Tổng thống Mỹ Barack Obama nói người ông đề cử vào Tối cao Pháp viện sẽ là người nắm rõ các phán quyết của tòa ảnh hưởng ra sao đến đời sống thường nhật của người Mỹ.
Viết trên trang mạng SCOTUSblog hôm thứ Tư, ông Obama không ra dấu cho biết khi nào ông sẽ thông báo người ông chọn để điền khuyết vị trí mà thẩm phán Antonin Scalia mới qua đời để lại, mà chỉ cho biết việc đó sẽ được quyết định “trong những tuần lễ tới”.
Các lãnh đạo thuộc đảng Cộng hòa ở thượng viện nói họ sẽ không xét lựa chọn của ông Obama, không mở các cuộc điều trần theo thông lệ đối với các ứng cử viên hay việc biểu quyết.
Các nhà lập pháp đảng Cộng hòa cho biết họ sẽ dành cho vị tổng thống sắp tới quyết định việc này, bất kể ai đắc cử vào tháng 11 và lên nhậm chức vào tháng Giêng khi nhiệm kỳ 8 năm của Tổng thống Obama kết thúc.
Ông Obama nói ông có nghĩa vụ hiến pháp là thực hiện việc bổ nhiệm và Thượng viện có trách nhiệm phải quyết định về việc đề cử.
Ông Obama cho biết ông sẽ bổ nhiệm một người có “khả năng xuất sắc” với một “đầu óc độc lập, trí tuệ tinh tường, điều kiện toàn hảo và một thành tích xuất sắc và thanh liêm”.
Ông cho biết ông đang tìm kiếm một ứng cử viên “không có bất kỳ ý thức hệ hay chương trình hành động cụ thể nào, mà phải có sự cam kết thực thi công lý công bằng, tôn trọng tiền lệ, và quyết tâm trung thành áp dụng luật pháp đối với các sự việc nằm trong tay”.
Nhưng ông Obama cho biết một số quyết định mà một thẩm phán mới đưa ra “sẽ nhất thiết” được định hình bởi “quan điểm, đạo đức và phán đoán của chính họ”.
Khi những khái niệm như vậy được đưa ra cứu xét, ông Obama nói ông muốn người được đề cử là người xem luật pháp “không chỉ là sự thực hành trí tuệ, mà còn nắm được cái cách mà nó ảnh hưởng đến thực tế cuộc sống hàng ngày của người dân trong một nền dân chủ lớn, phức tạp và trong thời đại thay đổi nhanh chóng. Điều đó, tôi tin là một yếu tố cần thiết để đưa ra những quyết định vô tư và kết quả công bằng”.
Người được ông Obama đề cử, nếu cuối cùng được Thượng viện chuẩn thuận, có thể đóng một vai trò then chốt trong tòa án có 9 thành viên. Ông Scalia, một người bảo thủ kiên quyết trong suốt 30 năm trong tòa án, thường là lá phiếu quyết định để đạt 5/4 trong những phán quyết quan trọng của nhóm 9 người, với nhóm đa số gồm các thẩm phán bảo thủ áp đảo bốn thẩm phán cấp tiến của tòa án.
Tổng thống Obama đã bổ nhiệm 2 vị trí trong tòa với các ứng viên cấp tiến, là bà Sonia Sotomayor và bà Elena Kagan, và một số đảng viên Cộng hòa nói họ quyết tâm không để cho ông Obama điền khuyết chiếc ghế thứ ba làm lệch cán cân tư tưởng trong tòa án.
Nhưng nếu người được ông Obama đề cử không được chuẩn thuận, không ai biết ai sẽ là người được tân tổng thống bổ nhiệm.
Trong khi đó, nếu bị chia ra 4- 4 trong các phán quyết, tối cao pháp viện sẽ phải cho phép giữ y phán quyết của các tòa án dưới và các phán quyết của tối cao pháp viện sẽ không định ra được một tiền lệ trên toàn quốc.
