Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết hôm 2/3 rằng đất nước ông vẫn sẵn sàng ký thỏa thuận khoáng sản đất hiếm với Hoa Kỳ và ông tin mình có thể cứu vãn mối quan hệ với Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Phát biểu với các phóng viên sau cuộc họp của các nhà lãnh đạo châu Âu tại Anh, ông Zelenskyy cho biết ông nghĩ rằng Hoa Kỳ cũng sẽ sẵn sàng ký thỏa thuận khoáng sản, nhưng có thể "cần thời gian để phân tích một số điều".
Hai bên đã dự kiến ký một thỏa thuận vào tuần trước trong chuyến thăm Nhà Trắng của ông Zelenskyy, nhưng thỏa thuận đã đổ vỡ sau những cuộc trao đổi gay gắt bằng lời trong cuộc gặp với ông Trump và Phó Tổng thống Hoa Kỳ JD Vance.
Ông Zelenskyy hôm 2/3 cho biết rằng Ukraine trông cậy vào viện trợ của Hoa Kỳ trong cuộc chiến chống lại cuộc xâm lược kéo dài ba năm qua của Nga.
"Tôi nghĩ rằng việc dừng viện trợ như vậy sẽ chỉ giúp ích cho [Tổng thống Nga Vladimir] Putin", ông Zelenskyy nói. “Và vì thế, tôi nghĩ rằng Hoa Kỳ và những đại diện của thế giới văn minh, những nhà lãnh đạo của thế giới này, chắc chắn sẽ không giúp Putin."
Ông Trump đã gọi ông Zelenskyy là kẻ vô ơn trong cuộc họp hôm 28/2 và đã tìm kiếm thỏa thuận khoáng sản như một cách để lấy lại cho Hoa Kỳ hàng tỷ đô la viện trợ mà nước này đã cung cấp cho Ukraine.
Ông Trump đã thúc đẩy cho sự cần thiết phải chấm dứt chiến tranh và đã có cuộc điện đàm với ông Putin ngoài cuộc họp giữa các quan chức cấp cao của Hoa Kỳ với các quan chức Nga tại Ả Rập Xê Út để thảo luận về một thỏa thuận hòa bình tiềm năng mà không có sự tham gia của các quan chức Ukraine trong các cuộc đàm phán.
"Chúng ta nên dành ít thời gian hơn cho việc lo lắng về Putin và dành nhiều thời gian hơn cho việc lo lắng về các băng đảng hiếp dâm di cư, trùm ma túy, kẻ giết người và những người từ các trại tâm thần vào Đất nước chúng ta – Để chúng ta cuối cùng không bị như châu Âu!" ông Trump viết trong đăng tải hôm 2/3 trên nền tảng Truth Social của mình.
Đăng tải của ông Trump được đưa ra sau các cuộc đàm phán tại London hôm 2/3, trong đó Thủ tướng Anh Keir Starmer đã nói với 18 đồng minh rằng với việc Hoa Kỳ dao động trong việc ủng hộ Ukraine, châu Âu thấy mình "đang ở ngã ba đường trong lịch sử".
"Đây không phải là lúc để nói thêm nữa – đã đến lúc hành động. Đã đến lúc phải tiến lên, lãnh đạo và đoàn kết xung quanh một kế hoạch mới cho một nền hòa bình công bằng và lâu dài", ông Starmer nói.
Nhà lãnh đạo Anh cho biết rằng với việc không có sự đảm bảo nào về sự tham gia của Hoa Kỳ để đóng vai trò hỗ trợ dự phòng cho các lực lượng gìn giữ hòa bình, "Châu Âu phải gánh vác trọng trách" trong việc đảm bảo hòa bình ở Ukraine. Ông Starmer nói rằng có một "liên minh của thiện chí" sẵn sàng giúp bảo vệ bất kỳ lệnh ngừng bắn nào.
Trong khi đó, cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, Michael Waltz, khi nói về Tổng thống Zelenskyy, đã cho biết trong chương trình "State of the Union" của CNN hôm 2/3 rằng "Điều chúng tôi không rõ là liệu ông ấy có chia sẻ mục tiêu chấm dứt cuộc chiến này của chúng tôi hay không. Không rõ ông ấy đã sẵn sàng cho hòa bình hay chưa".
Không giống như ở Washington, ông Zelenskyy được nhiều nguyên thủ quốc gia châu Âu nồng nhiệt chào đón tại hội nghị thượng đỉnh, cùng với Thủ tướng Canada Justin Trudeau và Tổng thư ký NATO Mark Rutte. Những người ủng hộ ông Zelenskyy đã tập hợp bên ngoài dinh thự của Thủ tướng Starmer để bày tỏ ủng hộ cho Ukraine.
Khi các nhà lãnh đạo tụ họp hôm 2/3, người đứng đầu Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã cảnh báo, "Chúng ta phải khẩn trương tái vũ trang Châu Âu" và "chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất" trên lục địa này.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đã kêu gọi Hoa Kỳ và Châu Âu "hòa giọng" để cho Tổng thống Nga Vladimir Putin thấy rằng "phương Tây không có ý định đầu hàng trước sự tống tiền và xâm lược của ông ta".
