Nếu Tổng thống Donald Trump và Quốc hội Hoa Kỳ không đạt được thỏa thuận chi tiêu trước ngày 21/12 thì một phần tư các hoạt động của chính phủ liên bang Hoa Kỳ sẽ ‘hết tiền’, dẫn tới việc đóng cửa chính phủ một phần.
So với các lần đóng cửa chính phủ trước đây, lần này khá nhỏ, nhưng dân Mỹ muốn tận hưởng kỳ nghỉ lễ cuối năm tại các công viên quốc gia có thể sẽ thất vọng vì các nơi này sẽ đóng cửa.
Ông Trump đòi hỏi Quốc hội chuẩn chi 5 tỷ đô la để bắt đầu xây dựng tường biên giới giữa Mỹ với Mexico để ngăn chặn di dân bất hợp pháp. Trước đây, ông từng cam kết là sẽ buộc Mexico trả tiền xây tường nhưng giờ thì ông muốn người thọ thuế Mỹ phải chi trả cho bức tường.
Các thành viên Dân chủ và một số thành viên Cộng hòa phản đối việc này, lập luận rằng bức tường tốn kém ấy không đủ để chặn di dân bất hợp pháp. Dưới đây là một số thông tin về ‘cuộc chiến’ giằng co hiện nay.
Ngân quỹ
Quốc hội cần phải chấp thuận luật chi khoảng 450 tỷ đô la cho các Bộ gồm An ninh Nội địa, Tư pháp, Nông nghiệp, Thương mại, Nội vụ, và nhiều Bộ khác nữa cũng như cấp quỹ giúp các tiểu bang và các địa phương xử trí với thảm họa thiên tai gần đây.
Trong mấy tháng qua, Quốc hội Mỹ đã chuẩn thuận gần 1 ngàn tỷ đô la chi tiêu cho các chương trình quân sự, giáo dục, sức khỏe, năng lượng, cựu chiến binh, lao động và các chương trình liên quan kéo dài tới ngày 30/9, khi năm tài khóa liên bang kết thúc. Khoản này chiếm chừng 75% các hoạt động của chính phủ.
Chuyện gì xảy ra khi chính phủ đóng cửa?
Chính phủ Mỹ không bao giờ đóng cửa hoàn toàn cho dù Washington có rơi vào tình trạng bế tắc ngân sách. Các nhân viên chính phủ liên bang được xem là “thiết yếu” cho các nhiệm vụ liên bang vẫn phải làm việc.
Chẳng hạn như, nếu đến ngày 21/12 bế tắc giữa ông Trump và Quốc hội không được đả thông, Bộ An ninh Nội địa hết ngân quỹ hoạt động nhưng các nhân viên biên phòng và những nhân viên chịu trách nhiệm an ninh nội địa Mỹ vẫn phải làm việc.
Đội ngũ rà soát an ninh thuộc Cơ quan An ninh Vận tải tại các phi trường và các nhân viên điều tra liên bang FBI vẫn phải duy trì hoạt động. Và, dĩ nhiên, đội ngũ NASA trên Trạm Không gian Quốc tế không thể bị ‘triệu hồi’ về trái đất.
Các công viên liên bang sẽ đóng cửa, trừ phi chính quyền Trump tìm cách công bố hoạt động của các nơi này là dịch vụ ‘thiết yếu.’
Các nhân viên thuộc nhóm ‘không thiết yếu’ đối với an toàn công cộng làm việc tại các cơ quan không được cấp ngân quỹ sẽ được nghỉ. Cả nhân viên ‘thiết yếu’ lẫn ‘không thiết yếu’ của chính phủ liên bang đều không được trả lương cho tới khi nào tranh cãi giữa Tổng thống và Quốc hội được giải quyết.
Các kịch bản có thể xảy ra
-Một sự bế tắc khiến khoảng một phần tư chính phủ liên bang không được cấp ngân quỹ trong một thời gian bất định khi Tổng thống Trump nhất quyết đòi đáp ứng yêu cầu tài chính cho bức tường biên giới.
-Ban hành luật tiếp tục cấp ngân quỹ (hoặc là trong một thời gian ngắn hoặc là cho tới cuối năm tài khóa vào tháng 9 năm sau) cho các cơ quan này ở mức tương đương năm ngoái mà không cấp tiền cho tường biên giới.
-Ban hành luật với mức chi mới của năm tài khóa 2019 và cấp hoặc không cấp tiền cho tường biên giới.
-Đóng cửa một phần chính phủ khoảng 2 tuần kết thúc vào đầu tháng Giêng, khi phe Dân chủ chiếm quyền kiểm soát Hạ viện. Họ có phần chắc sẽ thông qua một dự luật cấp ngân quỹ mà không chi tiền cho tường biên giới rồi gửi sang Thượng viện với hy vọng các nghị sĩ Cộng hòa đang kiểm soát Thượng viện sẽ ‘gật đầu.’
Sơ nét lịch sử
Tháng Giêng năm ngoái, Washington trải qua một đợt đóng cửa chính phủ một phần khi các chính trị gia tranh cãi về ngân quỹ cho tường biên giới và việc nên chăng giúp đỡ các di dân ‘Dreamers’ , những người tới Mỹ bất hợp pháp từ khi còn nhỏ.
Một ‘khoảng trống’ nhỏ trong việc cấp ngân quỹ kéo dài vài giờ đồng hồ vào một đêm tháng Hai. Cả hai vụ đều có tác động không đáng kể đối với các dịch vụ chính phủ.
Hoa Kỳ nếm trải một giai đoạn bế tắc ngân sách khó khăn hơn nhiều, kéo dài hơn nửa tháng, vào tháng 10 năm 2013 khi một nhóm đảng viên Cộng hòa tìm cách dùng các dự luật cấp ngân sách thường niên để hủy bỏ luật chăm sóc sức khỏe Obamacare. Nỗ lực này cuối cùng bị thất bại.
