Tòa Trọng tài quốc tế (PCA) ở la Haye đã công bố phán quyết về vụ kiện của Philippines chống Trung Quốc về chủ quyền ở vùng biển Đông và quyền sở hữu một số đảo nhân tạo trong vùng.
Vụ kiện khởi sự ngày 22/1/2013, theo đơn kiện của Philippines, chiếu theo Công ước về Luật Biển (UNCLOS) được Liên Hiệp Quốc thông qua năm 1982. Chiếu theo Phụ lục VII của Công ước, Tòa án PCA có quyền giải quyết các vụ kiện quốc tế liên quan đến các quyền trên Biển. Hội đồng xét xử có 5 thành viên từ các nước Ghana, Pháp, Ba Lan, Đức và Hà Lan. Từ ngày 13/7/2015 Tòa PCA cho phép các nước Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Nhật Bản và Việt Nam được dự các phiên tòa với danh nghĩa là quan sát viên.
Đoàn Philippines, bên nguyên, rất đông, có lúc đến 80 người, gồm các nhà luật học, sử học, địa lý, hải dương học, ngoại giao, chuyên gia về môi trường, xã hội dân sự, và các nhà báo. Họ cung cấp nhiều tài liệu lịch sử và hiện tại dày đến 7.000 trang để tòa xem xét.
Trung Quốc một mực phủ nhận phiên tòa, coi vấn đề chủ quyền của họ trong tòan vùng biển Đông theo hình lưỡi bò do họ tự vẽ ra là thuộc chủ quyền cốt lõi từ lịch sử cổ xưa, không ai có quyền tranh cãi. Họ từ chối tham dự phiên tòa, không cung cấp tài liệu, còn tuyên bố là phán quyết của PCA là vô giá trị, còn dọa sẽ phủ định luôn cả Công Ước của Liên Hiệp Quốc. Mặt khác, Trung Quốc tỏ ra rất lo sợ về phán quyết của PCA. Họ huy động bộ máy truyền thông báo chí, ngoại giao tranh thủ mua chuộc một số nước ra tuyên bố bênh vực họ, chống phán quyết của PCA, tung tin là có đến hơn 60 nước ủng hộ họ, phản đối phán quyết của PCA. Họ còn mở các cuộc diễn tập quân sự bắn đạn thật, huy động hàng vạn dân quân trên biển với tàu thuyền vũ trang, mở rộng ngư trường xuống phía Nam, tuyên bố sẽ chống lại các kết luận ‘’phi pháp’’ của PCA, sẽ tuyên bố vùng nhận dạng phòng không bất khả xâm phạm của họ.
Ngày 29/10/2015 Tòa PCA công khai cho biết Tòa có thẩm quyền xét xử 7 vấn đề trong 15 vấn đề mà Philippines nêu lên trong đơn kiện của mình, trong đó có vấn đề chủ quyền lịch sử trong vùng lưỡi bò 9 đoạn nhằm độc chiếm toàn bộ vùng biển Đông, về chủ quyền trên và quanh các đảo nhân tạo do Trung Quốc tạo nên, về chủ quyền trên đảo Scarborough, về các hành động hủy hoại môi trường và môi sinh trong vùng biển Đông.
Chiều 12/7 phán quyết được công bố khắp nơi, ghi rõ là có giá trị cưỡng chế ngay.
Phản ứng của Trung Quốc đến nay là vừa phải, bực tức nhưng có phần nào tự kiềm chế vì tự biết lực bất tòng tâm. Số nước hoan nghênh phán quyết của Tòa PCA rất đông đảo, số nước ủng hộ Bắc Kinh như chỉ có 7 nước xa xôi ít ảnh hưởng quốc tế. Họ chỉ dám nói kiểu giả định: ‘’Nếu như quyền lợi của họ bị xâm phạm ...’’
Có vẻ như Trung Quốc sẽ chỉ ra tuyên bố để đáp lại những yêu sách vô lý bị Tòa án PCA bác bỏ. Tất nhiên họ không mảy may tuân theo phán quyết của Tòa, thậm chí vẫn tiếp tục chiến thuật gặm nhấm dần các hải đảo nhân tạo cũ và mới một cách ngang ngược.
Đây là một đòn rất đau cho thế lực bành trướng Bắc Kinh và tay sai. Từ nay Tập Cận Bình ra nước ngoài, đi công du đâu cũng sẽ bị xem như một kẻ tội phạm quốc tế.
