Tổng thống Iran hôm 3/7 cảnh báo các đối tác châu Âu đã ký thỏa thuận hạt nhân đang trên bờ đổ vỡ rằng Tehran sẽ làm giàu “bất kỳ lượng uranium nào mà chúng tôi muốn” bắt đầu từ ngày 7/7, gây áp lực lên EU phải có những biện pháp để bù đắp cho những lệnh trừng phạt gắt gao của Mỹ đối với Iran.
Tổng thống Hassan Rouhani tung ra những lời cảnh báo này trong bối cảnh căng thẳng vẫn cao giữa Iran và Hoa Kỳ về thỏa thuận hạt nhân mà Hoa Kỳ đã rút ra theo lệnh Tổng thống Donald Trump hơn một năm về trước.
Giới hữu trách hôm 1/7 thừa nhận Iran đã vượt qua mức giới hạn cho phép về lượng dự trữ uranium làm giàu ở mức thấp.
Một kho dự trữ ngày càng tăng và mức tinh luyện ngày càng cao hơn đang giúp Iran tiến gần tới khả năng sản xuất đủ nguyên liệu cho một quả bom hạt nhân. Iran phủ nhận họ muốn sản xuất bom hạt nhân, nhưng thỏa thuận hạt nhân đã tìm cách chặn trước tình huống này.
Trong khi chờ đợi, Hoa Kỳ đã gấp rút điều một tàu sân bay, máy bay ném bom B-52 và máy bay chiến đấu F-22 đến khu vực. Iran gần đây đã bắn hạ một máy bay trinh thám không người lái của quân đội Mỹ. Iran hôm 3/7 kỷ niệm vụ một máy bay chở khách của Iran bị Hải quân Hoa Kỳ bắn hạ vào năm 1988, một sai lầm đã khiến 290 người thiệt mạng và cho thấy nguy cơ tính toán sai lầm trong cuộc khủng hoảng hiện nay.
Phát biểu tại một cuộc họp nội các ở Tehran, các ý kiến của ông Rouhani dường như báo hiệu rằng châu Âu vẫn chưa cung cấp cho Iran bất cứ đề xuất nào khả dĩ có thể bù đắp cho các lệnh trừng phạt mới của Hoa Kỳ nhắm vào ngành công nghiệp dầu mỏ, và các lệnh trừng phạt đối với các quan chức hàng đầu nước này.
Thỏa thuận hạt nhân Iran hiện hữu nghiêm cấm làm giàu uranium trên 3,67%, đủ cho các nhà máy điện hạt nhân, nhưng thấp hơn mức 90% cần thiết để sản xuất vũ khí hạt nhân.
TT Rouhani tuyên bố sẽ tinh luyện bất cứ lượng uranium nào mà nước ông muốn, hay cần, và thể nào “chúng tôi sẽ vượt mức 3,67%” ấn định trong thỏa thuận.
“Lời khuyên của chúng tôi đối với Châu Âu và Mỹ là quay trở lại với logic và trở lại bàn đàm phán,” ông Rouhani nói thêm.
“Quay lại với sự thông cảm, lòng tôn trọng luật pháp và các nghị quyết của Hội đồng Bảo an LHQ. Dưới những điều kiện đó, tất cả chúng ta đều có thể tuân thủ thỏa thuận hạt nhân.”
Hôm 3/7, các cường quốc châu Âu đã đưa ra một tuyên bố riêng về việc Iran vượt qua giới hạn dự trữ, và kêu gọi Tehran hãy “đảo ngược động thái này cũng như kiềm chế các biện pháp tiếp theo làm suy yếu thỏa thuận hạt nhân.”
Theo thỏa thuận hạt nhân, Iran đồng ý dự trữ ít hơn 300kg (661 pound) uranium làm giàu tới mức tối đa 3,67%. Cả Iran và cơ quan giám sát hạt nhân của LHQ xác nhận hôm 1/7 rằng Tehran đã vượt giới hạn đó.
Mặc dù điều này cho thấy bước đi lớn đầu tiên của Iran tách ra khỏi hiệp định, nhưng phải một năm nữa Iran mới có đủ nguyên liệu để sản xuất vũ khí hạt nhân. Iran khẳng định chương trình của họ chỉ nhắm mục đích hòa bình, nhưng phương Tây lo ngại rằng khả năng đó có thể cho phép Iran chế tạo một quả bom hạt nhân.
