Một toà án ở Hà Nội ngày 5/5 tuyên án bà Cấn Thị Thêu và con trai Trịnh Bá Tư mỗi người 8 năm tù giam và 3 năm quản chế, theo thông tin từ gia đình và luật sư bào chữa.
Chị Đỗ Thị Thu – vợ anh Trịnh Bá Phương, con dâu bà Cấn Thị Thêu – một trong hai người thân có mặt tại phiên toà cho VOA biết gia đình chị hoàn toàn không nhận được thông báo hay giấy triệu tập tham dự phiên toà, mà chỉ biết thông tin thông qua các luật sư bào chữa. An ninh đã được thắt chặt bên trong và ngoài toà án, với những hình ảnh cho thấy lực lượng an ninh, cảnh sát dày đặc bên ngoài toà án, bên cạnh một nhóm người dân mang biểu ngữ và hình ảnh ủng hộ hai mẹ con nhà hoạt động này.
“Tên tôi là nạn nhân Cộng sản”
“Khi toà hỏi mẹ em tên gì, mẹ em trả lời ‘Tôi là nạn nhân của chế độ Cộng sản, nạn nhân của chế độ cướp đất, và Tư cũng trả lời như vậy”, chị Đỗ Thị Thu nói với VOA vào tối 5/5.
“Trong trại giam, mẹ em bị giam rất khắc nghiệt. Mẹ em bị nhốt trong 7m2, mà họ nhốt tới 13 người. Mẹ em bị nhốt cùng với một người bị HIV, mà trong đấy họ rất hay đánh nhau. Có một lần mẹ em can ngăn và bị chảy máu, xước trên lông mày. Mẹ em bảo trại giam đưa mẹ em đi khám bệnh thì họ từ chối. Mẹ em muốn khám bệnh để xét nghiệm HIV thì họ bảo 2 tháng sau khám bệnh cũng được”
Theo lời chị Thu, sự việc xảy ra cũng đã 7 tháng nhưng bà Cấn Thị Thêu cho tới nay vẫn không được đưa đi xét nghiệm phơi nhiễm HIV. “Họ bảo 60 tuổi rồi không cần khám bệnh. Có bệnh là bình thường!”, chị Thu cho biết thêm.
Bà Cấn Thị Thêu, 59 tuổi, và con trai Trịnh Bá Tư, 32 tuổi, bị bắt giam vào tháng 6/2020 với cáo buộc “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam” theo Điều 117 Bộ luật Hình sự Việt Nam.
“Tôi vô tội”
Chị Đỗ Thị Thu cho biết những bằng chứng dùng để kết tội bà Cấn Thị Thêu và con trai chủ yếu tập trung vào 80 video clips mà bà Thêu và Trịnh Bá Phương đã ghi lại liên quan đến các vụ khiếu kiện, tranh chấp đất đai giữa người dân và chính quyền ở Đồng Tâm, Dương Nội và những nơi khác. Tại phiên toà ngày 5/5, bà Cấn Thị Thêu đã cố gắng đưa ra những bằng chứng mà theo bà có thể “chứng minh bà vô tội”, nhưng bị toà án ngắt lời nhiều lần.
“Trong phiên toà diễn ra hôm nay, mẹ em nói đến nhiều bằng chứng mẹ em vô tội, nhưng toà án thường xuyên cắt lời mẹ em. Mẹ em nói ‘Nếu các ông không cho tôi nói thì các ông đưa luôn bản án bỏ túi đây, không cần diễn ra phiên toà này nữa’. Mẹ em đã nhắc câu này cũng phải đến 4 lần”, chị Đỗ Thị Thu nói thêm.
“Luật sư bào chữa cho mẹ em cũng bị ngắt lời nhiều lần vì họ nói rằng ‘chỉ được ngắn gọn, không được nói sâu’. Nhưng mẹ em, Tư và luật sư đều nói rằng phải nói sâu thì mới nói đúng, chính xác và khách quan được”.
Truyền thông nhà nước dẫn hồ sơ vụ án nói các video “đều có nội dung xuyên tạc, phỉ báng chính quyền nhân dân, bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân” vì gia đình bà Thêu “có tư tưởng tiêu cực, bất mãn”.
