Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết ông đang trông cậy vào sự thống nhất của Ukraine và châu Âu cũng như sự thực tế của Mỹ khi Kyiv phải đối mặt với cuộc khủng hoảng ngày càng gia tăng trong quan hệ với đồng minh chủ chốt cho đến nay là Hoa Kỳ dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump.
Trong một sự rạn nứt bất thường, ông Trump hôm 19/2 đã nói rằng ông Zelenskyy là một "kẻ độc tài không bầu cử" và nên hành động nhanh chóng hoặc sẽ mất nước. Đây được xem là lời lẽ không thể tưởng tượng được từ một nhà lãnh đạo Hoa Kỳ trong hầu hết cuộc chiến tranh toàn diện kéo dài ba năm qua của Nga.
Ông Trump đang thúc đẩy một thỏa thuận nhanh chóng để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và đã khiến các đồng minh châu Âu của Washington lo ngại khi loại họ và Ukraine ra khỏi các cuộc đàm phán ban đầu với Nga và đổ lỗi cho Ukraine về cuộc xâm lược từ năm 2022 của Nga.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã phản ứng bằng cách cam kết tăng chi tiêu cho quốc phòng và một số đang cân nhắc lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu do Hoa Kỳ hậu thuẫn cho Ukraine, một kế hoạch mà Điện Kremlin cho biết là nguyên nhân chính gây lo ngại nhưng được Tổng thống Zelenskyy hoan nghênh.
"Chúng ta đang tự đứng vững trên đôi chân của mình. Tôi tin tưởng vào sự thống nhất của Ukraine, lòng dũng cảm của chúng ta ... vào sự thống nhất của châu Âu cũng như sự thực tế của Hoa Kỳ", ông Zelenskyy nói với người dân Ukraine trong bài phát biểu qua video vào cuối ngày 19/2.
"Bởi vì Hoa Kỳ cũng cần thành công như chúng ta", ông nói thêm.
Cuộc tranh cãi với Hoa Kỳ diễn ra trùng với chuyến thăm Ukraine của Keith Kellogg, đặc phái viên Hoa Kỳ về Nga và Ukraine.
Ông Zelenskyy nói với người dân Ukraine rằng ông sẽ gặp ông Kellogg vào ngày 20/2. Nhà lãnh đạo Ukraine cho biết điều quan trọng là cuộc gặp cũng như sự hợp tác với Washington nói chung phải "mang tính xây dựng".
Ông Trump đang tìm cách tái lập quan hệ với Nga và cũng đầu tư vào các nguồn khoáng sản quan trọng của Ukraine đối với quá trình chuyển đổi năng lượng, mặc dù Ukraine đã từ chối một kế hoạch ban đầu của Hoa Kỳ vì nó không bao gồm các đảm bảo an ninh.
Hai người hiểu biết về vấn đề này nói với Reuters hôm 19/2 rằng chính quyền Trump có thể tìm cách đạt được một thỏa thuận khoáng sản đơn giản hóa và sau đó đàm phán các điều khoản chi tiết.
Ông Kellogg cho biết khi đến Kyiv hôm 19/2 rằng ông đến đó để lắng nghe. Tổng thống Zelenskyy hôm 19/2 nói rằng Tổng thống Trump đang lặp lại thông tin sai lệch của Nga nhưng sau đó đã có giọng điệu hòa giải.
"Cùng với Hoa Kỳ và Châu Âu, hòa bình có thể an toàn hơn và đây là mục tiêu của chúng ta. Thành công đưa chúng ta lại gần nhau hơn. Sự đoàn kết của chúng ta là sự bảo vệ mạnh mẽ nhất cho tương lai của chúng ta. Một tương lai không có (Tổng thống Nga Vladimir) Putin, nhưng có hòa bình."
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã phải vật lộn để ứng phó với sự thay đổi rõ ràng một cách đột ngột trong chính sách của Hoa Kỳ đối với Nga và Ukraine. Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis nằm trong số các nhà lãnh đạo châu Âu đã có cuộc hội đàm với Canada hôm 19/2.
"Những diễn biến gần đây và quan điểm khác biệt này của Hoa Kỳ hiện buộc chúng ta không chỉ phải đối mặt với sự thật mà còn phải hành động với tốc độ rất cao và thực hiện các quyết định mà chúng ta đã thảo luận từ lâu", ông nói vào cuối ngày 19/2.
