượng đại biểu cần thiết để chắc chắn được đề cử luôn trước khi có đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa trong tháng 7 hay không.
"Ông ấy thực tế đang ở vị trí tốt nhất để có được 1.237 đại biểu trước sự kiện ở Cleveland", ông O'Connell nói. "Tuy nhiên, để làm được điều đó, ông ấy sẽ phải giành được khoảng 58-60% số lượng các đại biểu còn lại. Đó là một mục tiêu cao nhưng không phải không thể đạt được".
Ông O'Connell nói khả năng diễn ra cuộc cạnh tranh phiếu bầu ở đại hội đảng là 50-50, tại đó các đại biểu đã có cam kết sẽ được thoải mái bỏ phiếu cho bất cứ ai mà họ muốn.
Những người khác ít lạc quan về việc ông Trump có cơ hội tránh một cuộc cạnh tranh phiếu gay gắt ở đại hội.
"Nếu mọi thứ diễn ra như dự liệu, có thể là ông ấy sẽ không có đa số đại biểu", Paul Beck, giáo sư danh dự tại Đại học Bang Ohio cho biết. "Và như vậy, đó có thể là một cuộc chiến tại đại hội đó".
Cuộc đua của đảng Cộng hòa đặc biệt dễ thay đôi, và nó có thể xoay chiều nhanh hơn nhiều so với cuộc đua bên đảng Dân chủ, vì có những bang thực hiện bầu sơ bộ theo kiểu “được ăn cả”.
Con đường khó khăn cho ông Sanders
Về phía đảng Dân chủ, cuộc cạnh tranh ở bang nào cũng tính theo tỷ lệ phiếu. Điều đó làm cho ông Sanders dễ bám sát bà Clinton hơn ở mức vừa đủ về số lượng đại biểu, nhưng cũng làm cho ông khó bù lại sự cách biệt hơn.
Hiện giờ ông Sanders kém bà Clinton khoảng 300 đại biểu cam kết. Bà Clinton cũng dẫn trước đáng kể về lượng siêu đại biểu, là các lãnh tụ đảng có thể bỏ phiếu cho bất kỳ ứng viên mà họ thích.
Cho dù thế, ông Sanders có một số lý do để lạc quan. Chiến dịch của ông vẫn có được tài trợ rất tốt. Và như phụ tá của ông chỉ ra, lịch bầu cử sơ bộ giờ đầy đang rời khỏi miền Nam, nơi bà Clinton đã chiếm ưu thế với những người thuộc sắc dân thiểu số, bao gồm người Mỹ gốc Phi và gốc các nước nói tiếng Tây Ban Nha.
Ông Sanders được kỳ vọng sẽ cạnh tranh tốt ở 3 bang sẽ đi bỏ phiếu vào tuần tới: Arizona, Idaho, và Utah. Nhưng giờ đây có thể khó mà vượt qua được khoảng cách dẫn trước của bà Clinton, đặc biệt là sau khi bà Clinton đạt được kết quả tốt hôm 15/3.
"Kết quả hôm thứ Ba đã đưa bà Clinton nhích lại gần hơn đến tư cách ứng viên chắc chắn của đảng Dân chủ", Michael D. Martinez, một giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Miami, nhận xét. "Đó có phải là một đòn hạ gục được công nhận ngay không? Có lẽ không. Nhưng có thể chuyện đó sẽ giống như việc trọng tài đếm đến 8 thì một người chịu thua", ông nói.
