Khẳng định của Việt Nam được đưa ra thông qua người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Lê Thị Thu Hằng vào ngày 22/8, giữa lúc tình hình ở Biển Đông tiếp tục gia tăng căng thẳng sau khi Trung Quốc đưa tàu thăm dò Hải Dương Địa Chất 8 quay trở lại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
“Theo thông tin chúng tôi được biết, cuộc diễn tập hàng hải ASEAN và Mỹ sẽ diễn ra từ ngày 2 tới ngày 6-9-2019. Đây là hoạt động được tiến hành theo thỏa thuận giữa bộ trưởng quốc phòng ASEAN và Mỹ năm 2018. Là thành viên của ASEAN, Việt Nam sẽ tham gia cuộc diễn tập này”, Tuổi Trẻ dẫn lời bà Lê Thị Thu Hằng nói trong cuộc họp báo thường kỳ hôm 22/8.
Khẳng định của Hà Nội được đưa ra sau hơn một tuần Bắc Kinh đưa tàu thăm dò Hải Dương Địa Chất 8 quay trở lại khu vực bãi Tư Chính, một động thái được cho là nhằm khẳng định yêu sách chủ quyền và chứng minh rằng Bắc Kinh có thể ngang nhiên hành động mà không sợ bị trừng phạt, theo Giáo sư Carlyle Thayer của Học viện Quốc phòng Australia.
Trong văn bản “Cập nhật tình hình và các biện pháp đấu tranh” của Việt Nam đối với động thái thách thức của Trung Quốc, người đại diện của Bộ Ngoại giao Việt Nam ngày 22/8 lặp lại các phát ngôn trước đây, nói rằng nhóm tàu Hải Dương 8 “tiếp tục hành vi xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam” và “Việt Nam đã nhiều lần giao thiệp với Trung Quốc về vấn đề này, yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay vi phạm, rút toàn bộ tàu ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam”.
Trong khi một số chuyên gia lo ngại về khả năng xảy ra xung đột vũ trang cao trong khu vực nếu Trung Quốc tiếp tục lấn tới, GS. Carlyle Thayer cho rằng ngoài những phản đối ngoại giao, Việt Nam nên kêu gọi sự hỗ trợ của quốc tế, chủ động đưa vấn đề ra các cuộc họp đa phương quốc tế, và phải duy trì sự hiện diện thường trực của lực lượng cảnh sát biển ở khu vực quanh Bãi Tư Chính.
“Việt Nam cần vận động các thành viên ASEAN, đặc biệt là Philippines và Malaysia, để tạo thành một thách thức chính trị và ngoại giao đối với Trung Quốc”, theo GS. Carlyle Thayer.
Giáo sư của Học viện Quốc phòng Australia cũng cho rằng việc tham khảo ý kiến các thành viên trong cộng đồng quốc tế để có hành động chung cũng là một cách mà Hà Nội có thể làm để áp lực Bắc Kinh phải rút tàu thăm dò ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.
Trả lời câu hỏi về khả năng Việt Nam sẽ kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam chỉ nói rằng “Việt Nam kiên quyết, kiên trì bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán, các lợi ích và quyền lợi hợp pháp của Việt Nam bằng biện pháp hòa bình, theo đúng quy định của luật pháp quốc tế”, theo Dân Trí.
Theo Bangkok Post, cuộc diễn tập hàng hải đầu tiên giữa Hoa Kỳ và ASEAN, với sự có mặt ít nhất 8 tàu và máy bay, sẽ diễn ra trong 5 ngày tại căn cứ hải quân Sattahip của tỉnh Chonburi, Thái Lan, và kéo dài tới mũi Cà Mau.
Mục tiêu của cuộc diễn tập, vẫn theo hãng tin Thái, là một phần trong chính sách cân bằng ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Mỹ trong khu vực, đặc biệt về vấn đề Biển Đông.
Tham gia diễn tập là Khu trục hạm 7, thuộc Hạm đội 7, của Hoa Kỳ, vốn là tàu thường xuyên tham gia vào các cuộc triển khai luân phiên trong khu vực Đông Nam Á.
