Nhật Bản và Việt Nam hôm 19/10 nhất trí tăng cường hợp tác an ninh trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của tân Thủ tướng Suga Yoshihide, với việc hai nước đạt được một hiệp định về chuyển giao thiết bị và kỹ thuật quốc phòng giữa bối cảnh có những lo ngại về sự ảnh hưởng tăng cao của Trung Quốc trong khu vực.
Tại cuộc hội đàm với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Hà Nội trong ngày làm việc đầu tiên tại Việt Nam, Thủ tướng Suga, người mới lên nhậm chức thay Thủ tướng Shinzo Abe hôm 18/9, và người đứng đầu Chính phủ Việt Nam đã “cơ bản đạt được một thoả thuận” trong đó cho phép Nhật Bản xuất khẩu các “thiết bị và kỹ thuật quốc phòng” sang Việt Nam. Báo Điện tử Chính phủ VGP News gọi đây là “một bước phát triển lớn trong sự hợp tác an ninh quốc phòng giữa hai nước” nhưng không đưa ra chi tiết cụ thể về các thương vụ mua bán thiết bị này.
“Tôi tin chắc rằng, hợp tác an ninh quốc phòng giữa hai nước sẽ tiếp tục (được) thúc đẩy,” Thủ tướng Suga được VGP News trích lời nói hôm 19/10.
Chuyến thăm 4 ngày tới Việt Nam, và sau đó là Indonesia, của ông Suga diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản đang đẩy mạnh năng lực quốc phòng của các nước trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhằm đối trọng với những lợi thế hàng hải của Trung Quốc. Nhật Bản dỡ bỏ một phần lệnh cấm chuyển giao thiết bị và công nghệ quốc phòng vào năm 2014 như một phần của những nỗ lực của cựu Thủ tướng Abe trong việc củng cố mối quan hệ với các nước đồng minh và thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng trong nước.
“Nhật Bản là một quốc gia Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và sẽ góp phần cho hoà bình và thịnh vượng ở khu vực,” tân Thủ tướng Nhật Bản được Zing News trích lời nói với phóng viên sau cuộc hội đàm với Thủ tướng Phúc hôm 19/10. “Tôi chọn Việt Nam vì Việt Nam là địa điểm thích hợp nhất để tôi gửi thông điệp này lần đầu tiên ra thế giới.”
Việt Nam được coi là một trong những đối tác quan trọng của Nhật Bản, nhất là từ khi ông Abe lên nắm quyền thủ tướng nhiệm kỳ 2 vào năm 2012, để thực hiện tầm nhìn chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Chiến lược này được Tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC ở Đà Nẵng tháng 11/2017 nhằm đối trọng với sự ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực.
Trong cuộc hội đàm giữa hai nguyên thủ quốc gia của Việt Nam và Nhật Bản, được truyền thông trong nước ghi nhận, cả Thủ tướng Phúc và Thủ tướng Suga đều không nhắc tới Trung Quốc nhưng hai bên “nhất trí sẽ thắc chặt hợp tác trước những thách thức trong khu vực bao gồm cả vấn đề Biển Đông và bán đảo Triều Tiên.”
Vấn đề Biển Đông cũng được nhắc tới trong cuộc gặp của tân Thủ tướng Nhật với với Tổng Bí thư-Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng ngay sau đó trong ngày 19/10.
Thủ tướng Suga được VietNamNet trích lời khẳng định rằng “Nhật Bản sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Việt Nam tại các diễn đàn khu vực và quốc tế” cũng như “bày tỏ ủng hộ lập trường của Việt Nam và ASEAN trong vấn đề Biển Đông.” Việt Nam hiện đang là chủ tịch luân phiên của khối các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Đáp lại thủ tướng Nhật, ông Trọng, người kiêm nhiệm hai chức vụ cao nhất của Việt Nam, “đánh giá cao lập trường của Nhật Bản trong vấn đề Biển Đông, trong đó có việc giải quyết tranh chấp, bất đồng bằng các biện pháp hoà bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.”
Cả Việt Nam và Nhật Bản đều có những tranh chấp về tuyên bố chủ quyền lãnh hải với Trung Quốc ở Thái Bình Dương, lần lượt trên Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Cũng trong chuyến thăm của ông Suga tới Hà Nội, đồng thời là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của tân thủ tướng Nhật, hai bên đã nhất trí tăng cường hợp tác kinh tế với việc “trao đổi 12 văn kiện hợp tác trên nhiều lĩnh vực” gồm kỹ thuật số, môi trường, năng lượng, và cơ sở hạ tầng.
“Tôi khẳng định với ngài Thủ tướng Suga về việc Việt Nam chuẩn bị sẵn sàng điều kiện về đất đai, nguồn lực, môi trường, chính sách để chung tay hợp tác cùng các doanh nghiệp Nhật Bản có thể đầu tư kinh doanh thành công tại Việt Nam,” Thủ tướng Phúc được Zing News trích lời nói.
Hai quan chức lãnh đạo chính phủ Nhật Bản và Việt Nam hôm 19/10 cũng đạt thoả thuận về “áp dụng những quy chế đi lại ưu tiên” và “nhất trí sớm khôi phụcđường bay thương mại” giữa hai nước. Theo VGP Zing News, Nhật Bản và Việt Nam cùng thống nhất tiếp tục nỗ lực giải quyết các vấn đề mà thực tập sinh Việt Nam đang đối mặt tại đất nước “Mặt Trời Mọc.”
Theo những hình ảnh của Văn phòng Thủ tướng Nhật Bản trên Twitter, ông Suga được ông Phúc đưa đi thăm nhà sàn và ao cá của cố Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Ba Đình hôm 19/10.