Các lực lượng Nga đã tàn phá các thành phố, thị trấn và làng mạc của Ukraine và đang tiến về phía trước dọc theo một số phần của tuyến đầu dài 1.000 km trên khắp miền đông và miền nam Ukraine. Moscow kiểm soát một phần năm Ukraine và tuyên bố sở hữu nhiều hơn.
Các quan chức Ukraine cho biết lệnh ngừng bắn sẽ chỉ giúp Nga có thời gian chuẩn bị cho hành động xâm lược tiếp theo, nhưng người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự Ukraine hôm 20/2 cho biết rằng có thể có lệnh ngừng bắn trong năm nay, đồng thời đặt ra nghi ngờ về tính bền vững của lệnh đó.
'Không thể và vô đạo đức'
Điểm cốt lõi trong cáo buộc của ông Trump rằng ông Zelenskyy là "kẻ độc tài" là Ukraine đã không tổ chức bầu cử vì thiết quân luật, được ban hành khi Nga mở cuộc xâm lược vào ngày 24/2/2022.
Thiết quân luật, vốn trao cho chính quyền các quyền hạn khẩn cấp cho nỗ lực chiến tranh, đặc biệt cấm tổ chức các cuộc bầu cử sơ bộ. Nhiệm kỳ của ông Zelenskyy theo thông lệ đã kết thúc vào tháng 5 năm ngoái, nhưng ông vẫn nắm quyền vì không có cuộc bầu cử nào được tổ chức.
Những bình luận của ông Trump đã thúc đẩy một số, mặc dù không phải tất cả, những nhân vật đối lập của Ukraine lên tiếng và tập hợp xung quanh ông Zelenskyy mặc dù coi ông là đối thủ chính trị.
Cựu thủ tướng Yulia Tymoshenko cho biết ông Zelenskyy là nhà lãnh đạo hợp pháp của Ukraine cho đến khi một người khác được bầu, và rằng việc tổ chức bầu cử trong thời chiến là "không thể và vô đạo đức", vì quân đội sẽ không thể tham gia.
"Chỉ người Ukraine mới có quyền quyết định khi nào và trong điều kiện nào họ nên thay đổi chính phủ của mình. Ngày nay, không có điều kiện nào như vậy!" bà Tymoshenko viết trên Facebook.
Valeriy Zaluzhnyi, cựu tổng tư lệnh quân đội, hiện là đại sứ Ukraine tại London và có sự nổi tiếng khiến ông từng giống như một ứng cử viên tổng thống, cho biết việc chấm dứt chiến tranh với Nga, chứ không phải bầu cử, là ưu tiên hàng đầu.
Tại một sự kiện do hãng truyền thông Ukraine NV tổ chức, ông Zaluzhnyi nói rằng "hiện tại, chúng ta có một nhiệm vụ: đứng lên và bảo vệ đất nước của mình".
"Chỉ sau đó, chúng ta mới nghĩ đến điều gì khác".
Nhân vật đối lập nổi bật nhất vẫn chưa phản đối mạnh mẽ lời kêu gọi bầu cử mới nhất của ông Trump là Petro Poroshenko, vị cựu tổng thống vốn coi ông Zelenskyy là đối thủ chính trị và có mối quan hệ không mấy tốt đẹp.
Ông Poroshenko trước đây đã kiên quyết phản đối lời kêu gọi bầu cử thời chiến nhân danh sự thống nhất quốc gia, nhưng lần này ông vẫn im lặng sau khi chính phủ áp đặt lệnh trừng phạt đối với ông vào tuần trước, điều mà ông cho là một đòn giáng vào sự thống nhất.
Iryna Herashchenko, một nhà lập pháp trong đảng của ông Poroshenko, đã kêu gọi thành lập một chính phủ thống nhất quốc gia.
Bà nói: "trách nhiệm lớn nhất hiện nay thuộc về chính quyền Ukraine. Ông Zelenskyy phải ngay lập tức ngừng gây áp lực lên phe đối lập và đàn áp chính trị đối với những người mà ông không thích".
Serhii Prytula, người điều hành một tổ chức từ thiện lớn hỗ trợ quân đội Ukraine và được coi là một ứng cử viên tổng thống tiềm năng trong tương lai, đã khuyên người dân Ukraine trên X rằng không nên đọc bình luận của ông Trump trước khi đi ngủ.
"Hãy nhớ rằng ở Ukraine, chỉ có chúng ta – người dân Ukraine – mới có thể xác định ai là nhà độc tài và ai không phải là nhà độc tài."
Diễn đàn