Ngoài việc tham dự hội nghị thượng đỉnh an ninh, ông Zelenskyy đã gặp Vua Charles tại điền trang Sandringham của ông ở Anh.
Ông Starmer, khi lần đầu tiếp đón ông Zelenskyy hôm 1/3, đã công bố một thỏa thuận cho vay 2,84 tỷ USD để hỗ trợ năng lực phòng thủ của Ukraine – món tiền sẽ được trả lại bằng lợi nhuận từ các tài sản có chủ quyền của Nga bị đóng băng.
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết hôm 3/3 rằng thỏa thuận tài trợ đó sẽ cho phép "tiếp tục các hành động thù địch".
Ông Peskov cũng nói rằng ông Zelenskyy không quan tâm đến hòa bình và rằng ai đó "phải khiến Zelenskyy muốn hòa bình".
Người phát ngôn Điện Kremlin nói như vậy sau những bình luận hôm 2/5 trong đó ông cho biết sự thay đổi mạnh mẽ của Hoa Kỳ trong chính sách đối ngoại ở châu Âu vào Nga phần lớn phù hợp với tầm nhìn của Moscow.
"Chính quyền mới đang nhanh chóng thay đổi mọi cấu hình chính sách đối ngoại. Điều này phần lớn trùng khớp với tầm nhìn của chúng tôi", ông Peskov cho biết trong một cuộc phỏng vấn với đài truyền hình nhà nước Nga được ghi lại hôm 26/2.
Không có cuộc đàm phán hòa bình nào được lên lịch.
Ông Waltz, cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, cho biết cuối cùng Nga và Ukraine sẽ phải nhượng bộ đàm phán để đạt được thỏa thuận hòa bình. "Sẽ có đủ loại củ cà rốt và cây gậy để thực hiện được điều này", ông nói.
Bộ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ Marco Rubio cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cả hai bên cùng ngồi vào bàn đàm phán.
"Chúng tôi đang tìm cách chấm dứt chiến tranh", ông Rubio nói. "Bạn không thể chấm dứt chiến tranh trừ khi cả hai bên cùng ngồi vào bàn đàm phán, bắt đầu từ phía Nga. Và đó là quan điểm mà tổng thống [Trump] đã nêu ra".
"Tôi không hứa với bạn rằng điều đó có thể xảy ra", ông Rubio nói thêm. "Tôi không nói với bạn rằng khả năng đó là 90%. Tôi muốn nói rằng khả năng đó là 0% nếu chúng ta không đưa họ vào bàn đàm phán. Và mọi người ở đây càng sớm tỉnh ra và nhận ra rằng đây là một cuộc chiến tồi tệ đang đi theo hướng xấu với cái chết và sự hủy diệt cùng đủ loại nguy hiểm bao quanh có thể dẫn đến một cuộc xung đột rộng lớn hơn, khi mọi người càng sớm tỉnh ra và nhận ra điều đó, theo tôi nghĩ, thì chúng ta sẽ có thể đạt được nhiều tiến bộ hơn".
Thủ tướng Starmer cho biết Anh, Pháp và Ukraine đã đồng ý xây dựng một kế hoạch ngừng bắn để chuyển tới Hoa Kỳ. Một số nước châu Âu nói họ sẵn sàng gửi quân gìn giữ hòa bình đến Ukraine để giúp thực thi một thỏa thuận hòa bình nhưng cần Hoa Kỳ cung cấp hỗ trợ quân sự dự phòng để đối đầu với Nga trong trường hợp ông Putin đồng ý ngừng bắn rồi vi phạm hoặc phát động một cuộc xâm lược mới.
Ông Trump đã từ chối gửi hỗ trợ như vậy từ Hoa Kỳ và cho biết ông tin tưởng ông Putin sẽ tôn trọng bất kỳ giải pháp nào cho cuộc chiến mà ông đồng ý.
Ông Starmer cho biết ông không tin ông Putin nhưng tin ông Trump.
"Tôi có tin Donald Trump khi ông ấy nói rằng ông ấy muốn hòa bình lâu dài không? Câu trả lời là có", ông nói.
Ông Starmer cho biết có "các cuộc thảo luận căng thẳng" để có được sự bảo đảm an ninh từ Hoa Kỳ như một trong số nhiều cấu thành cho một nền hòa bình lâu dài.
"Nếu có một thỏa thuận, nếu có sự chấm dứt chiến tranh, thì thỏa thuận đó phải được bảo vệ, bởi vì kết quả tồi tệ nhất là sẽ có một sự tạm ngưng và sau đó Putin lại quay trở lại", ông Starmer nói. “Điều đó đã xảy ra trong quá khứ, tôi nghĩ đó là một rủi ro thực sự, và đó là lý do tại sao chúng ta phải đảm bảo rằng nếu có một thỏa thuận, thì đó là một thỏa thuận lâu dài, chứ không phải là ngưng tạm thời.”
(Một số thông tin trong bản tin này do AP, AFP và Reuters cung cấp)
Diễn đàn