Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin vừa đến Việt Nam vào ngày 28/7, điểm dừng chân thứ hai trong chuyến công du đến ba quốc gia Đông Nam Á, bao gồm cả Singapore và Philippines, nhằm nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực này trong chiến lược về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của chính quyền Biden giữa bối cảnh có những quan ngại về tình trạng thiếu tập trung trong cam kết của Hoa Kỳ đối với khu vực.
Tại Hà Nội, Bộ trưởng Austin dự kiến gặp người đồng cấp Việt Nam, Tướng Phan Văn Giang, vào sáng 29/7. Sau đó, ông sẽ lên đường sang Philippines vào thứ Sáu, 30/7.
Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ diễn ra giữa bối cảnh Việt Nam đang đối diện với đợt bùng phát dịch COVID-19 lớn nhất từ trước tới nay, khi Hà Nội và hơn một nửa tỉnh thành ở Việt Nam đang bị phong toả.
Hoa Kỳ hiện đã tài trợ 5 triệu liều vaccine Moderna cho Việt Nam, một phần trong số 80 triệu liều mà Tổng thống Biden cam kết tặng cho các quốc gia đang phát triển trên thế giới.
Chuyến thăm của Bộ trưởng Austin tới các nước châu Á “nhấn mạnh cam kết lâu dài của Hoa Kỳ đối với khu vực và lợi ích của chúng tôi trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật lệ trong khu vực và thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN”, Thư ký báo chí Lầu Năm Góc John F. Kirby nói trong một tuyên bố, thông báo về chuyến công du hôm 26/7.
Mặc dù tuyên bố không đưa ra một chương trình nghị sự cụ thể cho chuyến đi của ông Austin, nhưng theo The Diplomat, việc Lầu Năm Góc lựa chọn các quốc gia “cho thấy rõ ràng ưu tiên của họ”.
Theo đó, Việt Nam và Philippines đều là các quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức lớn nhất từ việc hiện đại hóa hải quân nhanh chóng của Trung Quốc cho đến những hành động lấn át của Bắc Kinh nhằm khẳng định sức mạnh và yêu sách chủ quyền trên Biển Đông. Trong khi đó, Singapore dù không phải là đồng minh hiệp ước chính thức nhưng lại là một đối tác đáng tin cậy lâu đời của Mỹ.
Theo thông báo của Lầu Năm Góc, tại Việt Nam, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ “sẽ gặp gỡ các lãnh đạo chủ chốt để tái khẳng định mối quan hệ quốc phòng và tiến hành các cuộc gặp song phương với các quan chức cấp cao”.
Trong bài phát biểu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) ở Singapore, điểm dừng chân đầu tiên, vào ngày 27/7, Bộ trưởng Austin nói ông cam kết theo đuổi mối quan hệ “mang tính xây dựng, ổn định” với Trung Quốc, bao gồm cả việc liên lạc mạnh mẽ hơn với Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.
Tuy nhiên, ông lặp lại rằng yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh đối với hầu hết toàn bộ khu vực Biển Đông là “không có cơ sở trong luật pháp quốc tế” và “gây tổn hại đến chủ quyền của các quốc gia trong khu vực”.
Ông Austin khẳng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hỗ trợ các quốc gia ven biển trong khu vực để duy trì các quyền của họ theo luật pháp quốc tế, và cam kết thực hiện các nghĩa vụ theo hiệp ước quốc phòng mà Hoa Kỳ đã có với Nhật Bản và Philippines.
Người đứng đầu Lầu Năm Góc cũng nhắc lại lập trường của Tổng thống Joe Biden rằng Hoa Kỳ không tìm kiếm mối quan hệ đối đầu gay gắt với Trung Quốc nhưng “Chúng tôi sẽ không nao núng khi lợi ích của mình bị đe dọa”.
“Thật đáng tiếc, việc Bắc Kinh không sẵn lòng giải quyết các tranh chấp một cách ôn hòa và tôn trọng pháp quyền không chỉ diễn ra trên biển”, tờ SCMP dẫn lời ông Austin nói. “Chúng ta cũng đã chứng kiến sự hung hãn đối với Ấn Độ, hoạt động quân sự gây bất ổn và các hình thức cưỡng bức khác đối với người dân Đài Loan, và tội ác diệt chủng, tội ác chống lại loài người đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương”.
Ngay lập tức, từ Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên đã đáp trả phát biểu của ông Austin rằng: “Hoa Kỳ đã phớt lờ sự thật, cố tình bôi nhọ Trung Quốc, can thiệp vào công việc nội bộ của Trung Quốc và gây bất hòa giữa các nước trong khu vực với mục đích phục vụ lợi ích địa chính trị của riêng mình”, ông Triệu nói tại một cuộc họp báo thường kỳ.
“Chúng tôi khuyến cáo Hoa Kỳ không nên đặt vấn đề về Trung Quốc và hãy làm nhiều hơn nữa vì lợi ích của hòa bình và ổn định trong khu vực”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói thêm.