Thứ Năm ngày 9/1 là ngày quốc tang ở Mỹ để tưởng nhớ cựu Tổng thống Jimmy Carter khi mà các cơ quan chính phủ đóng cửa và các quan chức hàng đầu tề tựu tại Nhà thờ Quốc gia Washington tráng lệ để dự lễ tang vị tổng thống thứ 39.
Tất cả năm vị tổng thống kế nhiệm còn sống - Bill Clinton, George W. Bush, Barack Obama, Donald Trump và Joe Biden – đều tham dự tang lễ.
Kể từ ngày 7/1, công chúng đã được đến viếng thi hài của ông, đặt trong chiếc linh cữu phủ quốc kỳ, được quàn tại Điện Capitol.
Ông sẽ được chôn cất trên đất nhà bên cạnh Rosalynn Carter, người hôn phối của ông suốt 77 năm, vốn đã qua đời vào cuối năm 2023.
Ảnh quốc tang cựu Tổng thống Jimmy Carter
Lễ viếng Carter kéo dài suốt một tuần lễ, khi nhiều người đến viếng nhớ lại ông đã lên nắm quyền như thế nào từ xuất thân khiêm tốn là nông dân trồng đậu phộng để lên làm tổng thống từ năm 1977 đến năm 1981. Ông lãnh đạo nước Mỹ trong thời kỳ rối ren khi nước Mỹ đang gượng dậy sau vụ bê bối chính trị Watergate và thất bại quân sự trong Chiến tranh Việt Nam.
Khi tuyên bố một ngày quốc tang, Tổng thống Biden gọi ông Carter là ‘một con người có nhân cách, lòng can đảm và lòng trắc ẩn’.
Ngoài điếu văn chính của Tổng thống Biden, Jason Carter, cháu trai của cựu tổng thống, và Stuart Eizenstat, một người bạn lâu năm đồng thời là cố vấn đối nội của Carter ở Nhà Trắng, đều đọc điếu văn. Ông Carter đã đánh bại Tổng thống Gerald Ford của Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 1976, nhưng sau đó họ đã nhanh chóng trở thành bạn bè.
Điếu văn của Ford và điếu văn của Walter Mondale, phó tổng thống của Carter, vốn được viết trước khi các ông qua đời, sẽ được các con trai của họ, Steven Ford và Ted Mondale, đọc. Andrew Young, nhà lãnh đạo dân quyền từng là đại sứ của Carter tại Liên Hợp Quốc, sẽ có bài giảng. Các ca sĩ nhạc pop Garth Brooks và Trisha Yearwood sẽ trình diễn ca khúc Imagine của John Lennon.
David Smith, giáo sư tại Trường Carter về Hòa bình và Giải quyết Xung đột thuộc Đại học George Mason, cho biết cựu tổng thống rõ ràng ảnh hưởng đến sự nghiệp của ông. Ông nói với VOA rằng ông đến Điện Capitol để tôn vinh ông Carter nhưng cũng để tôn vinh những lý tưởng của ông.
“Ông ấy đã có tác động đến rất nhiều người,” ông nói. “Những việc làm của ông để thúc đẩy các nhóm thiểu số, bổ nhiệm phụ nữ vào ngành tư pháp, bảo vệ môi trường của chúng ta, vận động cho nhân quyền - tất cả những điều này đều rất quan trọng đối với tôi.”
Tại điện mái vòm của Điện Capitol - nơi mà đến nay chỉ có khoảng 50 người có vinh dự được quàn kể từ năm 1852 - Lãnh đạo Đa số Thượng viện John Thune đã khắc họa Carter trong một buổi lễ vào cuối ngày 7/1 như sau: “Cựu binh Hải quân, nông dân trồng đậu phộng, thống đốc Georgia. Và tổng thống Mỹ. Giáo viên giáo lý. Khôi nguyên Nobel hòa bình. Người vận động cho hòa bình và nhân quyền. Và trên hết, ông là người phục vụ tận tụy cho Đấng tạo hóa và đồng loại.”
Phó Tổng thống Kamala Harris đã tán dương các chính sách của Carter.
“Ông ấy là tổng thống Mỹ đầu tiên có chính sách năng lượng toàn diện, bao gồm đưa ra những hỗ trợ liên bang đầu tiên cho năng lượng sạch,” bà phát biểu hôm 7/1. “Ông ấy cũng đã thông qua hơn một chục đạo luật quan trọng về bảo vệ môi trường. Và đã tăng hơn gấp đôi diện tích các công viên quốc gia của Mỹ.”
Tại Điện Capitol, các nghị sỹ nói với VOA ông Carter có ý nghĩa như thế nào đối với họ.
Nữ dân biểu Dân chủ Alma Adams của North Carolina nói Carter là ‘người đạo đức thực sự’. “Ông ấy dạy trường Chủ nhật - tôi cũng vậy!” bà mỉm cười nói. “Nhưng tôi nghĩ đó là vì ông ấy quan tâm đến tất cả mọi người. Ông ấy là tổng thống của người dân.”
Dân biểu Cộng hòa Ralph Norman của South Carolina nói với VOA rằng mặc dù ông có quan điểm chính trị khác với ông Carter nhưng “Tổng thống Carter là một người tốt. Tổng thống Carter là người phục vụ đất nước của mình. Ông yêu nước Mỹ. Tôi không đồng ý với tất cả các chính sách của ông ấy, nhưng bạn không thể không nhận thấy lòng yêu nước của ông, bạn không thể không đồng ý. Ông ấy chỉ là yêu đất nước của mình.”