Freedom House hôm 16/10 công bố báo cáo về tự do internet, nói rằng quyền tự do Internet vẫn bị hạn chế ở Việt Nam khi chính phủ nước này tiếp tục thực thi các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với môi trường trực tuyến của đất nước.
Freedom House, một tổ chức phi chính phủ tại Mỹ chuyên hoạt động nhằm ủng hộ và bảo vệ dân chủ trên toàn cầu, đánh giá tự do internet mỗi nước theo thang điểm từ 100 đến 0, với 100 đại diện cho mức tự do cao nhất, và 0 là mức thấp nhất.
Trong báo cáo mới nhất, Freedom House tiếp tục liệt Việt Nam vào nhóm không có tự do internet, khi quốc gia này chỉ đạt 22 trên 100 điểm. Trong số 22 điểm này, mục rào cản tiếp cận bị đánh giá ở mức 12/25 điểm, mục hạn chế nội dung chỉ được 6/35 điểm, và mục vi phạm quyền của người dùng thậm chí còn thấp hơn, chỉ được 4/40 điểm.
Your browser doesn’t support HTML5
Freedom House: Việt Nam vẫn không có tự do Internet
Định danh người dùng
“Tự do internet vẫn bị hạn chế ở Việt Nam trong năm qua. Chúng tôi lo ngại về một dự thảo nghị định mới theo đó yêu cầu các nền tảng mạng xã hội định danh người dùng, chỉ cho phép các tài khoản đã được định danh đăng bài và có khả năng chặn các tài khoản chưa được định danh”, một đại diện của Freedom House trả lời VOA tiếng Việt trong cuộc họp báo trực tuyến công bố cáo cáo Tự do Internet toàn cầu hôm 16/10.
Freedom House đề cập đến dự thảo nghị định thay thế Nghị định 72/2013/NĐ-CP, trong đó các quy định mới được đề xuất sẽ buộc các nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) chặn người dùng cá nhân truy cập internet nếu họ bị phát hiện có chia sẻ nội dung bị nhà nước coi là bất hợp pháp.
Ngoài ra, chính phủ Việt Nam vào tháng 6/2024 đã ban hành một nghị định khác về định danh và xác thực điện tử, theo đó nghiêm cấm sử dụng tài khoản định danh điện tử vào các hoạt động, giao dịch “trái quy định của pháp luật; xâm phạm đến an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia”. Nghị định 69/2024/NĐ-CP này có hiệu lực từ ngày 1/7/2024.
“Chính phủ Việt Nam tiếp tục thực thi các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với môi trường trực tuyến của đất nước. Nhà chức trách gây áp lực mạnh mẽ cho các công ty internet toàn cầu phải tuân thủ các yêu cầu kiểm duyệt nội dung và truy cập dữ liệu người dùng”, theo một đoạn trong báo cáo về Việt Nam của Freedom House.
Kiểm duyệt
Việc kiểm duyệt thường xuyên nhắm vào các trang blog hoặc trang web nổi tiếng có nhiều người theo dõi, cũng như nội dung bị xem là đe dọa đến sự cai trị của Đảng Cộng sản Việt Nam, bao gồm thảo luận về tình trạng bất ổn xã hội hoặc bất đồng chính kiến, vận động cho nhân quyền và dân chủ cũng như chỉ trích phản ứng của chính phủ đối với vấn đề biên giới và tranh chấp lãnh hải với Trung Quốc, theo báo cáo mới nhất của Freedom House.
Nội dung các trang tin của các nhóm tôn giáo mà nhà nước coi là mối đe dọa tiềm tàng - bao gồm Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, Công giáo, Tin lành độc lập và nhóm Cao Đài - bị chặn ở mức độ thấp hơn nhưng vẫn đáng kể, vẫn theo Freedom House.
Báo cáo của tổ chức có trụ sở ở thủ đô Washington, Mỹ, nghi nhận rằng nội dung các bài đăng bị xóa ở mức đáng báo động trong thời gian qua và chính phủ đã sử dụng Luật An ninh mạng, có hiệu lực vào năm 2019, để gây áp lực cho các công ty truyền thông xã hội tuân thủ các yêu cầu xóa nội dung đó.
Nhà chức trách đã phạt nặng các bài đăng trực tuyến vì đăng “thông tin sai sự thật” và yêu cầu các cơ quan báo chí xóa nội dung mà các quan chức cho là “bất hợp pháp”.
