Tổng thống Donald Trump ngày 27/2 tiếp Thủ tướng Anh Keir Starmer tại Tòa Bạch Ốc để giải quyết xung đột đang diễn ra ở Ukraine và quan hệ thương mại song phương, trong bối cảnh nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đe dọa áp thuế đối với châu Âu và yêu cầu châu lục này ít phụ thuộc hơn vào Washington về an ninh.
Trước cuộc gặp, ông Trump không cam kết về việc cung cấp bất kỳ đảm bảo an ninh nào cho Kyiv, bao gồm cả đề xuất Mỹ “hỗ trợ dự phòng” nhằm hỗ trợ lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu trong việc thực thi một lệnh ngừng bắn tiềm năng giữa Ukraine và Nga – một điều kiện mà ông Starmer yêu cầu.
Vẫn còn bất đồng giữa các đồng minh châu Âu về bất kỳ đợt triển khai quân nào trong tương lai tới Ukraine. Vương quốc Anh ủng hộ đề nghị do Pháp dẫn đầu trong khi các quốc gia khác bao gồm Ba Lan đã loại trừ đề nghị này.
“Tôi hoàn toàn tin rằng chúng ta cần một nền hòa bình lâu dài, không phải lệnh ngừng bắn, và để điều đó xảy ra, chúng ta cần các đảm bảo an ninh”, ông Starmer nói hôm 26/2, đồng thời nói thêm rằng Anh sẽ làm phần việc của mình để hỗ trợ biện pháp này như một phần của thỏa thuận hòa bình Ukraine nhưng chỉ với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin bác bỏ mọi đề nghị triển khai quân gìn giữ hòa bình tới Ukraine. Ngày 27/2 ông nói rằng “giới tinh hoa phương Tây” đang cố gắng phá vỡ cuộc đối thoại mới được thiết lập giữa Moscow và Washington.
Trong những tuần gần đây, ông Trump đã tiến hành các cuộc đàm phán trực tiếp với Nga để nhanh chóng chấm dứt chiến tranh mà không có sự tham gia của Kyiv hoặc các đồng minh châu Âu. Ông đã đảo ngược hoàn toàn các chính sách của Hoa Kỳ dưới thời người tiền nhiệm của mình, cựu Tổng thống Joe Biden. Lập trường của chính quyền Biden về cuộc chiến là “hỗ trợ Ukraine lâu dài tới cùng” và “không có gì về Ukraine nếu không có Ukraine” khi nói đến các cuộc đàm phán hòa bình.
Khi được thúc đẩy để làm rõ lập trường của ông Trump về việc gửi lực lượng gìn giữ hòa bình, một quan chức chính quyền cấp cao phát biểu với các phóng viên vào ngày 27/2 rằng có “mối quan ngại” về việc đưa quân vào thực địa ở “mức độ xung đột hậu Minsk I, thậm chí là hậu Minsk II”.
Quan chức này ám chỉ đến thỏa thuận năm 2014 và 2015 nhằm chấm dứt giao tranh giữa Ukraine và lực lượng ly khai được Nga hậu thuẫn ở khu vực Donbas thuộc miền đông Ukraine, cả hai đều không được duy trì.
Quan chức này cho biết sẽ ít lo ngại hơn về việc gửi quân nếu xung đột “giảm xuống mức ngừng bắn có hiệu lực”, như Hoa Kỳ mong muốn, và thậm chí còn ít hơn nữa với “một giải pháp hòa bình có sự đồng thuận rộng rãi giữa các bên”.
Quan chức này cho biết loại lực lượng được triển khai sẽ phụ thuộc vào giải pháp chính trị để chấm dứt chiến tranh - một “sự đánh đổi” mà Trump và Starmer sẽ tập trung vào.
Một thông điệp quan trọng mà ông Starmer muốn nhấn mạnh là người châu Âu phải tham gia vào bất kỳ cuộc thảo luận hòa bình nào, bà Gesine Weber, thành viên nhóm Địa chiến lược của Quỹ Marshall Đức (GMF), cho biết.
Tăng cường quốc phòng
Ông Trump muốn các thành viên NATO tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% tổng sản phẩm quốc nội của họ, cũng nhắc lại lập trường của mình rằng châu Âu nên “tăng cường”, nhấn mạnh rằng người nộp thuế Hoa Kỳ “không nên chi trả ... nhiều hơn số tiền mà người châu Âu đang trả.”
