Chính phủ Trung Quốc hoan nghênh thỏa thuận thương mại tạm thời với Hoa Kỳ nhưng dè dặt cho biết là hai nước vẫn còn phải giải quyết những vấn đề quan trọng hai bên cùng quan tâm.
Tổng thống Donald Trump và Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc ký thỏa thuận ngày 15/11 để giải quyết sự leo thang tranh chấp kéo dài 18 tháng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
“Giai đoạn 1 thỏa thuận kinh tế và thương mại đã đạt được giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ có lợi cho cả hai bên, và cũng có lợi cho toàn thế giới,” phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng nói trong một cuộc họp báo ngày 16/1 tại Bắc Kinh.
Ông Cảnh nói thỏa thuận “chứng tỏ một lần nữa là Trung Quốc và Hoa Kỳ có thể tìm được những cách tiếp cận thích đáng và tìm ra những giải pháp hữu hiệu qua đối thoại và tham khảo trên căn bản bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau” và rõ ràng là hai nước “quan tâm giải quyết những vấn đề cốt lõi của nhau.”
Ông Cảnh không cho biết chi tiết về những vấn đề cần quan tâm nhưng Bắc Kinh đã nói là muốn thuế quan áp đặt trước đây lên hầu hết các hàng xuất khẩu của Trung Quốc đến Hoa Kỳ được gỡ bỏ.
Sáng ngày 16/1, ông Trump viết trên Twitter rằng thỏa thuận vừa đạt được là “một trong những thỏa thuận thương mại tốt nhất trước nay” và thỏa thuận này “cũng tốt cho Trung Quốc và mối quan hệ lâu dài của chúng ta.”
Tại buổi lễ ký kết ở Tòa Bạch Ốc ngày 15/1, Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đọc một bức thư của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình viết rằng “trong bước kế tiếp, hai nước cần thi hành thỏa thuận một cách nghiêm chỉnh.”
Trong phần phát biểu của mình, ông Lưu nói có những bước lùi trong tiến trình nhưng các nhà thương thuyết của hai nước không bỏ cuộc.
Hoa Kỳ và Trung Quốc đồng ý điều họ gọi là thỏa thuận Giai đoạn 1 vào giữa tháng 12 năm ngoái. Thỏa thuận kêu gọi Trung Quốc tăng cường việc mua hàng hóa của Mỹ, ngưng tập tục buộc các công ty nước ngoài chuyển giao công nghệ, và không thao túng tiền tệ để làm cho hàng xuất khẩu của Trung Quốc rẻ hơn.
Ông Trump nói giai đoạn 2 của cuộc thương thuyết sẽ bắt đầu nhanh chóng và sẽ không có giai đoạn 3.
Ông Trump cho biết Trung Quốc sẽ nhập khẩu thêm 200 tỉ đô la hàng hóa Mỹ và dịch vụ trong hai năm tới—50 tỉ đô la trong số này thuộc lãnh vực nông nghiệp.
Ông Tập, trong thư, đề ra con số hàng nông nghiệp là 40 tỉ đô la.
Theo văn bản thỏa thuận, Trung Quốc hứa mua hơn 12,5 tỉ đô la sản phẩm nông nghiệp của Mỹ trong năm đầu tiên và 19,5 tỉ đô la trong năm thứ hai, với thời điểm mua bán tùy theo những điều kiện thị trường. Trong bức thư gởi ông Trump, chủ tịch Trung Quốc cũng kêu gọi Hoa Kỳ đối đãi công bằng với những công ty Trung Quốc.
Washington đã rút việc chỉ định Bắc Kinh là thao túng tiền tệ. Theo thỏa thuận, Hoa Kỳ ngưng kế hoạch áp đặt thuế quan mới đối với nhiều tỉ đô la hàng hóa Trung Quốc trong khi giảm phân nửa thuế quan lên khoảng 110 tỉ đô la sản phẩm Trung Quốc.
Thuế quan của Mỹ vẫn giữ nguyên đối với khoảng 360 tỉ đô la hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Thuế quan cao làm tổn hại Trung Quốc về mặt kinh tế và khiến Trung Quốc phải ngồi vào bàn thương thuyết, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Larry Kudlow nói với các phóng viên hôm 14/1.
“Đây là một thắng lợi không tranh cãi được của đất nước chúng ta và một ngày đáng ghi nhớ trong quan hệ kinh tế Mỹ-Trung,” theo Chủ tịch kiêm giám đốc Hiệp hội Các nhà Sản xuất Toàn quốc Jay Timmons.
Đảng Dân chủ đối lập chỉ trích thỏa thuận là yếu đối với lợi ích của Hoa Kỳ.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi gọi sự kiện ngày 15/1 là “Không có gì hơn là lễ trình diễn trước truyền hình để cố che đậy việc thiếu mất hoàn toàn tiến bộ cụ thể, minh bạch hay có trách nhiệm trong thỏa thuận Giai đoạn Một này.”
Giai đoạn đầu tiên, sẽ đi vào hiệu lực trong một tháng, không giải quyết việc trợ cấp các công ty quốc doanh của Trung Quốc, một vấn đề chắc chắn sẽ được thảo luận trong giai đoạn tới.
Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer gọi những trợ cấp này là vấn đề lớn khiến cho việc áp đặt thuế quan vẫn tiếp tục.
Trung Quốc không thể áp đặt thuế quan trả đũa nếu Hoa Kỳ hành động chống lại Trung Quốc vì vi phạm các điều khoản của thỏa thuận, theo một giới chức chính quyền cao cấp giải thích cho các phóng viên sau khi ký thỏa thuận. Giải pháp duy nhất của Trung Quốc là từ bỏ thỏa thuận.
“Tôi nghĩ hai bên đều có lý để hài lòng với thỏa hiệp này, ngay cả khi thỏa thuận không thực sự giải quyết những vấn đề cốt lõi,” ông Edward Alden, một nhà nghiên cứu tại Hội đồng Đối ngoại, nói với VOA.
