Hôm qua, Ngân hàng Thế giới cho biết dự kiến tác động kinh tế của vụ bộc phát Ebola cho nền kinh tế ở khu vực phía nam sa mạc Sahara sẽ gây thiệt hại khoảng từ 3 đến 4 tỷ đôla - thấp hơn nhiều so với một tình huống tệ hại nhất đã phác họa trước là 32 tỷ. Tuy nhiên, một số kinh tế gia vẽ ra một hình ảnh u ám hơn – và cảnh báo rằng sự rối loạn gây ra cho việc giao thương và các thị trường khu vực là đáng kể.
Khoai là nguồn sống của nền kinh tế ở Timbi-Madina, miền trung Guinea. Nhưng cơn dịch Ebola đang bóp nghẹt công nghiệp này. Các biên giới với các nước láng giềng đã bị đóng cửa.
“Không có kế hoạch mở cửa biên giới – và thị trường nội địa không phát đạt – mọi thứ đều bị chặn. Vậy chúng ta dự trữ các sản phẩm đến bao giờ? Và trong tương lai chúng ta sẽ có thể bán chúng với giá nào?”
Tại thủ đô Freetown của Sierra Leone, giá các nhu yếu phẩm đang tăng lên.
“Phần lớn những người mua sỉ từ các tỉnh không đến thị trấn vì Ebola, bởi vì các khu vực của họ đã bị cách ly. Vì thế giá cả hiện nay rất cao.”
Ở Sierra Leone, 80% dân chúng làm việc trong ngành nông nghiệp – và đã có sự giảm sút mạnh về hoạt động, theo giáo sư Jonathan Leape, Giám đốc Điều hành Trung tâm Phát triển Quốc tế tại trường Kinh tế London.
“Giá thực phẩm chưa cho thấy mức cao đáng lẽ đã xảy ra nếu có tình trạng thiếu hụt. Điều không tốt lắm là những gì xảy ra ở cấp giao thương và tuyển dụng trong các thị trường này. Đã có một sự giảm sút 69 phần trăm số nhà buôn gạo. Điều đó cho thấy tuyển dụng và giao thương và hoạt động mua bán đang giảm sút rất đáng kể.”
Các công ty đa quốc cũng bị thiệt hại. Công ty khai thác mỏ London Mining của Anh quốc đã chịu thiệt hại vì giá quặng sắt tụt mạnh. Nhiều công nhân bị chuyển ra khỏi mỏ của công ty ở Sierra Leone vì Ebola. Tháng này, công ty sẽ tuyên bố khánh tận.
Khu vực mỏ là trọng yếu đối với nền kinh tế của Sierra Leone, theo ông Alhaji Jalloh, Chủ tịch Hiệp hội Nhập khẩu Sierra Leone.
“Nhập khẩu đã bị khựng hẳn lại; thực vậy, xuất khẩu này gần như là con số không. Các công ty mỏ của chúng tôi đã đóng cửa, phần lớn các công ty.”
Nhóm cứu trợ Quốc tế SOS làm cố vấn cho các công ty đa quốc đang hoạt động ở các vùng bị tác động của Ebola. Bác sĩ của nhóm này, bà Katie Geary, nói không phải lúc nào các công ty cũng cần phải ngưng hoạt động.
“Điều chúng ta đang cố gắng giúp họ quân bình là căng thẳng giữa cộng đồng kinh doanh và đạt các yêu cầu chủ yếu về kinh tế của công ty đó, đối chiếu với việc bảo vệ cho nhân viên. Xác định những người chủ chốt ngoài hiện trường, bảo đảm có sự giáo dục, làm cho môi trường làm việc càng an toàn càng tốt trong bối cảnh Ebola.”
Giáo sư Leape nói khi dịch bệnh được đặt vào vòng kiểm soát, cộng đồng quốc tế phải giúp hồi sinh nền kinh tế khu vực.
“Các nước này sẽ có nhu cầu rất lớn phải tái khởi động nền kinh tế của họ. Và một phần của việc ấy có nghĩa là rất cởi mở và hỗ trợ cho việc giao thương quốc tế, nhưng cũng có các biện pháp để cải thiện và tái khởi động giao thương nội địa.”
Thiệt hại về nhân mạng do Ebola gây ra là rõ ràng – hơn 5.000 cái chết tính đến nay. Các chuyên gia phân tích cảnh báo rằng cộng đồng quôc tế phải giúp ngăn tránh một thảm hoạ kinh tế.
