Một sự tăng mạnh của số lượng di dân người Trung Quốc, những người tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn ở Mỹ bằng cách vượt qua biên giới Mỹ-Mexico bất hợp pháp, đang thu hút sự chú ý của truyền thông Mỹ.
Báo The San Diego Union-Tribune lần đầu đăng bài về chuyện này hồi đầu tháng 6. Báo này cho biết họ có được dữ liệu từ Cục Hải quan và Biên phòng Hoa Kỳ cho thấy từ tháng 10 năm ngoái đến tháng 5 năm nay, cơ quan này đã câu lưu 663 người Trung Quốc vượt biên bất hợp pháp từ Mexico vào thành phố San Diego, tiểu bang California.
Tờ báo cho biết những vụ câu lưu mới nhất, so với chỉ có 48 di dân người Trung Quốc bị bắt ở biên giới 12 tháng trước đó, phản ánh mức tăng hơn 13 lần trong năm tài chính hiện tại mà bốn tháng nữa mới kết thúc.
Kể từ khi có dữ liệu mới, một số nhà phân tích về di cư, được dẫn lời trong những bài báo của truyền thông Mỹ, đã cố gắng giải thích ý nghĩa của sự tăng vọt những vụ vượt biên trái phép này của di dân người Trung Quốc.
Bối cảnh của sự tăng vọt
Một trong số những nhà phân tích này là Elliott Young, giáo sư lịch sử tại Đại học Lewis & Clark và là tác giả của một cuốn sách về lịch sử người Trung Quốc di cư đến Mỹ có nhan đề Alien Nation.
Ông Young nói với chương trình phát thanh China 360 của VOA:
"Một điều cần lưu ý là không nên quan trọng hóa quá mức vấn đề. Những con số này so với tổng số di dân không có giấy tờ hợp lệ là tương đối nhỏ."
Ông Young cho biết hàng trăm di dân người Trung Quốc bị bắt giữ quanh thành phố San Diego, bang California, trong năm qua chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số người Trung Quốc sống bất hợp pháp ở Mỹ.
Viện Chính sách Di cư, một tổ chức nghiên cứu đặt ở Washington, năm ngoái công bố một bản báo cáo, trong đó họ ước tính rằng tổng cộng có 210.000 công dân Trung Quốc sinh sống trái phép tại Mỹ vào năm 2012.
Ông Young cho biết nhiều người Trung Quốc sử dụng những phương thức khác nhau để vào nước Mỹ.
Những chiến lược phi pháp khác
Ông Young nói: "Khoảng một nửa số người Trung Quốc không có giấy tờ không phải là những người vượt biên lén lút. Họ là những người có visa du lịch hợp pháp và chỉ đơn giản là ở lại quá hạn visa."
Lấy được visa du lịch hoặc kinh doanh của Mỹ cho mục đích ở lại quá hạn có vẻ là một cách đơn giản hơn để người Trung Quốc di cư sang Mỹ, thay vì vượt biên giới vào Mỹ bất hợp pháp. Nhưng đây không phải là lựa chọn sẵn có cho tất cả mọi người.
Ông Peter Kwong, một nhà nghiên cứu về vấn đề người Trung Quốc nhập cư tại Đại học Hunter ở thành phố New York, nói với trang tin Vice News trong tháng này rằng có một lớp người Trung Quốc tương đối nghèo không tiếp cận được hoặc không có mối quen biết để có được visa hợp pháp. Ông cho biết nhiều di dân đã rời khỏi Trung Quốc vì tình hình kinh tế trì trệ trong những năm qua.
Nhưng vượt biên từ Mexico vào Mỹ bất hợp pháp có thể là một việc tốn kém.
The San Diego Union-Tribune dẫn lời một người phát ngôn của lực lượng Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ nói rằng những người tổ chức những chuyến vượt biên thu khoản phí từ 50.000 tới 70.000 đôla cho một di dân người Trung Quốc.
Nhà sử học Young cho biết rất ít người trong số những di dân đó có thể trả trước khoản phí này cho những tay đưa lậu người.
Ông nói: "Thường thì họ phải trả trước khoảng vài ngàn đôla, rồi sau đó đi làm trả nợ tại Mỹ bằng cách làm việc trong một cơ sở kinh doanh. Họ làm việc trong những nhà hàng, xưởng may và những nơi khác, thường là những cơ sở kinh doanh do người Trung Quốc làm chủ."
Sử dụng những phương thức từ lâu
Ông Young cho biết hiện tượng di dân người Trung Quốc vượt biên trái phép từ Mexico vào Mỹ đã có từ lâu.
Ông nói việc này bắt nguồn từ một luật của Mỹ vào năm 1882 cấm di dân lao động người Trung Quốc nhập cảnh suốt sáu thập niên, một lệnh cấm mà một số di dân lách được nhờ sự giúp đỡ của những mạng lưới thương nhân xuyên quốc gia và những hội đồng hương người Hoa.
Ông Young nói: "Trong lịch sử đã có rất nhiều trường hợp người Trung Quốc được đưa vào Mỹ bất hợp pháp trên tàu biển, trong những toa tàu lửa, được giấu trong xe hơi, qua đường hầm, trên máy bay, bằng mọi cách mà con người có thể nghĩ ra để vượt biên. Người Trung Quốc là những người đầu tiên phát minh ra những cách né tránh chốt kiểm soát biên giới."
Giáo sư Young của Đại học Lewis & Clark nói rằng di dân người Trung Quốc vẫn sử dụng những phương thức này để tới Mỹ như một cách để lách luật nhập cư đương thời của Mỹ.
Bộ Ngoại giao Mỹ hạn chế những hồ sơ xin xin visa nhập cư dựa trên việc làm và gia đình bảo lãnh, mà có thể được duyệt xét trong năm tài chính hiện tại, ở con số 25.620 hồ sơ cho mỗi nước. Một báo cáo của Bộ Ngoại giao cho biết có 260.265 người nộp hồ sơ sinh ra ở Trung Quốc đại lục đang có tên trong danh sách chờ nhập cư tính tới tháng 11 năm 2015.
Ông Young cho biết ngay cả trong trường hợp Bộ Ngoại giao không nhận hồ sơ nào nữa của người Trung Quốc thì những người Trung Quốc hội đủ điều kiện cũng phải chờ hơn 10 năm mới có thể sang Mỹ định cư.
Ông nói: "Việc này có nghĩa là vì những hạn chế nhập cư của chúng ta khiến việc di cư hợp pháp gần như là điều không thể, họ buộc phải đi qua những ngả đường lén lút, bất hợp pháp này."
