Chính phủ Philippines hôm thứ Hai nói rằng một tàu cá Việt Nam đã có “những động thái vô cùng nguy hiểm” khi đâm vào một tàu hải quân Philippines trong một cuộc rượt đuổi, khiến thủy thủ Philippines bắt buộc phải nổ súng cảnh cáo, sau đó phát hiện hai người Việt đã tử vong trên tàu.
Bản tin của hãng thông tấn AP hôm 24/9 tường thuật rằng sự cố chết người xảy ra vào sáng sớm thứ Bảy 23/9 ngoài khơi bờ biển Tây Bắc Philippines, và trong cùng ngày Ngoại Trưởng Philippines Peter Cayetano đã báo tin với vị tương nhiệm Việt Nam bên lề một buổi họp tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York. Ông Cayetano hứa với Ngoại trưởng Phạm Bình Minh rằng chính phủ nước ông sẽ thực hiện một cuộc điều tra công bằng.
Thông cáo của Bộ Ngoại giao công bố ở Manila dẫn lời ông Cayetano nói với ông Minh: “Chúng tôi xin chia buồn về những mất mát sinh mạng đáng tiếc này và chúng tôi sẽ tiến hành một cuộc điều tra công bằng và đầy đủ vào sự cố này.”
Vẫn theo tin AP, ông Cayetano còn trấn an rằng 5 ngư dân Việt Nam khác đang bị chính quyền Philippines câu lưu sẽ được đối xử tử tế, và các giới chức Việt Nam được tự do tiếp xúc với họ.
Hôm 24/9 một giới chức an ninh Philippines lên tiếng với điều kiện danh tính được giữ kín, nói với hãng tin AP rằng vụ chạm trán diễn ra gần bờ biển Philippines và không có liên quan tới các cuộc tranh chấp chủ quyền Biển Đông.
Giới chức an ninh cho hãng tin AP biết các tàu của người Việt đã dùng đèn pha chiếu sáng để thu hút cá, là điều bị pháp luật Philippines nghiêm cấm.
Báo Nikkei Review dẫn lời Bộ Ngoại giao Philippines ở Manila cho biết một chiếc tàu tuần tra của hải quân Philippines phát hiện 6 tàu đánh cá Việt Nam cách Mũi Bolinao, tỉnh Pangasinan của Philippines, khoảng 63 km, sâu bên trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý (370 km) của Philippines.
Phía Philippines nói tàu Philippines đuổi theo các tàu cá Việt Nam, một chiếc tàu Việt Nam đã có “động thái nguy hiểm”, tông vào mạn trái tàu tuần duyên Philippines, buộc các thủy thủ Philippines phải nổ súng cảnh cáo, và khi lên tàu, phát hiện hai ngư dân đã thiệt mạng, 5 thuyền viên khác trên tàu đầu hàng và bị câu lưu.”
Báo Nikkei của Nhật Bản nói thông báo của Philippines không nói rõ liệu các phát súng cảnh cáo đã giết chết các ngư dân người Việt hay không. Ngoại Trưởng Cayetano cho biết các nhà điều tra của Hải quân, Đội Tuần Duyên và Cảnh sát Quốc gia Philippines đã được phái tới Pangasinan để tiến hành điều tra.
Phía Philippines khẳng định là chiếc tàu hải quân của họ đã tuân thủ các quy định đòi hỏi trong các vụ chạm trán trên biển.
Theo Cổng Thông tin của chính phủ Việt Nam, Bộ Ngoại giao đã chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Philippines liên hệ với các cơ quan chức năng của Philippines, kể cả Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng, để xác minh thông tin và tiến hành các biện pháp bảo hộ công dân cần thiết.
Trang mạng này xác nhận là chiều ngày 24/9, Đại sứ quán Việt Nam tại Philippines đã cử đại diện đến thăm lãnh sự các ngư dân bị giam giữ.
Báo điện tử của chính phủ Việt Nam cho biết Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã “phản đối việc sử dụng vũ lực đối với ngư dân và đề nghị Philippines điều tra, làm rõ vụ việc”.
Theo AP, vụ chạm trán gây tử vong nêu bật nguy cơ tiềm ẩn của các sự cố tương tự do các tuyên bố chủ quyền chồng chéo trong một khu vực nơi có nhiều cạnh tranh để tranh bắt hải sản, khai thác dầu và khí đốt cùng những tài nguyên khác.
