Một Tối cao Pháp viện chia rẽ đã bác bỏ, xem như là quá sớm để xem xét, một vụ kiện kế hoạch của TT Donald Trump, với nội dung không đếm những người sống bất hợp pháp tại Mỹ trong cuộc thống kê dân số.
Con số này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến việc phân phối ghế của các tiểu bang trong Hạ viện.
Quyết định của tòa ngày 18/12, dẫn đầu bởi các thẩm phán bảo thủ, không phải là phán quyết cuối cùng của vấn đề này và, trong khi vẫn cho phép ông Trump theo đuổi kế hoạch như hiện nay, hiện vẫn chưa rõ ông sẽ nhận được con số cuối cùng từ Văn phòng Điều tra Dân số trước khi ông rời khỏi chức vụ vào tháng tới hay không.
Nếu Tổng thống vẫn không nhận được các con số điều tra cuối cùng vào lúc ông Joe Biden nhậm chức vào tháng 1/2021, kế hoạch của ông Trump chắc chắn sẽ chết vì ông Biden sẽ không theo đuổi kế hoạch này. Cũng có thể chính quyền ông Biden sẽ có những bước nỗ lực đảo ngược những quyết định thời ông Trump.
Hiện nay, dù Tối cao Pháp Viện nói còn quá sớm để phán quyết về tính hợp pháp của kế hoạch ông Trump vì chưa rõ có bao nhiêu người ông tìm cách loại ra và liệu việc chia ghế tại Hạ viện có bị ảnh hưởng hay không.
Tòa án nói trong một bản ý kiến không có ai ký là “chúng tôi không bày tỏ quan điểm về sự xứng đáng của lập luận được đưa ra về hiến pháp và liên hệ đến những quyền được luật pháp qui định. Chúng tôi chỉ cho rằng vụ kiện này không thích hợp để phán quyết vào lúc này.”
Ít nhất có 5 trong 6 thẩm phán bảo thủ đã có cùng quan điểm để trở thành quyết định đa số tại tòa án gồm 9 thẩm phán này.
Ba thẩm phán cấp tiến không đồng ý, nói rằng nỗ lực loại bỏ những người trong dân số một nước để chia ghế trong Hạ viện là bất hợp pháp.
“Tôi tin tòa án này nên nói như vậy,” Thẩm phán Stephen Breyer viết, cùng với thẩm phán Elena Kagan và Sonia Sotomayer.
Hiện chưa rõ phán quyết ngày 18/12 sẽ có nhiều ảnh hưởng thi hành như thế nào.
Tài liệu được rò rĩ từ ủy ban Hạ viện giám sát Văn phòng Điều tra Dân số cho thấy những con số phân chia sẽ không sẵn sàng cho tới khi ông rời nhiệm sở và ông Biden trở thành Tổng thống.
Văn phòng Điều tra Dân số công nhận việc phát hiện những bất hợp lệ trong dữ liệu trong những tuần gần đây gây trở ngại cho việc chuyển giao những con số này cho tổng thống vào hạn chót 31/12.
Ông Dale Ho, luật sư của Liên hiệp các Quyền Tự do Dân sự Mỹ biện hộ vụ này cho các nguyên đơn, nói phán quyết này là để nói về thời điểm của vụ kiện, chứ không phải là liệu kế hoạch có tuân thủ luật liên bang hay không.
“Phán quyết không cho phép mục đích của Tổng thống Trump loại bỏ di dân không có giấy tờ hợp lệ ra khỏi các con số của Văn phòng Điều tra Dân số để phân phối ghế tại Hạ viện. Bắt buộc pháp lý rõ ràng- mỗi người đều được tính trong cuộc điều tra dân số, và mỗi người đều được đại diện trong Quốc hội. Nếu chính sách này được thi hành, chúng tôi sẽ kiện ra tòa trở lại,” ông Ho nói.
Không có tổng thống nào đã nỗ lực làm điều ông Trump phác họa trong một bản ghi nhớ vào tháng 7, loại bỏ hàng triệu người không phải là công dân trong một cuộc đếm dân số Mỹ một thập niên một lần, quyết định mỗi tiểu bang sẽ có bao nhiêu ghế trong Hạ viện, cũng như việc phân phối một số ngân khoản liên bang.
Những tiểu bang có số dân bất hợp pháp đông đảo có thể mất ghế trong Hạ viện theo kế hoạch của ông Trump, và tổng thống ra chỉ dấu trong bản ghi nhớ là ông sẽ trừng phạt những tiểu ban “khuyến khích người nước ngoài bất hợp lệ” là một trong những lý do ông đưa ra kế hoạch này.
Theo ước lượng của chính quyền, California có thể mất từ 2 đến 3 ghế trong Hạ viện nếu những người sống bất hợp pháp trong tiểu bang bị bỏ ra ngoài căn cứ trên con số hơn 2 triệu cư dân bất hợp pháp tại California.
Chính quyền ông Trump bênh vực quyền của ông loại bỏ ít nhất một số người sống bất hợp pháp tại Mỹ, trong đó có thể là những người đang ở trong những trung tâm giam giữ di dân hay những người đã được lệnh rời khỏi Mỹ.
Tuy nhiên luật sư đại diện chính phủ tại Tối cao Pháp viện, ông Jeffrey Wall, không loại trừ khả năng bỏ ra ngoài một loại di dân rộng lớn, trong đó có những người được bảo vệ không bị trục xuất trong chương trình DACA.
“Chúng tôi không thể chắc chắn vào lúc này, và chúng tôi không biết tổng thống sẽ quyết định như thế nào đối với việc này,” ông Wall nói.
Trong khi đó, những người chống đối chính quyền đưa ra những nghi vấn khác về việc thi hành cuộc điều tra dân số.
Trong một vụ kiện tại California lúc đầu thách thức việc thiếu người đếm của Bộ Thương mại, một liên minh các thành phố, quận và các tổ chức bênh vực đang chống chính quyền ông Trump yêu cầu có được những tài liệu cho thấy làm thế nào Văn phòng Điều tra Dân số xử lý các dữ liệu thu thập được chỉ bằng nửa thời gian dự trù trước đây.
Ủy ban Giám sát và Cải cách Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát tuần trước đã đòi Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross, người giám sát Văn phòng Điều tra Dân số, cung cấp tài liệu về sự bất thường của dữ liệu được phát hiện trong các con số gây trở ngại cho hạn chót 31/12 đệ trình những con số về việc phân phối ghế cho tổng thống. Nữ dân biểu Dân chủ Carolyn Maloney, tiểu bang New York, chủ tịch ủy ban, cáo buộc ông Ross giữ lại những tài liệu không những đối với Quốc hội mà còn đối với Văn phòng Trách nhiệm của Chính phủ, hoạt động như là cơ quan theo dõi của Bộ.
Vụ kiện về điều tra dân số chắc chắn là một trong vài ca mới nhất liên hệ đến di dân trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump, nổi tiếng khắt khe đối với di dân.
Tổng thống có một thành tích hỗn hợp tại Tòa tối cao về di dân. Các thẩm phán giữ nguyên lệnh cấm du hành của ông đối với các cư dân của một số nước đa số theo Hồi Giáo. Tuy nhiên tòa bác bỏ nỗ lực của ông chấm dứt chương trình DACA và chặn việc thêm vào câu hỏi về quốc tịch trong bản điều tra dân số, lần đầu tiên trong 70 năm.