Từ nay mỗi hành động của thế lực bành trướng ở biển Đông sẽ được nhìn nhận khác trước, những hành động gia cố các hòn đảo nhân tạo, cơi nới, xây thêm doanh trại, sân bay, bến cảng , trận địa, trạm rađa, đèn biển ...đều là phi pháp, là tội ác cố tình, là phạm luật quốc tế, đáng ngăn chặn và phải bị trừng phạt nghiêm minh, không ai có thể bênh che, nếu không muốn bị buộc tội tòng phạm, đồng lõa.
Nhân dân Philippines hân hoan đón mừng phán quyết của Tòa PCA. Giữa thủ đô Manila nhân dân phất cờ, vẫy hoa, ca hát nhảy múa vui đón tin mừng chiến thắng bất chấp Tổng thống mới Rodrigo Duterte không chống bành trướng Trung Hoa mạnh mẽ như Tổng thống cũ Aquino. Các thanh niên, sinh viên, thành viên các tổ chức xã hội dân sự tụ tập ngay trước Sứ quán Trung Quốc, với biểu ngữ in lưỡi bò bị cắt, bản đồ và khẩu hiệu ‘’ Scarborough là của Philipines ! ‘’, ‘’Trung Quốc phải tuân theo phán quyết của PCA!’’. Theo tin của AFP, Reuteurs, tại thủ đô của Malaysia, Indonesia, Singapore, Nhật bản cũng có những biểu hiện mừng vui bộc phát trong nhân dân khi nhận được tin này.
Còn ở Việt Nam thì sao? Các mạng thông tin tự do vui mừng loan tin rất nhanh về phán quyết của Tòa PCA ngày 12/7. Nhiều bài bình luận trên các mạng tự do ca ngợi sự công bằng của Tòa PCA và nêu rõ thất bại nặng nề của thế lực bành trướng. Một nét mới rất đẹp là người Việt sống ở Philippines và Đài Loan đã sát cánh cùng dân địa phương đấu tranh chống bành trướng Bắc kinh. Nhiều tiếng nói của bà con ta trong và ngoài nước kêu gọi lãnh đạo còn chờ gì mà không phát đơn kiện thế lực bành trướng Trung Quốc ra Tòa PCA để đòi lại chủ quyền hợp pháp của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Báo chí lề phải và cơ quan ngoại giao VN tỏ ra hài lòng có chừng mực, không hề phản ánh nỗi vui mừng của toàn dân chống bành trướng, còn ngăn chặn quần chúng biểu tình hoan nghênh phán quyết của Tòa PCA trước các cơ quan sứ quán và lãnh sự quán Trung Quốc.
Lãnh đạo đảng CS, Chính phủ, nhà nước CS VN, Quốc hội đều chung một thái độ dè dặt, rụt rè, không dám đưa vụ án Formosa Plastics Hà Tĩnh ra truy tố trước pháp luật vì dính dáng đến các công ty quốc doanh Trung Quốc ở lục địa, nay lại ấp úng về phán quyết của PCA, sợ mất lòng Bắc Kinh.
Hội nghị Trung ương III cũng vậy, rồi Quốc hội khóa XIV cũng sẽ rụt rè về việc bảo vệ chủ quyền, bảo vệ nguyên vẹn lãnh thổ lãnh hải quốc gia như trước, không dám nhân lúc Bắc Kinh bị thất thế để trừng phạt, trục xuất Formosa, đóng luôn các đề án công nghiệp vừa kém về kỹ thuật và chất lượng, vừa đắt đỏ. Nhân dịp tiến hành kiểm tra, trục xuất vài vạn công dân Trung Quốc không giấy tờ hợp lệ về nước. Hãy chấm dứt việc khủng bố các chiến sỹ dân chủ, No U, dành công sức của công an, an ninh chìm và nổi tập trung điều tra, lập hồ sơ về những viên chức đầu tư, môi trường, ngoại giao, quốc phòng bán mình cho bành trướng, làm hại cho an ninh đất nước và an toàn xã hội.
Các ủy viên Bộ Chính trị hãy tự mình tìm hiểu và cố gắng vượt lên, vui cái vui của nhân dân, mừng điều nhân dân mừng rỡ, làm cho lòng dân và ý đảng hòa nhập vào nhau, thật sự phục vụ nhân dân như các nhà lãnh đạo đảng và chính phủ vừa giơ tay tuyên thệ khi nhậm chức.
* Blog của nhà báo Bùi Tín là blog cá nhân. Các bài viết trên blog được đăng tải với sự đồng ý của Ðài VOA nhưng không phản ánh quan điểm hay lập trường của Chính phủ Hoa Kỳ.
