Tổng thống Donald Trump ngày 12/3 đe dọa leo thang chiến tranh thương mại toàn cầu bằng cách áp đặt thêm thuế quan lên hàng hóa của Liên hiệp Châu Âu (EU), trong bối cảnh các đối tác thương mại lớn của Mỹ tuyên bố sẽ trả đũa những rào cản thương mại mà ông Trump đã thiết lập.
Chỉ vài giờ sau khi mức thuế 25% đối với tất cả các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ có hiệu lực, ông Trump tuyên bố sẽ áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt nếu EU thực hiện kế hoạch áp thuế trả đũa đối với một số hàng hóa Mỹ vào tháng tới.
“Họ đánh thuế chúng ta bao nhiêu, chúng ta sẽ đánh thuế lên họ bấy nhiêu,” ông Trump nói với báo giới tại Tòa Bạch Ốc.
Việc ông Trump quá tập trung vào thuế quan đã làm lung lay niềm tin của nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp, đồng thời làm dấy lên lo ngại về suy thoái kinh tế. Ông cũng gây căng thẳng trong quan hệ với Canada, một đồng minh thân cận và là đối tác thương mại lớn, khi liên tục đe dọa sáp nhập quốc gia láng giềng này.
Canada, nhà cung cấp thép và nhôm nước ngoài lớn nhất cho Mỹ, đã công bố mức thuế trả đũa 25% đối với các kim loại này, cùng với máy tính, thiết bị thể thao và các sản phẩm khác với tổng giá trị 20 tỷ đô la. Trước đó, Canada cũng áp thuế lên lượng giá trị hàng hóa Mỹ tương tự để đáp trả các mức thuế mà ông Trump áp đặt.
Bộ trưởng Tài chính Canada Dominic LeBlanc cho biết: “Chúng ta sẽ không để yên khi ngành công nghiệp thép và nhôm biểu tượng của chúng ta bị nhắm mục tiêu một cách không công bằng.”
Ngân hàng trung ương Canada cũng đã cắt giảm lãi suất để chuẩn bị cho nền kinh tế nước này đối mặt với sự gián đoạn.
Hành động của ông Trump nhằm tăng cường bảo vệ các nhà sản xuất thép và nhôm của Mỹ đã khôi phục mức thuế 25% đối với tất cả các mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu, đồng thời mở rộng thuế quan này đến hàng trăm sản phẩm hạ nguồn, từ đinh vít, bu lông cho đến lưỡi máy xúc và lon nước ngọt.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết Tổng thống Trump cũng sẽ áp dụng các biện pháp bảo vệ thương mại đối với đồng.
Một cuộc khảo sát của Reuters/Ipsos cho thấy 57% người Mỹ cho rằng ông Trump đang hành động thái quá trong nỗ lực cải cách nền kinh tế Mỹ, và 70% cho rằng các mức thuế sẽ làm cho những món hàng thông thường trở nên đắt đỏ hơn.
Liên hiệp Châu Âu
27 nước trong Liên hiệp Châu Âu (EU) ít bị ảnh hưởng hơn, vì chỉ một ‘phần nhỏ’ các sản phẩm bị nhắm mục tiêu đánh thuế là hàng xuất khẩu sang Mỹ, theo Viện Kiel của Đức.
Các biện pháp đối phó của EU, dự kiến có hiệu lực vào tháng tới, sẽ nhắm tới hàng hóa trị giá lên đến 28 tỷ đô la của Mỹ, bao gồm chỉ nha khoa, kim cương, áo choàng và rượu bourbon. Những mặt hàng này cũng chiếm một phần nhỏ trong quan hệ thương mại giữa EU và Mỹ. Tuy nhiên, ngành công nghiệp rượu cảnh báo rằng các biện pháp này sẽ ‘tàn phá’ ngành của họ.
Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban EU, Ursula von der Leyen, cho biết khối sẽ nối lại các cuộc đàm phán với các quan chức Mỹ.
Tại Tòa Bạch Ốc, ông Trump nói ‘dĩ nhiên’ ông sẽ phản ứng với các mức thuế bổ sung thêm nữa nếu EU tiếp tục thực hiện kế hoạch của họ.
Trung Quốc khẳng định sẽ bảo vệ lợi ích của mình.
Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi cho biết động thái của ông Trump có thể tác động lớn đến quan hệ kinh tế Nhật-Mỹ.
Các đồng minh thân cận của Mỹ như Anh và Australia đã chỉ trích các mức thuế toàn diện, nhưng loại bỏ khả năng sẽ áp thuế trả đũa tức thì.
Brazil, nhà cung cấp thép lớn thứ hai cho Mỹ, cho biết họ sẽ không phản ứng trả đũa ngay lập tức.
Cổ phiếu ổn định, doanh nghiệp lo lắng
Với việc mức thuế tăng đã được thông báo trước, cổ phiếu toàn cầu hầu như không thay đổi vào ngày 12/3.
Tuy nhiên, sự trả đũa thuế quan qua lại đã khiến các công ty lo lắng. Hơn 900 trong số 1.500 công ty lớn nhất của Mỹ đã đề cập đến thuế quan trong các báo cáo lợi nhuận hoặc tại các sự kiện đầu tư trong năm nay, theo dữ liệu từ LSEG.
Các nhà sản xuất thép của Mỹ hoan nghênh động thái thuế quan hôm 12/3, lưu ý rằng các mức thuế của Trump vào năm 2018 đã bị suy yếu bởi nhiều sự miễn trừ. Giá nhôm và thép tại Mỹ vẫn duy trì ở mức gần đỉnh điểm gần đây.
Kinh tế gia trưởng của JP Morgan dự đoán có 40% khả năng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong năm nay, và nếu ông Trump làm suy yếu niềm tin vào chính phủ Mỹ, điều đó có thể gây tổn hại lâu dài đến vị thế của quốc gia này như một điểm đến đầu tư đáng tin cậy.
Một đợt bán tháo mạnh mẽ của cổ phiếu Mỹ trong tháng Ba đã xóa bỏ toàn bộ mức tăng mà Wall Street đạt được sau khi ông Trump đắc cử.
Quan hệ rạn nứt với Canada
Cuộc chiến thương mại Mỹ-Canada leo thang khi Thủ tướng Justin Trudeau chuẩn bị chuyển giao quyền lực cho người kế nhiệm Mark Carney.
“Tôi sẵn sàng ngồi xuống với Tổng thống Trump vào thời điểm thích hợp, trong một bối cảnh tôn trọng chủ quyền của Canada và chúng ta sẽ làm việc với nhau để có một cách tiếp cận chung,” ông Carney nói.
Các quan chức Canada dự kiến sẽ gặp gỡ các quan chức Mỹ tại Washington vào ngày 13/3.
Quốc ca Mỹ đã bị la ó phản đối tại các trận đấu hockey với Canada và một số cửa hàng Canada đã gỡ bỏ sản phẩm của Mỹ ra khỏi kệ, ngay cả trước khi thuế quan có hiệu lực. Du khách Canada cũng đang tránh xa Mỹ, với số lượng đặt chỗ giảm 20% so với năm ngoái.
Bộ trưởng Năng lượng Canada Jonathan Wilkinson cho biết Canada có thể áp dụng các biện pháp chẳng hạn như hạn chế xuất khẩu dầu sang Mỹ hoặc áp thuế xuất khẩu đối với khoáng sản, nếu Mỹ duy trì các mức thuế.