Các chuyên gia di trú ngày 26/2 bày tỏ sự lúng túng sau khi Tổng thống Donald Trump loan báo Hoa Kỳ sẽ bắt đầu bán visa “thẻ vàng” với giá 5 triệu đô la, cho phép những người nước ngoài giàu có được sống và làm việc tại Hoa Kỳ và cung cấp cho họ con đường trở thành công dân Mỹ.
Trong bài phát biểu tại Phòng Bầu dục vào ngày 25/2, ông Trump và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết chương trình này sẽ bắt đầu trong hai tuần nữa và thay thế chương trình visa EB-5 vốn cho phép các nhà đầu tư nước ngoài được sống và làm việc tại Hoa Kỳ nếu họ đầu tư vào các công ty tạo ra việc làm cho người Mỹ.
Chương trình visa EB-5 được tạo ra theo một đạo luật của Quốc hội vào năm 1990 và không rõ liệu ông Trump có thẩm quyền bãi bỏ chương trình này hay thiết lập một chương trình visa mới mà không cần hành động của Quốc hội hay không.
“Chúng tôi đã giải quyết xong mọi việc theo quan điểm pháp lý. Việc thực hiện hoàn toàn hợp pháp”, ông Trump nói.
Các câu hỏi về tính hợp pháp
Các luật sư về di trú hoàn toàn không đồng ý.
“Sự thật là tổng thống sẽ cần Quốc hội thông qua một đạo luật cho phép biện pháp mới này”, ông Michael Wildes, một luật sư về luật di trú đang hành nghề, người cũng giảng dạy môn này tại Trường Luật Cardozo ở Thành phố New York, nói.
Ông Wildes, người đã đại diện cho đệ nhất phu nhân Melania Trump và các thành viên trong gia đình bà trong các vấn đề về di trú, cho biết có rất ít thông tin được công bố về chương trình này nên rất khó để đánh giá mức độ tác động lớn mà nó có thể gây ra.
Tuy nhiên, thông tin đã được công bố phản ánh cách tiếp cận của tổng thống đối với các vấn đề như di trú, ông cho biết.
“Ông ấy đối xử với những người có túi tiền rủng rỉnh tốt hơn những người khác”, ông Wildes nói với VOA. “Điều này phù hợp với đạo đức của ông ấy”.
“Nếu chính quyền đề nghị sửa đổi các điều khoản của chương trình EB-5, thì điều đó hoàn toàn bất hợp pháp”, ông Jorge Loweree, giám đốc điều hành các chương trình và chiến lược của Hội đồng Di trú Hoa Kỳ, nói với VOA. “Các thông số của chương trình đó do nhánh lập pháp của chúng ta thiết kế. Tổng thống không thể viết lại chúng theo ý thích”.
Ông David J. Bier, giám đốc nghiên cứu di trú tại Viện Cato, viết “Về lý thuyết, việc bán thẻ xanh là tốt, nhưng đề nghị cụ thể của ông Trump có một số vấn đề”. Một vấn đề, ông viết, là “Tổng thống Trump không thể hợp pháp xóa bỏ chương trình nhà đầu tư EB-5 của Quốc hội”.
Tòa Bạch Ốc không trả lời yêu cầu bình luận từ VOA.
Thông báo của Phòng Bầu dục
Ông Trump đã tiết lộ kế hoạch này với một nhóm phóng viên tại Phòng Bầu dục vào ngày 25/2, nói rằng visa “thẻ vàng” sẽ tốt hơn so với loại giấy tờ hiện đang được cấp cho người nước ngoài để được thường trú tại Mỹ, thường được gọi là thẻ xanh.
“Chúng tôi sẽ bán thẻ vàng”, ông Trump nói. “Bạn có thẻ xanh không? Đây là thẻ vàng. Chúng tôi sẽ định giá thẻ đó khoảng 5 triệu đô la và điều đó sẽ mang lại cho bạn các đặc quyền của thẻ xanh cộng thêm. Đây sẽ là con đường để trở thành công dân và những người giàu có sẽ đến đất nước chúng ta bằng cách mua thẻ này”.
Tổng thống đã không giải thích những đặc quyền mà người sở hữu thẻ vàng sẽ được hưởng mà người sở hữu thẻ xanh không được hưởng. Ông cũng không giải thích ý của ông khi nói đến “con đường tiến tới việc nhập tịch thành công dân”.