“Họ nói rằng những video clip đó không đúng. Có một video clip mẹ em nói về gia đình cụ Kình trong vụ Đồng Tâm. Trong bản cáo trạng của Viện kiểm sát TP Hà Nội cũng có chi tiết cụ Kình bị chó cắn mất một miếng xương ở chân, thì trong video clip đấy cũng là sự thật”, chị Đỗ Thị Thu nói.
“Rồi những video mà gia đình em nói lên về những sự việc họ cướp đất. Viện kiểm sát đã thu của gia đình em những chiếc băng mà trong những chiếc băng đấy thì đều là những video clip mà mẹ em quay được cảnh công an mặc đồng phục, sắc phục đàn áp, đánh đập người dân và những lần mẹ em đến trụ sở tiếp dân về vụ Dương Nội. Đấy là những bằng chứng có lợi cho mẹ em nhưng họ bác bỏ tất cả những bằng chứng này. Bên Viện kiểm sát còn muốn huỷ tất cả những băng đĩa này và họ nói không còn sử dụng được nữa”.
Chị Thu cho biết bà Cấn Thị Thêu và gia đình yêu cầu Viện kiểm sát không được huỷ hơn 100 băng đĩa đã tịch thu của gia đình bà vì tất cả những băng đĩa này đều hoạt động bình thường khi lực lượng chức năng đến sao chép và tịch thu.
Đây là lần thứ ba bà Cấn Thị Thêu bị bắt giam và tuyên án tù. Lần đầu tiên bà Thêu bị bắt tạm giam và xử 15 tháng tù về tội danh “Chống người thi hành công vụ” vào ngày 25/4/2014, khi xảy ra vụ tranh chấp đất đai giữa gia đình bà cùng nhiều nông dân ở Dương Nội, quận Hà Đông, Hà Nội, và chính quyền. Sau đó, bà bị kết án 20 tháng tù vào ngày 20/9/2016 về tội “Gây rối trật tự công cộng”, cũng liên quan đến các vụ dân oan khiếu kiện đất đai.
Trong thời gian diễn ra vụ xung đột đất đai dẫn đến chết người ở Đồng Tâm, gia đình bà là nguồn tin độc lập hiếm hoi cung cấp thông tin từ phía người dân ra bên ngoài, giữa lúc toàn bộ hệ thống thông tin truyền thông của Việt Nam bị kiểm soát chặt chẽ, bất chấp yêu cầu của quốc tế về việc cho phép các phóng viên nước ngoài đến Đồng Tâm.
Nhà hoạt động Trịnh Bá Phương, một người con trai khác của bà Cấn Thị Thêu, đã được đại diện của Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội mời cung cấp thông tin liên quan đến vụ Đồng Tâm ngay trước lúc anh bị bắt cùng thời gian với mẹ và em trai.
Trong lời nói sau cùng, bà Cấn Thị Thêu khẳng định mình và con trai vô tội, người có tội là “những kẻ tham nhũng, cướp đất”, đồng thời yêu cầu toà án trả tự do cho bà và con trai. Anh Trịnh Bá Tư còn nói sự đàn áp “chỉ khiến tôi quyết tâm hơn trên con đường đấu tranh đòi dân chủ cho người dân”, sau khi đã thẳng thắn trả lời toà rằng việc ghi lại các video clip của anh là nhằm mục đích “chống tham nhũng, chống độc tài và đấu tranh cho người dân được tự do bầu cử”.
Cập nhật thông tin phiên toà trên trang cá nhân, Luật sư Đặng Đình mạnh – một trong số các luật sư bào chữa cho gia đình bà Cấn Thị Thêu – nói “Chứng kiến sự đanh thép, bất khuất ... của họ tại tòa, mất tự chủ, tôi ứa nước mắt vì xấu hổ. Và cũng lần đầu tiên trong một phiên tòa, câu nói nổi tiếng của ông Thiệu được nhắc đến ‘Đừng tin... [những gì Cộng sản nói-VOA]’”.
