Sáng Thứ Bảy Tổng thống Vladimir Putin lên án và dọa tiêu diệt những “tên phản quốc,”sau khi quân Wagner chiếm đóng thành phố Rostov-on-Don, tiến về thủ đô, đòi cách chức bộ trưởng quốc phòng và tham mưu trưởng quân đội, chỉ còn cách Moscow dưới 200km. Buổi chiều, lại có lệnh ân xá vì lính Wagner đã dừng chân, sau khi thương thuyết qua tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko. Ngày Thứ Ba, Lukashenko xác nhận Prigozhin đã qua Belarus và ông có sẵn một doanh trại bỏ trống cho binh sĩ Wagner đồn trú, nếu muốn. Lukashenko có thể nhờ quân Wagner bảo vệ mình nếu dân và quân đội Belarus nổi dây; đồng thời cũng để tự vệ nếu cần chống lại Putin.
Ngày Thứ Ba, Tổng thống Nga Vladimir Putin họp tất cả các chỉ huy trưởng quân đội và cơ quan an ninh để tự khoe thành tích “dẹp loạn” đuổi được Yevgeniy Prigozhin và đạo quân Wagner.
Khi nói chuyện với các tướng lãnh, lần đầu tiên Vladimir Putin xác nhận chính phủ Nga nuôi đám quân Wagner với giá $1 tỷ đô la trong một năm qua, đồng thời cũng trả $1 tỷ đô la cho công ty Concord, theo hợp đồng cung cấp thực phẩm cho quân đội Nga. Putin không hề nhắc đến tên Prigozhin, chủ nhân của cả hai “công ty” này.
Putin đã nuôi đạo quân Wagner, cũng như các nhóm lính đánh thuê khác. Một nhóm do Ramzan Kadyrov, một thủ lãnh gốc Chechnya đứng đầu. Công ty dầu lửa quốc doanh lớn nhất Gazprom cũng nuôi những nhóm lính đánh thuê mang tên Potok, Fakel, với nhãn hiệu Stream and Torch, đang đánh nhau ở Ukraine. Fakel cũng là tên một đại hội thể thao và một đội quần vợt (tennis) của Gazprom, theo báo Financial Times. Putin nuôi những đám lính đánh thuê này cũng giống như “phù thủy nuôi âm binh.” Cuối cùng phù thủy bị âm binh phản bội!
Yevgeniy Prigozhin, 62 tuổi, gốc Leningrad, nay là St. Petersburg, đã từng bị tù 9 năm về tội trộm cắp. Sau đó ông ta đi bán xúc xich, mở tiệm ăn, quen với thực khách Vladimir Putin.
Prigozhin về thủ đô mở tiệm ăn khi Putin làm thủ tướng. Chính Putin nâng đỡ, cho Prigozhin trúng thầu cung cấp thức ăn cho điện Kremlin và quân độ Nga. Khi trở thành tỷ phú Prigozhin lập nhóm Wagner, vì Putin muốn dùng lính đánh thuê gửi đi khắp thế giới, từ Syria qua Phi châu để quân Nga không phải tham dự trực tiếp. Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (Center for Strategic and International Studies) ở Washington cho biết quân Wagner có hai trại huấn luyện ở Nga và đang có mặt ở 30 quốc gia, với 50,000 binh sĩ tại chiến trường Ukraine.
Đầu năm nay, bà Janet L. Yellen, bộ trưởng tài chánh Mỹ đã tố cáo quân Wagner đã “giết người hàng loạt, cưỡng hiếp, bắt cóc trẻ em ở Cộng Hòa Trung Phi (CAR) và Mali.”
Năm 2018, một cuộc điều tra của chính phủ Mỹ khám phá ra Prigozhin tài trợ cho một nhóm “tin tặc” (Research Agency), sử dụng các mạng xã hội ở Mỹ tung tin thất thiệt để ảnh hưởng trên cuộc bầu cử năm 2016.
Dù được chính phủ Nga tài trợ nhưng Prigozhin còn kiếm lời bằng những cách khác, như tống tiền các doanh nghiệp nơi Wagner có mặt, khai thác các quặng mỏ ở châu Phi, như các mỏ kim cương và mỏ vàng tại Cộng Hòa Trung Phi (CAR), đã bị chính phủ Mỹ đã cấm vận. Khi quân đội và cảnh sát Nga chiếm một khách sản của Prigozhin ở St. Petersburg, họ đã đem ra bày trước cửa những thùng giấy chứa 4 tỷ đồng rúp tiền mặt, gần bằng $50 triệu mỹ kim.
