Philippines dè dặt hoan nghênh một thông báo của tòa trọng tài quốc tế cho biết tòa sẽ chấp nhận đơn khiếu nại của Manila về các hoạt động bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông. Từ Manila, thông tín viên VOA Simone Orendain ghi nhận chi tiết.
Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Haye cho biết sẽ xét 7 trong số 15 đơn khiếu nại mà Philippines đã nộp về khẳng định đòi độc quyền của Trung Quốc đối với lãnh hải và đặc khu kinh tế. Trung Quốc đã bác bỏ vụ kiện ngay từ khi Philippines nêu vấn đề vào tháng 1 năm 2013, với lý do các vấn đề về chủ quyền và biên giới biển nằm ngoài quyền tài phán của tòa.
Tòa đã gạt qua một bên 7 vấn đề khác mà Philippines nêu ra và yêu cầu cung cấp thêm chi tiết về 15 cáo trạng khác.
Một người phát ngôn bộ ngoại giao tại Manila, ông Charles Jose, tuyên bố giới hữu trách Philippines hy vọng sẽ thuyết phục được là tòa có đầy đủ quyền hạn để quyết định tính hợp lý của đơn kiện dựa vào khẳng định của Trung Quốc rằng các hòn đảo nhân tạo mà họ đang xây dựng trong vùng biển có tranh chấp thuộc chủ quyền của Trung Quốc.
Ông Jose nói:
“Chúng tôi tin tưởng một cách dè dặt bởi vì họ nói có 7 vấn đề khác và họ sẽ cứu xét vấn đề tài phán đồng thời với các giá trị. Do đó tôi cho rằng họ cũng tìm ra quyền tài phán trong những khiếu nại đó.”
Manila khẳng định rằng Bắc Kinh đã can thiệp một cách bất hợp pháp vào chủ quyền của Philippines qua việc mở rộng lãnh hải và khu đặc quyền kinh tế ngoài khơi của họ.
Tòa án hôm qua cho biết tòa không tìm cách xác định chủ quyền hay biên giới, mà chỉ cứu xét những phần đang gây tranh chấp trong vùng biển mà Trung Quốc đang khai phá.
Trong 2 năm vừa qua, Trung Quốc đã nạo vét hơn 1.200 hecta cát từ đáy biển để mở rộng 7 bãi đá, dường như chỉ nổi lên mặt nước khi thủy triều thấp, và bồi lấp chúng thành những hòn đảo.
Philippines đang vận động để tòa xác định liệu đó chỉ là những bãi đá hay những hòn đảo, điều sẽ ảnh hưởng đến vấn đề chủ quyền lãnh thổ.
Một giới chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm nay tuyên bố Trung Quốc không thay đổi lập trường, và khẳng định rằng chủ quyền của họ “sẽ không bị gây phương hại.” Thứ trưởng Lưu Chấn Dân nói Trung Quốc sẽ không tham gia vào vụ trọng tài này.
Một chuyên gia phân tích về an ninh hàng hải làm việc ở Manila, ông Rommel Banlaoi, nói các hoạt động nạo vét của Trung Quốc đã làm thay đổi hoàn toàn đặc điểm của những gì có thời là những bãi đá thủy triều, và cho rằng tòa án có thể nhận ra rất rõ rằng Philippines có những quyền về biển trong khu vực này.
“Nhưng nếu có xung đột với Trung Quốc về những khẳng định chủ quyền lãnh hải, thì việc đi tìm các biện pháp hay cơ chế có thể áp dụng để giải quyết các bất đồng trong những khu vực đó sẽ tùy thuộc vào các bên có liên quan”.
Tòa đã định một phiên xử kín về giá trị của những vấn đề mà tòa sẵn sàng phân xử và cũng để duyệt lại quyết định về các vấn đề khác mà Philippines nêu ra. Theo dự kiến, sẽ không có phán quyết chung cuộc nào về vụ này trước năm tới.
