Tổng thống Tayyip Erdogan hôm 13/5 cho biết Thổ Nhĩ Kỳ là thành viên NATO không thể ủng hộ kế hoạch Thụy Điển và Phần Lan tham gia hiệp ước, nói rằng các nước Bắc Âu là “nơi chứa nhiều tổ chức khủng bố”.
Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ đã chính thức ủng hộ việc mở rộng khối kể từ khi nước này gia nhập NATO cách đây 70 năm, sự phản đối của họ có thể gây ra vấn đề cho Thụy Điển và Phần Lan do các thành viên mới cần có được sự nhất trí.
Kế hoạch xin gia nhập NATO của Phần Lan, được công bố hôm 12/5, và Thuỵ Điển được kỳ vọng sẽ làm theo, sẽ mang lại sự mở rộng liên minh quân sự phương Tây mà Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn ngăn chặn bằng cách phát động cuộc xâm lược Ukraine.
“Chúng tôi đang theo dõi những diễn biến liên quan đến Thụy Điển và Phần Lan, nhưng chúng tôi không có quan điểm tích cực”, ông Erdogan nói với các phóng viên tại Istanbul, đồng thời cho biết việc NATO chấp nhận Hy Lạp là thành viên trong quá khứ là một sai lầm.
“Với tư cách là Thổ Nhĩ Kỳ, chúng tôi không muốn lặp lại những sai lầm tương tự. Hơn nữa, các nước Scandinavia là tụ điểm của các tổ chức khủng bố”, ông Erdogan nói mà không đưa ra chi tiết.
“Họ thậm chí còn là thành viên quốc hội ở một số quốc gia. Chúng tôi không thể thiên vị”, ông nói thêm.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết Phần Lan sẽ được “chào đón nồng nhiệt” và hứa hẹn một quá trình gia nhập “suôn sẻ và nhanh chóng”, vốn là điều mà Washington cũng ủng hộ.
Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần chỉ trích Thụy Điển và các nước Tây Âu khác do việc xử lý các tổ chức mà Ankara coi là khủng bố, bao gồm các nhóm chiến binh người Kurd PKK và YPG, các tín đồ của giáo sĩ Hồi giáo Fethullah Gulen có trụ sở tại Mỹ.
Ankara nói những người theo chủ nghĩa Gulen đã thực hiện một âm mưu đảo chính vào năm 2016. Ông Gulen và những người ủng hộ ông phủ nhận cáo buộc này.
Aaron Stein, giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, nói trên Twitter: “Giới tinh hoa an ninh quốc gia Thổ Nhĩ Kỳ coi Phần Lan và Thụy Điển là nửa thù địch, với sự hiện diện của PKK và những người theo chủ nghĩa Gulen”.
Bộ Ngoại giao Thụy Điển và Phần Lan không đưa ra bình luận ngay lập tức về tuyên bố của ông Erdogan.
NATO quy định rằng việc tham gia làm thành viên rộng mở đối với bất kỳ “quốc gia châu Âu nào có quan điểm áp dụng các nguyên tắc của Hiệp ước và đóng góp vào an ninh của khu vực Bắc Đại Tây Dương”.
Phần Lan và Thụy Điển đã là những đối tác thân thiết nhất của NATO, tham gia nhiều cuộc họp, thường xuyên thông báo về tình hình Ukraine và tham gia các cuộc tập trận quân sự thường xuyên với các đồng minh NATO. Phần lớn thiết bị quân sự của họ có thể hoạt động được với các đồng minh NATO.
Tuy nhiên, họ không thể hưởng lợi từ điều khoản phòng thủ chung của NATO - rằng một cuộc tấn công vào một đồng minh là một cuộc tấn công vào tất cả - cho đến khi họ gia nhập liên minh.
Moscow hôm 12/5 nói thông báo của Phần Lan là thù địch và đe dọa trả đũa, bao gồm các biện pháp “quân sự-kỹ thuật” chưa được xác định.
Thổ Nhĩ Kỳ đã chỉ trích cuộc xâm lược của Nga, gửi máy bay không người lái có vũ trang đến Ukraine và tìm cách tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa các bên. Nhưng nước này không ủng hộ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Moscow và tìm cách duy trì các mối quan hệ chặt chẽ về thương mại, năng lượng và du lịch với Nga.
