Mỹ, đồng minh cứu xét đề nghị thảo luận về hạt nhân của Iran

Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận đề nghị của Iran được đưa ra trong một văn thư hôm thứ Hai gởi bà Catherine Ashton, người đứng đầu chính sách ngoại giao của EU.

Tuy nhiên, các giới chức ở đây không cam kết là liệu đề nghị này có được chấp thuận hay không và nói thêm là Hoa Kỳ đang tham khảo với các nước khác tham dự những cuộc thương thuyết về đề nghị của Iran.

Trong một nỗ lực lâu dài, nhóm P 5 cộng 1 gồm các cường quốc thế giới Anh, Pháp, Trung Quốc, Nga và Đức cùng với Hoa Kỳ đã đưa ra nhiều sáng kiến với Iran nhằm ngăn chận chương trình tinh chế chất uranium được xem như có thể dùng để sản xuất vũ khí hạt nhân.

Iran nói chương trình hạt nhân của nước này nhằm sử dụng trong những mục tiêu hòa bình.

Trong một cuộc họp báo, quyền phụ tá phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner từ chối thảo luận rõ ràng về đề nghị của Iran, chỉ nói là các nhà ngoại giao của nhóm P 5 cộng 1 đang nghiên cứu nội dung đề nghị và sẽ xem xét bước kế tiếp.

Ông Toner nói: “Chúng tôi chắc chắn đứng về lập trường thống nhất của nhóm P 5 cộng 1 mà bà Ashton bày tỏ trong bức thư của bà sau điều mà chúng tôi gọi là những cuộc họp đầy thất vọng tại Istanbul, và chúng tôi tin là Iran nên chuẩn bị để thảo luận một cách nghiêm chỉnh về vấn đề hạt nhân.”

Tổng thống Iran Mamouh Ahmadinejad hôm thứ Hai tuyên bố tại Istanbul là chính phủ ông sẵn sàng thương thuyết và vấn đề hạt nhân có thể được giải quyết trong một giờ họp mặt. Ông tái xác nhận Iran vẫn giữ vững lập trường rằng Iran có quyền pháp định trong công nghệ tinh chế uranium để dùng cho những mục đích dân sự.

Các giới chức Mỹ nói Iran có thể có chương trình hạt nhân dân sự, nhưng chỉ sau khi chứng tỏ rõ ràng và được cộng đồng thế giới thừa nhận là Iran không tìm cách chế tạo vũ khí hạt nhân.

Trong một diễn biến khác, Bộ Ngoại giao Mỹ nói đã cho các nhà ngoại giao Thụy Sĩ, đại diện quyền lợi của Mỹ tại Iran biết là các viên chức Iran đã ấn định ngày 11 tháng 5 là ngày xét xử mới đối với hai người người Mỹ đo lạc vào Iran bị giam giữ gần hai năm tại nước này.

Iran truy tố hai ông Shane Bauer và Josh Fattal về tội gián điệp. Tuy nhiên các viên chức Mỹ bác bỏ bất cứ lời cáo buộc làm gián điệp nào của hai người này và nói họ vô tình đi vào Iran trong khi đi bộ đường trường tại miền bắc Iraq vào tháng 7 năm 2009.

Phụ tá phát ngôn viên Toner nói đã đến lúc Iran trả tự do vô điều kiện cho hai người Mỹ.

Ông Toner nói: “Chúng tôi khuyến nghị Iran giải quyết trường hợp này càng sớm càng tốt. Hai ông Josh Fattal và Shane Bauer bị giam giữ gần hai năm và đây là lúc trả họ về đoàn tụ với gia đình.”

Một người đi bộ thứ ba, cô Sarah Shourd, vị hôn thê của Shane Bauer, được tại ngoại với 500.000 đô la tiền thế chân vì lý do sức khỏe vào tháng 9 năm ngoái và đã trở về Mỹ. Cô nói sẽ không trở lại Iran để bị xét xử.

Tổ chức Ân xá Quốc tế, trong một tuyên bố hôm thứ Ba, kêu gọi Iran chấm dứt tiến trình xét xử đầy khiếm khuyết và trả tự do cho hai người Mỹ.

Tổ chức theo dõi nhân quyền này nói toàn bộ hệ thống tư pháp Iran đã thất bại trong việc tôn trọng tiêu chuẩn quốc tế xử án công bằng trong vụ này.