Theo dữ liệu của chính phủ Hoa Kỳ do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm biên soạn, vào năm 2023, Hoa Kỳ đã chi 3,4% GDP cho quốc phòng.
Trong động thái dường như xoa dịu ông Trump, hôm 25/2, ông Starmer đã công bố mức tăng bất ngờ trong ngân sách quốc phòng của Anh lên 2,5% GDP của quốc gia này vào năm 2027, sau đó là 2,6% vào năm sau.
Khoản tăng này sẽ được tài trợ bằng cách cắt giảm ngân sách viện trợ nước ngoài vốn đã cạn kiệt của Anh xuống chỉ còn 0,3% GDP của quốc gia này. Ông Starmer đặt mục tiêu tăng thêm chi tiêu quốc phòng lên 3% trong Quốc hội tiếp theo, sẽ bắt đầu chậm nhất vào năm 2029 sau cuộc tổng tuyển cử tiếp theo.
Thủ tướng Anh thừa nhận rằng quyết định tăng chi tiêu quốc phòng đã được “đẩy nhanh” khi ông Trump tiến hành đàm phán với Moscow và nêu rõ rằng đang giảm sự hỗ trợ của Hoa Kỳ cho an ninh của châu Âu.
Chuyến thăm này là một thách thức đối với ông Starmer khi ông tìm cách cân bằng lợi ích của Vương quốc Anh với lợi ích của các đồng minh châu Âu trong khi hợp tác với một chính quyền Hoa Kỳ khó đoán định.
“Điều quan trọng nhất là, những người này có hòa thuận với nhau không? Họ có chung tầm nhìn không?” ông Michael O’Hanlon của Viện Brookings nói về Trump và Starmer. Ông nói với VOA rằng điều đó có thể báo hiệu sự xuất hiện của một chiến lược phương Tây nhằm chấm dứt chiến tranh với sự hỗ trợ của NATO.
“Nếu đúng như vậy, thì chúng ta đang ở vị thế tốt để cố gắng thúc đẩy một cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine”, ông O’Hanlon nói thêm.
Vào ngày 26/2, ông Trump đã ra hiệu rằng Ukraine nên “quên đi” con đường hướng tới tư cách thành viên NATO và rằng họ không nên mong đợi nhiều từ Washington.
“Tôi sẽ không đưa ra những đảm bảo an ninh vượt xa quá nhiều - chúng ta sẽ để châu Âu làm điều đó vì chúng ta đang nói về châu Âu là hàng xóm của họ”, ông nói.
Ngoài việc đàm phán với Moscow, ông Trump cũng đang thúc đẩy Kyiv đạt được một thỏa thuận cho phép Hoa Kỳ tiếp cận khoáng sản đất hiếm của Ukraine và thu hồi các khoản tiền mà chính quyền Biden đã cấp để hỗ trợ các nỗ lực chiến tranh của Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy sẽ gặp ông Trump tại Tòa Bạch Ốc vào ngày 28/2.
Các mối đe dọa về thuế quan
Ông Starmer rất muốn đảm bảo các điều khoản có lợi trong bối cảnh thuế quan tiềm tàng của Hoa Kỳ có thể ảnh hưởng đến hàng xuất khẩu của Anh khi Hoa Kỳ áp thuế 25% đối với thép và nhôm đối với các nước châu Âu. Ông Trump đang đe dọa nhiều hơn, nói rằng Liên hiệp châu Âu đã “rất bất công” đối với Hoa Kỳ.
Ông Starmer đang “ở trong một vị trí hơi khó xử” vì Vương quốc Anh không phải là một phần của thị trường chung của Liên hiệp châu Âu, bà Weber của GMF cho biết.
“Vì vậy, đối với ông ấy, câu hỏi về cơ bản là tránh tình huống có thuế quan của Hoa Kỳ và tất nhiên cũng cố gắng xoa dịu Washington về vấn đề đó, trong khi ông ấy cũng không đi theo đường lối đối đầu cực đoan với Liên hiệp châu Âu”, bà nói.
Bộ trưởng tài chính Anh Rachel Reeves ngày 26/2 bày tỏ tin tưởng rằng thương mại và đầu tư giữa Hoa Kỳ và Anh sẽ không bị trật bánh trong bối cảnh các mối đe dọa áp thuế của ông Trump.