Việt Nam đang tìm kiếm Chủ tịch nước thứ ba trong vòng chưa đầy một năm sau khi Đảng Cộng sản cầm quyền ngày 20/3 buộc ông Võ Văn Thưởng từ chức. Ông Thưởng mới được bầu vào năm ngoái sau khi người tiền nhiệm bất ngờ bị cách chức.
Với vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tích lũy cao hơn tổng sản phẩm quốc nội, sự ổn định của Việt Nam là rất quan trọng đối với các công ty đa quốc gia có hoạt động lớn tại trung tâm sản xuất Đông Nam Á này, bao gồm Samsung Electronics, công ty làm ra một nửa số điện thoại thông minh của họ từ Việt Nam và Apple vốn có nhiều nhà cung cấp chủ chốt tại Việt Nam.
Sự ổn định đó, vốn đã được đảm bảo trong nhiều thập niên bởi một nhà nước do Đảng Cộng sản kiểm soát chặt chẽ, giờ đây có vẻ kém chắc chắn hơn, mặc dù các nhà phân tích đồng ý rằng những thay đổi lãnh đạo hiện tại sẽ không ảnh hưởng đến các chính sách quan trọng của đất nước, bao gồm cả “ngoại giao cây tre” nhằm duy trì các mối quan hệ tốt đồng thời với Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Đằng sau cuộc cải tổ mới nhất là chiến dịch chống tham nhũng “đốt lò” kéo dài mà Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát động từ năm 2016. Chiến dịch này nhằm mục đích xóa nạn tham nhũng tràn lan đến mức ở một số tỉnh có tới 90% người xin cấp giấy chứng nhận đất phải hối lộ, theo một phúc trình được công bố vào tháng 3 năm 2023 bởi Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc và các tổ chức khác.
Chiến dịch này được tăng cường mạnh mẽ trong hai năm qua, những người chỉ trích nói rằng nó ngày càng được sử dụng cho mục đích chính trị bởi các phe phái tranh giành quyền lực.
Ông Thưởng, 53 tuổi, bị cáo buộc vi phạm điều lệ đảng, theo một tuyên bố đưa ra ngày 20/3, nhưng không nói rõ chính xác ông đã làm gì sai.
Ông từ chức vài ngày sau khi công an thông báo bắt giữ một cựu lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi, miền Trung Việt Nam, người bị cáo buộc tham nhũng một chục năm trước và từng phục vụ trong thời gian ông Thưởng làm bí thư tỉnh ủy ở đó.
Ai có thể là người kế nhiệm ông Võ Văn Thưởng?
Quốc hội Việt Nam sẽ họp vào ngày 21/3 trong một phiên họp bất thường để chấp nhận đơn từ chức của ông Thưởng.
Dự kiến, đảng sẽ bổ nhiệm một quyền chủ tịch cho đến khi đảng quyết định được ứng cử viên tiếp theo.
Lựa chọn khả dĩ nhất là Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân, người năm ngoái tạm thời thay thế cựu chủ tịch nước đột ngột từ chức Nguyễn Xuân Phúc.
Sau đó, đảng mất một tháng rưỡi để chọn ông Thưởng, người vào thời điểm đắc cử được nhiều người coi là đồng minh thân cận của Tổng bí thư Trọng.
Theo nhiều nhà phân tích, các ứng cử viên hàng đầu cho vị trí thường trực bao gồm Bộ trưởng Bộ Công an đầy quyền lực Tô Lâm và đảng viên kỳ cựu Trương Thị Mai.
Tuy nhiên, ông Tô Lâm có thể quan tâm đến vị trí lãnh đạo đảng quyền lực hơn nhiều, một vai trò sẽ được đảm nhận vào năm 2026 khi nhiệm kỳ thứ ba của ông Trọng kết thúc, nhưng vị lãnh đạo già nua có thể sẽ nghỉ sớm hơn.
Chức vụ của bà Mai bị xem là cũng có nguy cơ trong cuộc cải tổ lãnh đạo mới nhất, nhưng không có quyết định nào được công bố về bà vào ngày 20/3. Điều đó có thể khiến bà trở thành người giữ quyền lực trong thời gian chuyển tiếp - điều mà ở Việt Nam thường là chìa khóa để tiếp cận các vị trí quyền lực.
Diễn đàn