Ông Trump cho biết ngoài những người nước ngoài giàu có muốn sống tại Hoa Kỳ, ông tin rằng các tập đoàn Hoa Kỳ sẽ sẵn sàng mua thẻ để họ có thể thuê những người lao động tài năng từ bên ngoài đất nước.
“Các công ty sẽ trả tiền để mọi người vào và có tư cách cư trú lâu dài tại đất nước này”, ông nói.
Đã có một số con đường dành cho những người nước ngoài muốn đến làm việc tại Hoa Kỳ. Chương trình visa H1-B cho phép hàng nghìn lao động có tay nghề vào nước này mỗi năm. Ngoài ra, có một số chương trình visa cho phép các giám đốc điều hành của các công ty quốc tế sống và làm việc tại Hoa Kỳ nếu họ được chuyển đến một văn phòng hoặc chi nhánh tại Hoa Kỳ.
Chương trình EB-5 bị nhắm mục tiêu
Bộ trưởng Thương mại Lutnick ngày 25/2 cho biết chính quyền có kế hoạch ngừng chương trình visa EB-5 hiện tại, mà ông mô tả là “đầy rẫy những điều vô nghĩa, bịa đặt và gian lận”.
Chương trình EB-5 cung cấp thẻ xanh cho người nước ngoài đầu tư 1.050.000 đô la vào các công ty tại Hoa Kỳ tạo ra ít nhất 10 việc làm. Số tiền có thể giảm xuống còn 800.000 đô la nếu khoản đầu tư được thực hiện vào một số loại cơ sở hạ tầng nhất định hoặc vào các khu vực của đất nước mà chính phủ đã nhắm mục tiêu phát triển kinh tế.
Ông Lutnick dường như nói rằng khoản phí 5 triệu đô la cho thẻ vàng sẽ không phải dành cho khoản đầu tư tạo việc làm; thay vào đó, nó sẽ được chuyển trực tiếp vào ngân khố liên bang.
“Chúng ta có thể sử dụng số tiền đó để giảm thâm hụt”, ông nói.
Rào cản nhập cảnh cao hơn
Bà Shereen Chen, một luật sư di trú hành nghề tại New Jersey, nói với VOA rằng đối với nhiều người nước ngoài giàu có hy vọng đến Hoa Kỳ, các quy định mới có thể làm phức tạp quá trình này.
Bà Chen cho biết các quy định hiện hành bao gồm “chương trình thẩm tra nghiêm ngặt” để đảm bảo rằng số tiền đầu tư theo chương trình EB-5 được kiếm một cách hợp pháp, bà Chen nói. Quá trình này rất dài và khó khăn và sẽ còn khó khăn hơn nữa, bà Chen cho biết, nếu số tiền được thẩm định tăng gấp năm lần.
Chương trình mới sẽ có những tác động khủng khiếp đối với công dân Trung Quốc hy vọng đến Hoa Kỳ. Mặc dù nhiều người Trung Quốc đã sử dụng chương trình EB-5, nhưng các biện pháp kiểm soát tiền tệ chặt chẽ hơn ở Trung Quốc đã khiến việc này ngày càng trở nên khó khăn hơn.
“Hiện tại, công dân Trung Quốc rất khó sử dụng chương trình EB-5, ngay cả khi có 1.050.000 đô la, vì họ rất khó để chuyển tiền ra khỏi Trung Quốc”, bà Chen nói.
Tập tục phổ biến
Hoa Kỳ không phải là quốc gia duy nhất có chính sách cho phép người nước ngoài giàu có đổi đầu tư lấy quyền cư trú.
Henley & Partners, một công ty tư vấn có trụ sở tại London chuyên tư vấn cho khách hàng tìm kiếm các lựa chọn cư trú và quốc tịch quốc tế, theo dõi các chương trình tại hơn 100 quốc gia cung cấp một số loại chương trình đầu tư đổi lấy quyền cư trú.
Khoảng 30 nơi trên thế giới cung cấp quyền công dân để đổi lấy đầu tư, một thỏa thuận thường được gọi là “hộ chiếu vàng”. Trong những năm gần đây, Liên hiệp châu Âu đã gây sức ép với các quốc gia thành viên có các chương trình như vậy để loại bỏ chúng vì lo ngại rằng chúng tiếp tay cho các hoạt động bất hợp pháp như trốn thuế và rửa tiền.
Diễn đàn