Áp lực của việc chính phủ Mỹ chuẩn bị đưa ra quyết định về vấn đề có nên chế tài Việt Nam vì thành tích yếu kém trong lãnh vực tự do tôn giáo hay không có thể đã mang lại những thay đổi đáng kể ở Việt Nam.
Theo tường thuật của hãng thông tấn Pháp đánh đi từ Hà nội hôm thứ sáu, trong vài tuần qua, giới hữu trách Việt Nam đã có một số hành động được một số nhà phân tích xem là có mục đích bày tỏ thiện chí để lấy lòng Hoa kỳ.
Nhân dịp tết Âm lịch mới đây, chính quyền Hà nội đã phóng thích một số các nhân vật bất đồng chính kiến, trong đó có linh mục Tadeus Nguyễn Văn Lý, người bị giam cầm từ năm 2001. Đồng thời, thủ tướng Phan Văn Khải cũng đưa ra một chỉ thị mà các nhà quan sát xem là một dấu hiệu cho thấy rằng những giáo hội chưa chính thức đăng ký có thể sẽ được thừa nhận trong tương lai.
Chỉ thị đưa ra hồi thượng tuần tháng 2 này còn ngăn cấm những hành vi ép buộc bỏ đạo và để cho những người Thượng theo đạo Tin lành ở vùng Tây Nguyên được cử hành các nghi thức tôn giáo tại gia với điều kiện họ không có liên hệ với lực lượng Fulro.
Năm ngoái, bộ ngoại giao ở Washington đã liệt kê Việt Nam vào danh sách "các nước cần đặc biệt quan tâm" trong lãnh vực tự do tôn giáo và ngày 15 tháng 3 tới đây chính phủ Mỹ sẽ phải quyết định là có áp dụng các biện pháp chế tài Việt Nam hay không.
Phái viên AFP trích lời một nhà ngoại giao nước ngoài ở Hà nội nói rằng rõ ràng là giới hữu trách Việt Nam muốn gởi đi một thông điệp chính trị trước ngày 15 tháng 3 để giải tỏa những quan tâm của chính phủ Hoa kỳ.
Mặc dầu vậy, một số nhà ngoại giao ở Hà nội cũng cảnh báo rằng ngay cả trong trường hợp chính quyền trung ương thật tâm muốn cải thiện thì tình hình thực tế ở các tỉnh lại không rõ ràng cho lắm.
Theo lời một nhà quan sát, các giới chức chính quyền địa phương không phải lúc nào cũng chấp hành những chỉ thị của chính phủ và họ thường giải thích những chỉ thị theo ý riêng của mình.
Ủy ban Hoa kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế, một cơ quan tư vấn đã vận động cho việc chế tài chính quyền Hà nội, cũng tán đồng nhận xét vừa kể. Bà Preeta Bansal, Chủ tịch Ủy ban Hoa kỳ về Tự do Tôn giáo Quốc tế, nói rằng tuy những chỉ thị mới của chính phủ Việt Nam là một nỗ lực nhằm giải quyết những mối quan tâm của phía Hoa kỳ nhưng lời lẽ trong đó lại không rõ ràng và dễ bị các giới chức chính quyền địa phương và các lực lượng an ninh giải thích theo ý riêng.
Theo lời bà Bansal, nhiều hành vi vi phạm nghiêm trọng tự do tôn giáo vẫn có thể xảy ra dựa theo các văn kiện chỉ đạo này, và phía Hoa kỳ cần phải chờ xem những hành động cụ thể.