Mối quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Nga dự kiến sẽ là một trong những thành tố được lợi sau âm mưu đảo chánh bất thành tại Thổ Nhĩ Kỳ ngày 15 tháng 7 vừa qua. Trước cuộc đảo chánh bất ngờ này, các nỗ lực xích lại gần nhau chỉ có thể đưa mối quan hệ song phương thoát tình trạng đóng băng một cách chậm chạp sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi một máy bay ném bom của Nga hoạt động từ một căn cứ tại Syria. Nay những nỗ lực này dường như được đẩy mạnh.
Sau âm mưu đảo chánh đẫm máu, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan nhanh chóng xác nhận một cuộc họp được lên kế hoạch với đối tác Nga, Tổng thống Vladimir Putin. Cuộc gặp này hiện được ấn định vào ngày 9 tháng 8 tại St. Petersburg.
Chuyên gia quan hệ quốc tế Soli Ozel thuộc Trường đại học Kadir Has ở Istanbul cho rằng với việc ông Putin nhanh chóng ủng hộ Tổng thống Erdogan trong vụ đảo chánh quân sự bất thành, các động lực của cuộc họp sắp tới đã biến chuyển đáng kể.
Ông Ozel nói:
“Có những tin tức chưa được xác nhận cho thấy Nga là nước đầu tiên cảnh báo Thổ Nhĩ Kỳ về khả năng đảo chánh có thể xảy ra. Cuộc họp sắp tới sẽ là cuộc họp quan trọng đầu tiên giữa Tổng thống Erdogan với bất kỳ lãnh đạo thế giới nào, điều đó khiến cho việc này càng có ý nghĩa quan trọng hơn, sau vụ đảo chánh.”
Các nhà phân tích nói ông Putin có phần chắc sẽ nỗ lực khai thác bất bình của Ankara về điều mà Ankara xem là phản ứng muộn màng của các đồng minh phương Tây trong việc lên án cuộc đảo chánh.
Bình luận gia chính trị Semih Idiz của báo Cumhuriyet Thổ Nhĩ Kỳ nói chuyến thăm Nga của ông Erdogan diễn ra tại một thời điểm thuận lợi cho ông Putin.
“Có nhiều bài báo bài phương Tây và nhiều tuyên bố bài phương Tây từ các cá nhân và từ các thành viên chính phủ, nhiều thái độ bài Mỹ và bài NATO. Do đó chính sách ngoại giao về mặt này dường như đang tiến tới một sự khủng hoảng.”
Công tác gầy dựng lại mối quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ-Nga đang được tiến hành.
Trong tuần này, Phó Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Mehmet Simsek dẫn đầu một phái đoàn cao cấp đến Moscow, để hàn gắn các mối quan hệ thương mại giữa hai nước bị tổn hại vì Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi một máy bay ném bom của Nga trên vùng biên giới Syria hồi năm ngoái.
Tuy nhiên ông Ayse Sozen Usluer, trưởng phụ trách Quan hệ Quốc tế cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nói những nỗ lực xích lại gần nhau vượt xa các mối quan hệ kinh tế.
“Đôi bên hiểu là mối quan hệ xấu đi không có lợi cho hai nước. Tôi thấy có một ý chí chính trị muốn bình thường hóa các mối quan hệ này. Tôi đoán là quan hệ sẽ trở lại như trước khi xảy ra vụ máy bay Nga bị bắn rơi, một mối quan hệ bình thường hóa dựa trên lợi ích của đôi bên.”
Phó Thủ tướng Simsek trong chuyến đi thăm Moscow, nhắc lại từ “đối tác chiến lược,” do ông Putin đưa ra trước đây nhân chuyến thăm chính thức Ankara vào tháng 12 năm 2014.
Tuy nhiên trong tuần qua, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov gợi ý cho thấy sẽ phải trả giá cho việc đào sâu quan hệ song phương, rằng những khác biệt về Syria cần phải được giải quyết. Moscow và Anka ủng hộ các bên đối nghịch trong cuộc nội chiến tại Syria.
Tuy nhiên bình luận gia Idiz cảnh báo ông Putin sẽ ý thức được rằng với việc Ankara đang đối mặt trước những quan hệ căng thẳng với các đồng minh phương Tây gia tăng chỉ trích Ankara về chiến dịch đàn áp mạnh tay những người bị cáo buộc âm mưu đảo chánh, ông Erdogan đang ở thế yếu.
“Sau âm mưu đảo chính vừa qua, Thổ Nhĩ Kỳ không ở thế mạnh, sẽ không thể áp đặt ý muốn của mình, và có lẽ sẽ phải thực tế trong phương cách của họ, một phương cách chính trị thực tế đối với các vấn đề trong khu vực.”
Tuy nhiên các nhà quan sát cho rằng cuộc gặp của ông Erdogan với ông Putin có thể là một phần trong một chiến lược rộng lớn hơn. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ ý thức được rằng ngồi lại với Tổng thống Putin giúp ông có một đòn đẩy đối với các đồng minh phương Tây. Tuy nhiên người phụ trách quan hệ quốc tế của ông Erdogan khẳng định rằng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn giữ vững cam kết với NATO và mối quan hệ với Washington, nhưng sẽ theo một chính sách dựa trên cơ sở thực tế.
