Hôm 2/6, chính phủ Hoa Kỳ, các tổ chức nhân quyền và Liên Hợp Quốc bày tỏ sự quan ngại về việc nhà hoạt động môi trường hàng đầu của Việt Nam Hoàng Thị Minh Hồng bị bắt với cáo buộc “Trốn thuế”.
Bà Hoàng Thị Minh Hồng, 51 tuổi, là nhà hoạt động môi trường mới nhất vừa bị bắt ở Việt Nam, sau các vụ bắt giữ ông Đặng Đình Bách, ông Mai Văn Lợi, ông Bạch Hùng Dương, và bà Ngụy Thị Khanh.
Gia đình ngạc nhiên
“Vô cùng kinh ngạc. Không hiểu vì sao mà Hồng bị bắt. Hồng suốt đời không bao giờ dính liếu việc đó... Hồng chỉ lo việc tốt”, ông Võ Văn Tạo ở Khánh Hòa, anh họ của bà Hồng, nói với VOA hôm 2/6.
Bà Hồng là người được quốc tế phong là ‘Anh hùng Khí hậu’ và đích thân nguyên Thủ tướng Việt Nam Phạm Văn Đồng gặp gỡ, tặng bằng khen sau chuyến khảo sát, cắm quốc kỳ Việt Nam tại Nam Cực năm 1997 của bà.
“Từ năm 1997, Hồng đã đi cùng đoàn khảo sát để bảo vệ môi trường ở Nam Cực do quốc tế tổ chức, và là người Việt Nam đầu tiên đến Nam Cực làm việc này, và phất lá cờ đỏ sao vàng của Việt Nam trên bãi băng tuyết ở Nam Cực và sau chuyến đi đó thì Thủ tướng Phạm Văn Đồng có gặp gỡ và tặng bằng khen cho Hồng, trò chuyện và khen ngợi rất nhiều”, ông Tạo cho biết.
Bà Hoàng Thị Minh Hồng, Giám đốc Trung tâm Hành động và Liên kết vì Môi trường và Phát triển (gọi tắt là CHANGE), bị công an Tp. Hồ CHí Minh bắt giam hôm 31/5 cùng với chồng và hai nhân viên với cáo buộc “Trốn thuế”.
Khi được hỏi về cáo buộc trốn thuế đối với bà Hồng, ông Tạo nói:
“Ai cũng hiểu rằng tội trốn thuế là họ bịa ra, lấy cớ để họ bắt.
“Ở Việt Nam hiện tượng trốn thuế thì nhiều lắm, nhưng với các đại gia mới là chuyện quan trọng, còn chuyện đối với các tổ chức xã hội dân sự thì có là bao. Cô Hồng cũng tâm sự [với tôi] rằng để duy trì hoạt động cũng rất là vất vả, họ cũng nghèo lắm, phải có để động viên cho các tình nguyện viên trong tổ chức CHANGE của Hồng, để cố gắng nuôi dưỡng phong trào đó, chứ làm gì giàu có mà nộp thuế, có đáng gì đâu.
“Tôi nghĩ đằng sau những vụ bắt bớ những người như thế là vì có một chủ trương là Đảng Cộng sản Việt Nam độc quyền tư tưởng, “độc quyền tốt”, và không muốn những người không theo định hướng của Đảng mà làm việc tốt”.
Dẫn một văn thư của Cục thuế Tp. Hồ Chí Minh ngày 8/4/2022 gửi cho tổ chức CHANGE của bà Hồng, ông Tạo nói rằng tổ chức này không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp đối với khác khoản tài trợ để sử dụng cho hoạt động giáo dục, nghiên cứu khoa học…
“Việc cố gắng tìm cách cáo buộc chị Hồng và CHANGE tội trốn thuế sẽ là trắng trợn và chà đạp pháp luật”, ông Tạo cho biết thêm.
Hoa Kỳ quan ngại
“Hoa Kỳ quan ngại về việc giam giữ lãnh đạo và nhân viên của tổ chức CHANGE, bao gồm cả việc giam giữ liên tục người sáng lập CHANGE Hoàng Thị Minh Hồng,” Reuters dẫn lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Matthew Miller cho biết trong một tuyên bố hôm 2/6.
Ông Miller nói: “Chúng tôi kêu gọi Việt Nam tôn trọng quyền của những người bị giam giữ, cũng như tôn trọng và bảo vệ các quyền tự do ngôn luận và lập hội của tất cả người dân Việt Nam”.
