Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản đưa tàu chiến đi qua Eo biển Đài Loan lần đầu tiên hôm 25/9 trong một động thái mang tính lịch sử khiến Bắc Kinh tức giận và đánh dấu cuộc đấu khẩu mới nhất giữa hai nước láng giềng vốn cáo buộc lẫn nhau làm leo thang căng thẳng trong khu vực.
Tờ báo Yomiuri của Nhật Bản hôm 26/9 đưa tin rằng tàu khu trục Sazanami của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản đã đi vào eo biển Đài Loan từ Biển Hoa Đông vào sáng 25/9 để gửi một thông điệp tới Bắc Kinh. Họ mất hơn 10 giờ di chuyển về phía nam để hoàn thành hành trình.
Trích dẫn nhiều nguồn tin từ chính phủ, Yomuiri cho biết rằng chuyến đi được thực hiện cùng với các tàu hải quân từ Úc và New Zealand. Tờ báo nói thêm rằng hải quân của ba quốc gia này đã lên lịch tổ chức các cuộc tập trận chung ở Biển Đông bắt đầu từ ngày 25/9.
Tổng thư ký Nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi từ chối bình luận về thông tin này, nhưng bày tỏ lo ngại về hoạt động quân sự gia tăng của Trung Quốc trong khu vực.
"Chúng tôi có cảm giác khủng hoảng mạnh khi các vụ vi phạm không phận liên tiếp xảy ra trong một thời gian ngắn", ông phát biểu tại một cuộc họp báo thường kỳ. "Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi tình hình với sự quan tâm lớn".
Nhật Bản đã phản ứng trước các hoạt động quân sự gia tăng của Trung Quốc bằng một đợt tăng cường quốc phòng mà họ cho là nhằm ngăn chặn Bắc Kinh sử dụng vũ lực để thúc đẩy các yêu sách lãnh thổ của mình trong khu vực.
Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm đã chỉ trích việc tàu Nhật Bản đi qua Eo biển Đài Loan, nói rằng nó đi ngược lại sự hiểu biết chung về nguyên tắc một Trung Quốc.
"Phía Trung Quốc cảnh giác với các ý định chính trị của phía Nhật Bản và đã đệ trình các phản đối nghiêm túc", ông Lâm phát biểu tại một cuộc họp báo.
"Chúng tôi kêu gọi phía Nhật Bản tôn trọng cam kết của mình về vấn đề Đài Loan, thận trọng trong lời nói và hành động, và kiềm chế không cản trở quan hệ Trung-Nhật và hòa bình ở Eo biển Đài Loan".
Nhật báo Yomiuri cho biết Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản cho đến gần đây vẫn tránh đi qua vùng biển này để không làm Bắc Kinh tức giận, trong bối cảnh Bắc Kinh tuyên bố chỉ mình họ thực hiện chủ quyền và quyền tài phán đối với eo biển này. Trung Quốc tuyên bố Đài Loan do chính quyền dân chủ quản lý là của riêng mình.
Bộ Quốc phòng Đài Loan hôm 26/9 đã lên tiếng báo động về hoạt động quân sự gia tăng trở lại của Trung Quốc xung quanh hòn đảo và các cuộc tập trận bắn đạn thật. Chính phủ Đài Loan bác bỏ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.
Hải quân Hoa Kỳ và các nước khác thỉnh thoảng đi qua Eo biển Đài Loan để tuyên bố "tự do hàng hải". Hải quân Đức cũng đã thực hiện chuyến di chuyển qua đây trong tháng này lần đầu tiên sau hai thập kỷ, thể hiện quyết tâm của Berlin trong việc sát cánh cùng các đồng minh phương Tây.
New Zealand cho biết riêng rằng các tàu hải quân của nước này và Úc đã đi qua Eo biển Đài Loan hôm 25/9, và mô tả đây là hoạt động thường lệ phù hợp với luật pháp quốc tế. Họ không đề cập đến Nhật Bản.
Khi được hỏi về các hoạt động đó, ông Lâm, người phát ngôn của Trung Quốc, cho biết: "Chúng tôi sẽ duy trì mức độ cảnh giác cao đối với bất kỳ hành động nào có thể gây nguy hiểm cho chủ quyền và an ninh của Trung Quốc".
Hôm 25/9, Bắc Kinh cho biết họ đã thực hiện thành công một vụ phóng tên lửa đạn đạo xuyên lục địa hiếm hoi vào Thái Bình Dương, trong khi các nhà lãnh đạo của nhóm 'Bộ tứ' gồm Úc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hoa Kỳ tuần trước đã mở rộng các bước an ninh chung ở vùng biển châu Á do lo ngại chung về Trung Quốc.