Từ giữa tháng 6, tình báo Mỹ đã biết Prigozhin sắp hành động, theo báo The Washington Post. Trong khi Prigozhin đả kích bộ trưởng quốc phòng Sergei Shoigu và Tướng Valery Gerasimov, tham mưu trưởng quân đội, Bộ quốc phòng Nga yêu cầu các nhóm lính đánh thuê phải ghi tên gia nhập quân đội trước ngày 1 tháng Bảy. Prigozhin không được phép tuyển mộ lính từ các nhà tù, mất một nguồn nhân lực quan trọng. Prigozhin tố cáo máy bay Nga thả bom trên trại quân Wagner. Theo báo The Wall Street Journal, quân đội Nga cũng biết trước Prigozhin tính bắt cóc Shoigu và khi thất bại sẽ đem quân vào Nga.
Để gỡ thể diện, Vladimir Putin, họp với các cấp chỉ huy an ninh, đã khen ngợi quân đội và dân chúng đồng lòng bảo vệ chính quyền. Nhưng trong thực tế quân Wagner tiến chiếm bộ chỉ huy quân sự ở thành phố Rostov một cách dễ dàng như đã có nội ứng, không ai kháng cự. Các viên tướng chỉ huy bị bắt, đưa ra làm trò cười. Dân chúng còn hoan hô, bắt tay và chụp hình chung với Prigozhin khi được nghe ông ta nói sự thật: Quân Nga đang thất trận, chết mỗi ngày 1,000 lính ở Ukraine. Suốt dọc đường quân Wagner tiến về Moscow, không một đơn vị quân đội và an ninh nào tiến ra ngăn chặn, chỉ phá hủy mấy cây cầu để cản trở.
Thất bại lớn nhất của Putin là uy tín và địa vị đã mất. Prigozhin đã bắn hạ các trực thăng và máy bay Nga làm 13 binh sĩ chết, đã nói thẳng cuộc chiến tranh Ukraine là vô lý và vô ích, bị Putin kết tội phản quốc, mà vẫn an toàn chạy qua Belarus. Hơn 20 năm qua, Putin đã tạo cho mình một hình ảnh người hùng vô địch, mang vẻ thần bí. Cái mặt nạ đó đã rớt. Các nhà tỷ phú nhờ Putin gây nên tài sản, các tướng lãnh, và dân Nga không còn sợ nữa.
Cựu ngoại trưởng Mỹ Condoleezza Rice nhận xét, “Các chế độ độc tài dựa trên ba yếu tố. Một là làm cho dân chúng sợ. Hai là phải tỏ ra mình cứng rắn, vững mạnh. Ba là không có ai thay thế được mình. Cả ba điều đó đã tan vỡ đối với Putin.”
Putin củng cố địa vị nhờ độc quyền nói dối và độc quyền dùng bạo lực. Khi để cho các nhóm lính đánh thuê như Wagner và toán quân Chechen của Ramzan Kadyrov lớn mạnh lên, độc quyền vũ lực đã mất. Trong tháng Ba, Quốc hội Nga Duma đã làm luật bỏ tù 5 năm những người chỉ chích các đội lính đánh thuê! Bây giờ, độc quyền nói dối cũng mất khi Prigozhin phơi bày sự thật về cuộc chiến Ukraine: Khối NATO không âm mưu đánh Nga và chính quyền Ukraine cũng không phải là một nhóm phát xít chống nước Nga.
Khi đánh Ukraine, Vladimir Putin tố cáo khối NATO và Mỹ định dùng xứ này để tấn công Nga. Ông tuyên bố họ gây gió sẽ gặt bão. Bây giờ chính ông ta, tạo ra nghiệp chướng và lãnh những hậu quả, đang lâm vào cảnh “gây gió gặt bão.”
Trong tình trạng này, Vladimir Putin sẽ trở nên nguy hiểm hơn, phải dùng bạo lực để tái lập uy tín. Nga đã bắn hỏa tiễn liên tiếp trên các thành phố ở Ukraine để chứng tỏ Puitn không bỏ cuộc. Putin sẽ mạnh tay tiêu diệt những mầm mống chống đối trong nước.
Dân chúng và giới lãnh đạo trong xã hội Nga sẽ phải chấp nhận sống với những dối trá của Putin. Nếu không, họ sẽ phải đối diện với hậu quả tai hại hơn, là một quốc gia tan vỡ, hỗn loạn. Khi quân Ukraine toàn thắng, chiếm lại được toàn vẹn lãnh thổ, thì tòa lâu đài dựng trên dối trá và bạo lực của Putin sẽ sụp đổ.
Diễn đàn