Tân Tổng thống Rodrigo Duterte mới nói rằng chiến tranh là từ “bẩn thỉu”, và nếu Tòa Trọng tài Liên Hiệp Quốc ra phán quyết nghiêng về Philippines, Manila sẽ tiến hành đàm phán song phương với Trung Quốc.
Phát biểu trước lực lượng không quân hôm 5/7, người được mệnh danh là ‘Donald Trump’ của Philippines nói: “Nếu nó có lợi cho cho chúng ta, chúng ta sẽ đàm phán. Chúng ta không chuẩn bị để giao chiến”.
Ông Roilo Golez, cựu dân biểu đồng cố vấn an ninh quốc gia Philippines, nói với VOA Việt ngữ về không khí ở nước ông trước Tòa Trọng tài Liên Hiệp Quốc đi tới quyết định vào ngày 12/7.
“Tất nhiên, mọi người dân Philippines đều ngóng chờ. Chúng tôi đều lạc quan rằng phán quyết nhìn chung sẽ ngả về Philippines. Chúng tôi không kỳ vọng tòa ra phán quyết ủng hộ chúng tôi 100%, nhưng chờ đợi nó sẽ có lợi cho Philippines”.
Ông cho biết rằng chính phủ Philippines thông báo sẽ “tôn trọng phán quyết” cho dù nó bất lợi hay có lợi cho chính quyền Manila.
Trong khi đó, trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 6/7, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi bày tỏ hy vọng rằng chính quyền của ông Duterte sẽ “từ bỏ việc sai trái” của chính quyền tiền nhiệm, và quay trở lại bàn đàm phán.
Khi được hỏi về quan hệ Hà Nội và Manila sắp tới, cựu cố vấn an ninh quốc gia Philippines nói rằng ông nghĩ mối bang giao vẫn sẽ được duy trì như dưới thời của tổng thống tiền nhiệm nước này, ông Benigno Aquino.
Ông Golez nói:
“Tôi không thấy có lý do gì mà quan hệ song phương không tốt đẹp như trong thời kỳ của chính quyền trước. Có nhiều thứ chúng tôi có thể học được từ Việt Nam vì Việt Nam đương đầu với Trung Quốc hơn một nghìn năm qua, nhất là cuộc hải chiến năm 1988, và mới nhất là cuộc đối đầu quanh giàn khoan dầu hai năm trước”.
Ông cho rằng Việt Nam cũng đang nóng lòng chờ đợi quyết định của Tòa Trọng tài vì Hà Nội cũng “hưởng lợi từ một phán quyết có lợi cho Philippines”.
Theo nhận định của giới quan sát, khi ông Aquino còn nắm quyền, quan hệ Manila và Hà Nội trở nên khá nồng ấm, sau khi Philippines quyết định đưa “tuyên bố đường lưỡi bò” của Trung Quốc ở biển Đông ra Tòa năm 2013.
Giữa năm 2014, trong chuyến thăm Manila, cựu Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố rằng tình hình ở biển Đông “đặc biệt nguy hiểm”, đồng thời khẳng định rằng hai nước sẽ củng cố hợp tác quốc phòng, và “kiên quyết phản đối” Trung Quốc.
Trong một diễn biến mới nhất liên quan tới quan hệ Manila và Hà Nội, truyền thông Philippines đưa tin, một tàu chiến của nước này đã hoãn chuyến thăm Việt Nam từ ngày 11 – 15/7, đúng khoảng thời gian Tòa Trọng tài ra phán quyết.
