Băng video thâu bằng điện thoại di động mà những người hoạt động đối lập có được về vụ hành quyết người phụ nữ Syria bị kết tội ngoại tình thật là đau lòng.
Bị bắt quỳ vào lúc bà kêu oan trước một đám đông những chiến binh có vũ trang và đeo mặt nạ, cùng những người tò mò đứng xem ở một quãng trường công cộng, những kẻ hành quyết bà đã loan báo tội của bà và một trong bọn họ đã ra tay giết bà bằng một phát súng duy nhất bắn vào đầu.
Những tiếng hò reo Allahu Akbar hoan nghênh vụ giết người hồi đầu tháng này, theo lệnh của một toà án tôn giáo ở thị trấn Idlib miền tây bắc Syria. Đằng sau thân hình, người ta thấy dòng chữ Jabhat al Nusra - là tên của nhóm chịu trách nhiệm về vụ hành quyết này – được viết nguệch ngoạc trên một bức tường.
Tổ chức Toà Quan sát Nhân quyền Syria có trụ sở ở Anh quốc, một nhóm theo dõi thu thập tin tức về các nhà hoạt động bên trong Syria, nói là cuốn băng video ghê rợn cho thấy các vụ hành quyết theo nghi thức dã man không phải chỉ giới hạn trong tổ chức khét tiếng tự nhận là Nhà nước Hồi giáo, hay ISIL.
Cách đây không lâu, chi nhánh của al-Qaida ở Syria đã tìm cách tự phân biệt mình với tổ chức đối thủ ISIL ly khai, bằng cách thực thi phiên bản riêng của mình về luật Sharia đối với người Hồi giáo Sunni trong phạm vi của mình một cách mềm mỏng hơn là cách thực thi tàn bạo các luật lệ của các phần tử thánh chiến cạnh tranh với bọn họ.
Nhưng sự việc đó bắt đầu thay đổi, theo các nhà hoạt động và dân quân nổi dậy ở các tỉnh Idlib và Aleppo bị chiến tranh tàn phá.
Năm 2013 và phần lớn năm ngoái tại thành phố Aleppo, mà phân nửa nằm dưới sự kiểm soát của những phe phái nổi dậy có vũ trang khác nhau, Jabhat al Nusra, chi nhánh của al-Qaida dường như nóng lòng mở rộng lời kêu gọi tới người Hồi giáo Sunni ở địa phương.
Điều này tương phản với cách đối xử với những kẻ thù địch. Nhóm này đã bị cáo buộc là tiến hành những vụ thảm sát người Cơ đốc giáo và các thành viên của giáo phái đạo Hồi Shia của người Alawi, trong đó có những vụ cắt cổ các nạn nhân. Với người Hồi giáo Sunni, các chiến binh của nhóm này rất thận trọng chia sẻ chiến lợi phẩm với những dân làng đau khổ, trong khi các phần tử nổi dậy khác thì nhét tiền đầy túi.
Phương pháp mới của nhóm khủng bố, khét tiếng là giết hại thường dân bằng những vụ đánh bom tự sát và quay băng video những vụ chặt đầu kẻ thù ghê rợn, là một sách lược rõ ràng nhắm mục tiêu vào công dân bị vây hãm của quốc gia tan nát vì chiến tranh này bằng một cuộc tấn công để thu phục nhân tâm.
Nhưng ở Aleppo, phối hợp thánh chiến với công tác an sinh xã hội và cứu trợ, một mô hình được sử dụng nhiều năm bởi phong trào Hezbollah của người Shia ở Liban và phe Hamas ở Palestine, chi nhánh al-Qaida ở Syria cạnh tranh với các nhóm nổi dậy khác để tổ chức công tác cứu trợ, theo nhà làm phim Đức Marcel Mettelsiefen.
Ông nói với đài VOA sau khi qua nhiều tuần lễ ở thành phố này vào năm 2013: “Ta thấy các đường phố được al-Nusra dọn sạch và các trường học được al-Nusra tổ chức và các nhóm ôn hoà hơn dọn dẹp đường phố và điều hành các trường học. Có một sự ganh đua đang diễn ra.”
