Trong năm 2014, Tổng thống Obama có 2 chuyến thăm đến khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Bộ trưởng ngoại giao John Kerry có 5 chuyến thăm tới khu vực, và nhiều chuyến thăm của các quan chức chính phủ về nhiều lĩnh vực bao gồm thương mại, an ninh, năng lượng và nhiều vấn đề cùng quan tâm của các bên. Với chính sách xoay trục về Châu Á, chính phủ Mỹ đang đặt ra những ưu tiên cho khu vực này trong năm nay để nâng cao vai trò và tầm quan trọng của Hoa Kỳ ở đây trong bối cảnh Trung Quốc đang trở thành một thế lực toàn cầu mới. Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương thông báo những ưu tiên này hôm qua tại một cuộc họp báo ở Washington.
Với nhiều đối tác quan trọng và vị thế chiến lược của Châu Á - Thái Bình Dương, khu vực này sẽ tiếp tục là trọng tâm của chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong năm nay. Điều này được thể hiện rõ trong sự tăng cường viện trợ nước ngoài dành cho khu vực này trong gói ngân sách 4.000 tỷ đô la dành cho an ninh quốc gia mới được công bố. Trong ý kiến giải trình ngân sách, Bộ trưởng Ngoại Giao John Kerry gọi việc xoay trục về khu vực Châu Á - Thái Bình Dương là “ưu tiên hàng đầu cho tất cả mọi người trong chúng ta trong chính quyền này.”
Ông Daniel Russel đã củng cố điều này hôm thứ tư tại một cuộc họp báo ở Trung Tâm Báo Chí Quốc Tế ở Washington.
“Chúng tôi đã xoay trục trở lại Châu Á. Sự giao tiếp ở cấp cao giờ đây là lẽ tự nhiên trong quan hệ của chúng tôi. Điều này giờ đây cũng thể hiện trong ngân sách của chúng tôi mà Tổng thống Obama vừa công bố đầu tuần này – trong đó ngân sách tài trợ nước ngoài cho khu vực Đông Á và Thái Bình Dương tăng 8% . Khoản viện trợ tăng thêm này tập trung vào việc tăng cường cho việc xây dựng dân chủ, khả năng hàng hải, kinh tế và thể chế.”
Ngoài các sự kiện quan trọng khác ở Châu Á trong năm 2015, năm nay sẽ chứng kiến Mỹ và Việt Nam kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao và 40 năm kết thúc chiến tranh của Mỹ ở Việt Nam. Ông Russel nói, sẽ có nhiều chuyến thăm quan trọng giữa các bên trong năm nay. Ông cũng cho biết năm 2015 sẽ là năm của sự hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP vì nó có một sự quan trọng chiến lược to lớn trong lĩnh vực thương mại và và đầu tư, mang lại thịnh vượng cho cả 12 nước thành viên, cho khu vực và cho kinh tế toàn cầu. TPP là hiệp định gói gọn trong đó 40% lượng GDP toàn cầu và 1/3 thương mại toàn thế giới.
Ông Russel vừa có chuyến công du – mà ông gọi là rất hiệu quả - tới 4 nước Đông Nam Á, bao gồm Philippines, Malaysia, Thailand, và Campuchia. Philippines sẽ là nước chủ nhà của hội nghị APEC trong khi Malaysia là chủ tịch ASEAN trong năm nay.
Cùng với việc đẩy mạnh hợp tác và nâng cao vai trò của Mỹ ở khu vực, trọng tâm của Hoa Kỳ trong năm nay cũng sẽ là giải quyết những vấn đề trong khu vực như kiềm chế sự bành trướng sức mạnh của Trung Quốc trên biển Đông, các mối đe dọa của Bắc Triều Tiên về hạt nhân và cuộc tranh đấu đòi dân chủ ở Hong Kong.
Trong chuyến thăm vừa qua của ông Russel tới Châu Á, ông đã có những tuyên bố liên quan đến vấn đề Biển Đông. Ông nói rằng ông quan ngại về cách hành xử của Trung Quốc để thay đổi nguyên trạng. Chính phủ Mỹ đã trực tiếp bày tỏ quan ngại này với chính phủ Trung Quốc trong thiện chí xây dựng. Trả lời một phóng viên về vấn đề này tại cuộc họp báo hôm thứ tư, ông nói:
“Chúng tôi có lợi ích khi Trung Quốc có những mối quan hệ tốt đẹp và ổn định với các nước láng giềng quan trọng như Việt Nam, Philippines và Malaysia. Đó là cái mà chúng tôi muốn khuyến khích và vì lý do đó mà chúng tôi đã tán thành việc tự kiềm chế của các bên tuyên bố chủ quyền, đặc biệt trong các hoạt động cải tạo qui mô lớn thông qua việc chuyển đổi các bãi đá cạn thành các tiền đồn dễ dàng quân sự hóa.”
Trả lời câu hỏi về mức độ quan ngại của Mỹ đối với những khiêu khích của Bắc Triều Tiên gần đây và việc liệu Mỹ có khả năng đạt được mục tiêu giải trừ quân bị trên bán đảo Triều Tiên không, ông Russel nói:
“Chính phủ Mỹ không coi thường những de dọa từ Bắc Triều Tiên và chúng tôi luôn lưu tâm và cảnh giác tới nguy cơ là Bắc Triều Tiên có thể có những hành động khiêu khích như phóng tên lửa, hay tấn công mạng. Chúng tôi biết rõ khả năng khiêu khích của Bắc Triều Tiên.”
Việc các nhà lãnh đạo Bắc Tiều Tiên không sẵn lòng tham gia cuộc đàm phán 6 bên và không có thiện chí hợp tác không làm cho chính phủ Mỹ từ bỏ theo đuổi việc này vì ông Russel nói ông thấy được ví dụ về sự thay đổi của Myanmar.
“Cái làm cho chúng tôi tiếp tục hy vọng là ví dụ của Myamar. Đất nước này tự quyết định thay đổi. Đây là trường hợp mà một chế độ độc tài quân sự tự ý thay đổi, tự đổi mới và kết quả là trợ giúp kinh tế đã ồ ạt đổ vào đất nước này.”
Tổng thống Obama đã tới thăm Myanmar 2 lần và đất nước này đang tiến tới cuộc bầu cử dân chủ. Ông Russel nói Bắc Triều Tiên không cần phải thay đổi chế độ để có thể tốt như Myanmar.
Về vấn đề Hong Kong, ông Russel nói ông hy vọng các giới chức Bắc Kinh sẽ tôn trọng và tỏ ra linh động hơn với các tiếng nói đòi dân chủ của người dân ở đây. Ông hy vọng sẽ có các chuyến thăm của quan chức Mỹ ở cấp chính phủ tới Hong Kong.
Vào cuối năm nay, Tổng thống Obama sẽ có chuyến công du tới Châu Á như một phần trong nghị trình của chính sách xoay trục về khu vực trong đó ông hy vọng hoàn tất việc thương thuyết hiệp định thương mại TPP.
