Chính phủ Việt Nam đang có kế hoạch sáp nhập các tỉnh, thành và xóa bỏ chính quyền cấp huyện trong bối cảnh chiến dịch tinh gọn bộ máy nhà nước được mở rộng nhằm cắt giảm hàng tỷ đô la cho ngân sách.
Theo kế hoạch tinh gọn, vốn được Tổng bí thư Tô Lâm phát động khi lên làm người lãnh đạo Đảng Cộng sản, bộ máy chính phủ của Việt Nam dự kiến sẽ được cắt giảm xuống 22 bộ và cơ quan từ con số 33 hiện nay.
Hôm 5/3, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã thúc giục việc tinh giản và thu gọn bộ máy chính quyền được thực hiện nhanh trong nhiệm vụ mà ông gọi là “quan trọng và cấp bách,” theo truyền thông trong nước.
Ghi nhận của Tuổi Trẻ và VnExpress cho thấy ông Chính chủ trì cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ hôm 5/3 để thảo luận về đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp.
Theo hai tờ báo này, Ban Thường vụ nhất trí mô hình chính quyền cấp tỉnh và cấp cơ sở, cắt bỏ cấp huyện.
Việc sáp nhập các tỉnh của chính phủ Việt Nam đã được lên kế hoạch vào năm nay nhằm mục đích “tinh giản bộ máy và nâng cao chất lượng, hiệu quả cũng như phân bổ hiệu quả các nguồn lực.”
Để thực hiện việc tinh gọn và kết thúc hoạt động của cấp huyện cũng như mở rộng quy mô cấp xã, các văn bản quy phạm pháp luật cần phải được chỉnh sửa, trong đó có Hiến pháp, theo Tuổi Trẻ.
Phó Giáo sư-Tiến sĩ Tô Văn Hòa, phó hiệu trưởng trường Đại học Luật Hà Nội nói với VietNamNet rằng thực hiện chủ trương bỏ đơn vị cấp huyện sẽ cần nghiên cứu sửa đổi 2 điều trong Hiến pháp 2013. Theo ông, các đề xuất sửa đổi, bổ sung phải có tầm nhìn rộng và xa hơn câu từ để làm rõ phương hướng, nội dung cần thể chế hóa trong các đạo luật có liên quan.
Ông Chính yêu cầu hoàn thành đề án sáp nhập tỉnh để trình lên Bộ Chính trị và Ban Bí thư trước ngày 9/3 và báo cáo lên các cơ quan cao nhất của Đảng này một đề án hoàn thiện trước ngày 7/4.
Phát biểu tại cuộc họp hôm 5/3, ông Chính được Tuổi Trẻ trích lời nói rằng “Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đồng tình, nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi, thì chỉ bàn làm, không bàn lùi.”
Việt Nam hiện có 63 tỉnh và thành phố thuộc Trung ương, trong đó có hơn 700 đơn vị hành chính cấp huyện cùng hơn 10.000 đơn vị hành chính cấp xã, theo thống kê do VnExpress đưa ra.
Con số của Chính phủ công bố được các báo trích dẫn cho thấy tính đến năm 2022, có gần 2 triệu người làm việc trong khu vực công. Chính phủ Việt Nam trong năm nay cũng công bố rằng khoảng 100.000 người sẽ bị sa thải hoặc được nghỉ hưu sớm như một phần của kế hoạch cải cách bộ máy hành chính.
Không rõ việc sáp nhập các tỉnh có dẫn tới việc cắt giảm thêm việc làm hay không, hay những tỉnh nào sẽ bị ảnh hưởng trong kế hoạch tinh gọn bộ máy này.
Một kết luận của Bộ Chính trị và Ban Bí thư đưa ra vào tháng trước được VnExpress trích dẫn nói rằng hiện có 10 tỉnh thành không đạt cả 3 tiêu chuẩn diện tích, dân số và số đơn vị hành chính cấp huyện theo quy định ở Việt Nam. Trong số này có 3 tỉnh miền núi, gồm Bắc Kạn, Tuyên Quang và Đắk Nông. Bảy tỉnh còn lại là Hà Nam, Ninh Bình, Ninh Thuận, Bà Rịa-Vũng Tàu, Hậu Giang, Vĩnh Long và Bạc Liêu.
Ông Lâm, người trở thành tổng bí thư sau khi Nguyễn Phú Trọng qua đời vào tháng 7 năm ngoái, đã đưa ra đề xuất về kế hoạch tinh giản bộ máy chính trị qua một bài viết trên trang web của báo Chính phủ hồi đầu tháng 11 năm ngoái. Đến ngày 25/11, ông trình bày phương án này trong một phiên họp bất thường của Trung ương Đảng.
Tại một hội nghị của Bộ Chính trị và Ban Bí thư hôm 1/12 về việc đổi mới và sắp xếp bộ máy, ông Lâm nói rằng các cơ quan nhà nước không nên là “vùng trú an toàn” cho các cán bộ yếu kém, theo Vietnam Plus.
Ông Lâm đã kêu gọi “kiên quyết xóa bỏ các tổ chức trung gian” cũng như “đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, phân cấp phân quyền mạnh mẽ cho địa phương” và “đẩy mạnh cải cách hành chính, chống lãng phí.”
Khẳng định quyết tâm sắp xếp và tinh gọn bộ máy, ông Lâm được VietNamNet trích lời nói rằng “muốn có một cơ thể khỏe mạnh, đôi khi phải ‘uống thuốc đắng’, phải chịu đau để ‘phẫu thuật khối u’.”
Người đứng đầu Đảng Cộng sản gọi thể chế là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” và cần tháo gỡ nút thắt này để Việt Nam phát triển và “cất cánh” trong kỷ nguyên “vươn mình” của đất nước.
Tuy nhiên, có những lo ngại rằng cải cách hành chính có thể gây ra tình trạng hỗn loạn trong ngắn hạn, với các báo cáo về tình trạng tắc nghẽn tại các văn phòng cấp trỉnh khi thủ tục hành chính vị chậm lại.
Diễn đàn