Các chiến binh Al-Nusra cũng tránh tuyên truyền và không than phiền khi các phần tử nổi dậy thuộc các phe phái nổi dậy khác hút thuốc, theo các phần tử nổi dậy đã chiến đấu bên cạnh các phần tử thánh chiến để bảo vệ các quận nằm dưới sự kiểm soát của các phần tử nổi dậy ở thành phố miền bắc Syria bị chiến tranh tàn phá dưới tay lực lượng chính phủ.
Gây kinh động Hoa Kỳ
Ông Abu Abdullah, một viên chỉ huy của Mặt trận Cách mạng Syria SRF nói: “Ta có thể thảo luận với họ về chủ thuyết và tôn giáo. Và họ sẽ chấp nhận ta có những đức tin khác với họ.”
Nhưng trong những tuần vừa qua trong một số phe phái al-Nusra – nhất là ở tỉnh Idlib miền tây bắc Aleppo, mà họ nay đang chế ngự sau khi chiếm các thị trấn và làng mạc hồi tháng 10 năm ngoái từ tay SRF và một binh đoàn nổi dậy được Hoa Kỳ yểm trợ, là nhóm thế tục Harakat al-Hazm – có một sự thay đổi rõ rệt và một sự tập trung ngày càng tăng trong phong cách quản trị giữa al-Nusra và ISIL.
Sự song song về mức độ gay gắt khiến một phần tử nổi dậy Hồi giáo là Muhammad al-Amin đăng lời than phiền trên Facebook mới đây rằng “các phần tử ôn hoà” trong al Nusra đã bị gạt ra ngoài lề vào lúc các thủ lãnh nhóm tập trung vào việc thành lập một tiểu vương quốc kiểu ISIL. “Bọn họ là anh em song sinh,” theo lời Mohammad, một chiến binh theo Binh đoàn al-Tawhid vừa rời khỏi Aleppo.
Anh này nói trong khi al-Nusra chưa bắt chước các hình phạt mau chóng được định ra bởi các đồng chí của họ ở Idlib, anh nghi rằng có thể chỉ là vấn đề thời gian. Hiện nay các phe phái nổi dậy đang theo một chính nghĩa chung chống lại Tổng thống Bashar al-Assad, với lực lượng sắp bao vây các quận nổi dậy trong thành phố hồi tháng 12 và theo dự kiến sẽ mở một cuộc tấn công tăng gấp đôi trong những tuần sắp tới.
Cuộc tấn công do các phe phái nổi dậy tiến hành với al-Nusra đang gây kinh động các giới chức Hoa Kỳ và gây lo ngại cho một số chỉ huy các phần tử nổi dậy thế tục. Một thủ lãnh cấp cao của một phe phái nổi dậy nói, “Tôi tiếp tục cảnh báo các thủ lãnh nổi dậy khác rằng al-Nusra đang trở thành giống như ISIL – ngày càng không có sự khác biệt giữa họ khi nói về cách thức quản trị các phần đất mà họ nắm quyền kiểm soát. Tôi nói với họ rằng, ‘Các bạn sẽ thấy là tôi đúng.’
Ông này nêu ra sự thay đổi trong nội bộ al-Nusra đã trùng hợp với sự xuất hiện của thêm các chiến binh nước ngoài trong hàng ngũ nhóm này, một sự thay đổi so với chỉ vài tháng trước khi phần lớn bọn họ xuất xứ từ Syria. Ông nói, “Mới đây họ đã bắt giữ hai chiến binh của chúng ta, tố cáo là ăn cắp. Chúng ta đã phải thương lượng để họ được thả và chúng ta đã phải thương lượng bằng một người Ai Cập và một người Jordani. Tôi cảm thấy muốn nói với họ rằng, “Quý vị làm gì ở đây. Đây là Syria. Đây không phải là đất nước của quý vị. Hãy đi đi, hãy cút ra khỏi nước.”
