Chính quyền của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đang cố miêu tả vùng biên giới phía nam Hoa Kỳ tiếp giáp với Mexico là một "cuộc khủng hoảng an ninh quốc gia” và cũng là một cuộc“khủng hoảng nhân đạo" sắp xảy ra để vận động sự ủng hộ cho việc tài trợ bức tường biên giới. Cuộc đối đầu giữa TT Trump với các nhà lập pháp Đảng Dân Chủ đã dẫn tới tình trạng đóng cửa một phần chính phủ mà giờ đã bước sang ngày thứ 18.
Ông Trump đã sẵn sàng nêu ra những lập luận của ông trong bài diễn văn truyền hình gửi tới quốc dân vào ngày thứ Ba 8/1, trước khi đi ông đi thăm vùng biên giới vào ngày thứ năm 10/1.
Trong một cuộc trao đổi với báo chí trước bài phát biểu của ông Trump, Phó Tổng thống Mike Pence hôm thứ Hai nhấn mạnh rằng một cuộc khủng hoảng "có thực" đang diễn ra ở vùng biên giới, và ông đổ lỗi cho đảng Dân chủ là đã "từ khước đàm phán" để mở lại chính phủ.
Tiếp lời ông Pence, Bộ trưởng An ninh Nội địa Kirstjen Nielsen nói rằng tiền tài trợ ở mức hiện nay và luật pháp hiện hành "không thể giải quyết cuộc khủng hoảng mà chúng ta đang chứng kiến ở biên giới."
Đảng Dân chủ và giới bảo vệ người nhập cư nói rằng lối diễn giải của chính quyền Trump về vấn đề này không được trung thực, và họ cáo buộc chính quyền của TT Trump là đã ngụy tạo một cuộc khủng hoảng nhằm mục đích chính trị để xây bức tường biên giới, điều mà Trump đã cam kết trong chiến dịch tranh cử giành chức tổng thống Mỹ vào năm 2016.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Thủ lãnh nhóm thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer đã ra tuyên bố vào cuối ngày thứ Hai, kêu gọi các kênh truyền hình hãy cho đảng Dân chủ cơ hội để trả lời bài phát biểu của ông Trump. Họ nói quá trình của ông Trump là dấu hiệu báo trước rằng bài diễn văn của ông "sẽ đầy ác ý và chứa những thông tin sai lạc."
Các lãnh đạo Đảng Dân chủ còn nói rằng Tổng thống Trump cần phải chấp nhận rằng kế hoạch xây bức tường biên giới của ông không đạt được mức độ ủng hộ cần thiết trong Quốc hội.
Bà Pelosi nói:
"Các thành viên Đảng Dân chủ và ngày càng có thêm nhiều đảng viên Cộng hòa trong Quốc hội kêu gọi Tổng thống và Thủ lãnh khối đa số tại Thượng viện, ông McConnell, phải chấm dứt ngay tình trạng đóng cửa chính phủ 'của ông Trump', và mở lại chính phủ trong khi Quốc hội tranh luận về bức tường vừa tốn kém vừa không có hiệu quả của Tổng thống".
Trong hai tuần qua, các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ đã đến Toà Bạch Ốc hai lần để thương lượng một thỏa thuận với Tổng thống Trump, nhưng các nỗ lực đó đều thất bại. Họ nói các cuộc thương lượng hồi cuối tuần rồi về vấn đề an ninh biên giới cũng không đạt được tiến bộ nào.
Tình trạng khẩn cấp quốc gia
Toà Bạch Ốc đang xem xét tính hợp pháp của việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tại biên giới để bắt đầu xây bức tường mà không cần sự chấp thuận của quốc hội.
Trong phần trình bày của ông, Phó Tổng thống Mike Pence cho biết ông Trump tiếp tục cân nhắc ý tưởng đó, nhưng ông chưa đi đến quyết định.
Trong khi đó vẫn chưa thấy ánh sáng ở cuối đường hầm để chấm dứt tình trạng đóng cửa chính phủ đã làm ngưng trệ một phần tư các hoạt động của chính phủ Hoa Kỳ từ ngày 22/12/2018, buộc khoảng 800.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc hoặc làm việc mà không được trả lương.
Được hỏi tới thời điểm nào thì mức độ khó khăn của người lao động sẽ vượt qua mong muốn của Tổng thống Trump về một hàng rào biên giới? Ông Pence nói chính quyền hiểu được gánh nặng mà các nhân viên chính phủ đang phải đối mặt, song ông hy vọng là "chúng ta sẽ không phải tìm ra câu trả lời."
Đáp lại yêu cầu của phe Dân chủ, Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) đã gửi một bản ước tính đã được sửa đổi cho các đề xuất tài trợ xây tường biên giới lên Ủy ban phân bổ ngân sách Thượng viện Hoa Kỳ.
Bên cạnh 5,6 tỷ đô la tiền xây bức tường, chính quyền của Tổng thống Trump đã yêu cầu thêm 800 triệu đô la để đáp ứng "các nhu cầu nhân đạo khẩn cấp", chăm sóc người di cư ở biên giới.
Kế hoạch của Đảng Dân chủ
Kế hoạch của Đảng Dân chủ là bắt đầu thông qua luật nhằm tài trợ cho từng cơ quan bị đóng cửa một cách riêng rẽ, đặc biệt là Bộ Tài chính và Sở Thuế.
Bà Pelosi nói đây là "một hành động cần thiết để đảm bảo các gia đình lao động nhận được tiền hoàn thuế theo đúng tiến độ."
Tổng thống Trump nói rằng ông phản đối cách tiếp cận từng phần mà không giải quyết yêu cầu của ông phải xây bức tường biên giới.
Bê tông hay thép?
Đảng Dân chủ đối lập bác bỏ yêu cầu tài trợ để xây bức tường của ông Trump, nhưng đề nghị cấp 1,3 tỷ đô la tiền chi tiêu mới cho an ninh biên giới.
Cách chọn lựa từ ngữ có thể giúp hai bên giải tỏa bế tắc khi thương lượng, đảng Dân chủ có vẻ dễ chấp nhận từ "hàng rào" thay vì "bức tường", và Tổng thống Trump nói ông đồng ý dựng một “hàng rào thép” thay vì xây một bức tường bằng bê tông. Hôm 21/12, ông Trump đưa lên Twitter một bức ảnh về một "hàng rào thép" mà ông miêu tả là "hoàn toàn hiệu quả mà lại rất đẹp!"
Ông Steven Billet, chuyên gia về các vấn đề lập pháp tại Đại học George Washington, nói: "Một thỏa hiệp nếu có, sẽ xoay quanh việc thay đổi một số từ ngữ ". Ông nói một khi bắt đầu nói về an ninh biên giới như một giải pháp thay thế, "chúng ta có thể tìm ra một cách để cung cấp một số tiền tài trợ khả dĩ có thể thỏa mãn cả Tổng thống Trump lẫn các thành viên đảng Dân chủ tại Hạ viện."