“Những vụ bắt giữ này của chính quyền Việt Nam là một phần của mô hình bắt giữ những người ủng hộ xã hội dân sự và môi trường địa phương”, ông Miller nói.
LHQ lên tiếng
Hôm 6/2, bà Marta Hurtado, người phát ngôn của Cao ủy Nhân quyền LHQ, cho biết trong một thông cáo gửi đến VOA rằng cơ quan này bày tỏ “sự quan ngại sâu sắc” về vụ bà Hồng bị bắt với cáo buộc trốn thuế. Bà cho biết thêm rằng đây là trường hợp thứ năm bị bắt với cáo buộc này đối với các nhà hoạt động môi trường hàng đầu ở Việt Nam.
“Sau khi các nhà bảo vệ nhân quyền khác bị bắt giữ, bà Hồng đã đóng cửa tổ chức môi trường của mình, CHANGE VN, nói rằng bà sợ mình cũng sẽ bị truy tố. Tác động ớn lạnh của những trường hợp như vậy được đưa ra xét xử theo luật thuế có thể cảm nhận được trong xã hội dân sự ở Việt Nam, và có nguy cơ bóp nghẹt cuộc tranh luận về các vấn đề quan trọng đối với toàn xã hội”, bà Hurtado nói.
“Việc bắt giữ những người bảo vệ nhân quyền về môi trường đang diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đã tuyên bố cam kết chuyển đổi năng lượng công bằng và bền vững. Để đạt được mục tiêu này, những người bảo vệ nhân quyền và các tổ chức môi trường phải có khả năng tham gia một cách tự do và tích cực vào việc hình thành các chính sách và ra quyết định về khí hậu và môi trường”, người phát ngôn của Cao ủy Nhân quyền LHQ cho biết thêm.
HRW: Việc bắt bà Hồng sẽ ảnh hưởng đến chương trình khí hậu của VN
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm 2/6 khuyến cáo rằng việc chính quyền Việt Nam bắt giam nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng có thể khiến Hoa Kỳ, EU và các quốc gia tài trợ cho chương trình khí hậu của Hà Nội, quan ngại.
HRW khuyến cáo rằng Việt Nam chớ xem các nhà hoạt động môi trường như kẻ thù. “Việc Việt Nam sử dụng có chọn lọc luật thuế mơ hồ và thiếu sót của mình để nhắm vào các nhà hoạt động môi trường và biến đổi khí hậu với các vụ truy tố có động cơ chính trị là một diễn biến mới, cực kỳ đáng lo ngại. Nhà hoạt động môi trường hàng đầu Hoàng Thị Minh Hồng là nạn nhân mới nhất trong cuộc đàn áp gia tăng này, điều này sẽ gây ra những lo ngại nghiêm trọng giữa Hoa Kỳ, EU và các chính phủ khác muốn tài trợ cho các chương trình biến đổi khí hậu của Việt Nam”, ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Châu Á của tổ chức HRW cho biết hôm 2/6.
“Nếu không có sự tham gia của người dân vào chính sách môi trường được huy động thông qua nỗ lực của bà Hồng và các tổ chức xã hội dân sự khác, ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam sẽ bị thiếu hụt và thất bại. Để giải quyết cuộc khủng hoảng môi trường sắp xảy ra của đất nước, chính phủ nên hoan nghênh những nỗ lực mang tính xây dựng của một loạt các nhóm chính thức và không chính thức. Việt Nam không nên kìm hãm các doanh nhân xã hội sáng tạo và các tổ chức độc lập mà họ dẫn đến sự đàn áp tùy tiện như vậy, coi các nhà bảo vệ môi trường như kẻ thù.”
Bộ Ngoại giao Việt Nam chưa phản hồi ngay yêu cầu bình luận của VOA về các phát biểu trên của đại diện LHQ và HRW.
Trả lời báo chí về vụ bắt tạm giam bà Hoàng Thị Minh Hồng với cáo buộc trốn thuế, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam nói Việt Nam luôn khẳng định mạnh mẽ cam kết của mình trong bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, phát triển xanh và bền vững, còn những người vi phạm pháp luật sẽ phải xử lý.
Phó Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Đức Thắng nói tại cuộc họp báo chiều 1/6: “Tại Việt Nam, các cá nhân, hội, tổ chức nhân dân, tổ chức phi chính phủ được bảo đảm hoạt động bình thường theo đúng quy định, đồng thời tuân thủ và chịu trách nhiệm trước pháp luật về các hành động của mình. Như tại các quốc gia khác trên thế giới, những người vi phạm pháp luật sẽ phải xử lý theo đúng các quy định của pháp luật”.
Diễn đàn