Trang Zing News đã bị phạt hai lần trong thời gian qua, vào tháng 6 và tháng 7/2023, với tổng số tiền 423 triệu đồng (17.400 USD), vì đưa tin về các chủ đề bị cho là nằm ngoài phạm vi, nhiệm vụ của trang này. Chính phủ không công bố thông tin chi tiết, cụ thể là những bài đăng nào đã dẫn đến việc phạt này.
Ngoài việc kiểm duyệt, chính quyền Việt Nam còn “tích cực tìm cách thao túng dư luận trực tuyến”, thông qua các nhóm định hướng dư luận như “Lực lượng 47” của quân đội, “Ban chỉ đạo 35” của đảng ủy các cấp, theo Freedom House.
“Lực lượng 47, đơn vị quân đội hơn 10.000 người có nhiệm vụ chống ‘các quan điểm sai trái, xuyên tạc trên mạng’ được thành lập năm 2017 và từ đó đã mở rộng ra các quân khu ở nhiều tỉnh, thành”, báo cáo viết.
“Ở Việt Nam kiểm duyệt thông tin, kiểm duyệt internet một cách gắt gao, làm cho những người sử dụng internet rất khó chịu, đặc biệt là thông tin qua điện thoại, qua tin nhắn Messenger…”, nhà hoạt động Phạm Văn Trội, cựu tù nhân chính trị Việt Nam, chia sẻ quan điểm của ông với VOA hôm 16/10.
Nhà hoạt động từng bị giam cầm 7 năm vì bị quy vào tội “lật đổ chính quyền” cũng bày tỏ quan điểm rằng nhà nước Việt Nam “đương nhiên gây khó khăn cho các nhà hoạt động, những người có quan điểm đối lập, bất đồng chính kiến”.
XEM THÊM: Ba tổ chức kêu gọi bảo vệ các nhà báo Việt Nam trước cuộc tổng xét UPR 2024Bỏ tù người dùng mạng xã hội
“Chính quyền Việt Nam cũng áp đặt án tù đối với những người bảo vệ nhân quyền và người dân thường vì các hoạt động trực tuyến của họ, trong đó có một người bị kết án 8 năm tù chỉ vì là quản trị viên của một trang Facebook”, vị đại diện của Freedom House nói với VOA tại cuộc họp báo trực tuyến.
Báo cáo điểm lại thực trạng: “Nhà chức trách tiếp tục tiến hành trấn áp đáng kể đối với ngôn luận trực tuyến trong thời gian qua. Việc truy tố các hoạt động trực tuyến diễn ra phổ biến và một số blogger và người bảo vệ nhân quyền phải nhận các bản án tù dài hạn. Tính đến tháng 3/2024, 175 nhà hoạt động đã bị giam giữ vì thực thi các quyền cơ bản của họ, bao gồm cả quyền tự do ngôn luận”.
Một số nhà báo, nhà hoạt động và nhà bất đồng chính kiến đã bị kết án tù nặng nề trong thời gian báo cáo được lập, họ bao gồm cả những người bị quy là vi phạm Điều 117 của Bộ luật hình sự.
Tháng 3/2024, Nguyễn Văn Lâm, quản trị viên của trang Facebook “Nhật ký Yêu nước”, bị kết án 8 năm tù về tội “làm, tàng trữ, phát tán, tuyên truyền thông tin, tài liệu chống nhà nước” theo Điều 117, Freedom House đưa ra dẫn chứng.
Ngoài ra, tổ chức này cũng nêu trường hợp của các nhà bình luận trên YouTube như Phan Sơn Tùng, Thái Văn Đường, Nguyễn Chí Tuyến, hay Facebooker Hoàng Việt Khánh bị chính quyền giam cầm vì các nội dung bị xem là “chống chính quyền” trên mạng xã hội.
VOA đã liên lạc với Bộ Ngoại giao Việt Nam, đề nghị họ bình luận về báo cáo mới của Freedom House, nhưng chưa được phản hồi.
Sau các báo cáo của Freedom House với kết luận “không có tự do Internet” ở Việt Nam vào những năm trước, truyền thông trong nước lên án các “đánh giá mơ hồ” của tổ chức này. Báo chí của quốc gia cộng sản cho rằng đó là những “luận điệu xuyên tạc”, có “âm mưu chống phá, hạ thấp uy tín” của Việt Nam.
Ngoài Việt Nam, các quốc gia khác có chỉ số tự do internet thấp nhất theo bảng xếp hạng 2024 của Freedom House bao gồm Trung Quốc, Myanmar, Iran, Cuba, Nga và Belarus.
Your browser doesn’t support HTML5
Freedom House: Việt Nam tiếp tục siết không gian mạng