Đặng Đình Mạnh (*)
Tính từ sau thời điểm ông Trần Đại Quang từ trần khi đang tại chức chủ tịch nước vào tháng 09/2018 cho đến nay (tháng 03/2024) là chưa đầy 6 năm. Lần lượt, đã có sự thay đổi nhân sự đến 7 lần đối với chức vụ chủ tịch nước, gồm:
1. Ông Trần Đại Quang (giữ chức vụ từ tháng 04/2016 - tháng 09/2018);
2. Bà Đặng Thị Ngọc Thịnh (tháng 09/2018 - tháng 10/2018);
3. Ông Nguyễn Phú Trọng (tháng 10/2018 - tháng 04/2021);
4. Ông Nguyễn Xuân Phúc (tháng 04/2021 - tháng 01/2023);
5. Bà Võ Thị Ánh Xuân (tháng 01/2023 - tháng 03/2023);
6. Ông Võ Văn Thưởng (tháng 03/2023 - tháng 03/2024);
7. Bà Võ Thị Ánh Xuân (tháng 03/2024 - nay);
Lần thay đổi nhân sự lần thứ 7 là bà Võ Thị Ánh Xuân giữ quyền chủ tịch nước chỉ mang tính chất tạm thời mà thôi. Không bao lâu nữa, chế độ sẽ sớm cử một nhân sự mới ngồi vào ghế chủ tịch nước ấy.
Có nghĩa là chưa đầy 6 năm, có đến 8 lần thay đổi nhân sự đối với chức vụ chủ tịch nước. Tại sao và như thế nào lại có sự bất ổn chính trị lớn đến như vậy đối với một nền chính trị vốn vẫn thường xuyên hãnh diện về sự ổn định của mình? Thậm chí, đã cho rằng sự ổn định chính trị ấy là một ưu điểm khi kêu gọi quốc tế đầu tư. Bài viết này sẽ nêu một trong các nguyên nhân khả dĩ.
Những đảng viên kỳ cựu, tiền nhiệm của ông Nguyễn Phú Trọng đã đặt ra sự hạn chế nhiệm kỳ đối với chức vụ tổng bí thư trong bản điều lệ đảng để tránh sự chuyên quyền độc đoán quyền lực trong đảng. Theo đó, mỗi đảng viên chỉ có thể giữ chức vụ tổng bí thư không quá hai nhiệm kỳ. Vẫn theo điều lệ đảng, sự hạn chế nhiệm kỳ không đặt ra bất kỳ ngoại lệ nào cả.
Tuy vậy, đến thời điểm ông Nguyễn Phú Trọng làm tổng bí thư, ông đã cho sửa đổi điều lệ, bỏ sự hạn chế nhiệm kỳ, đặt ra ngoại lệ "Trường hợp đặc biệt" và tiếp tục giữ chức vụ tổng bí thư với nhiệm kỳ thứ ba.
Kể từ đó, bên cạnh các khủng hoảng chính trị mang tính truyền thống chưa thể giải quyết, thì ông Nguyễn Phú Trọng đã làm phát sinh thêm sự khủng khoảng chính trị mới. Lần này là tính chính danh và hợp pháp đối với quyền lực của chính ông, khi sự tấn phong chức vụ tổng bí thư nhiệm kỳ ba không đến từ bản điều lệ mà các đảng viên trong đảng đang tôn trọng, mà lại đến từ sự vi phạm điều lệ.
Điều này đã gây nên hậu quả rất nghiêm trọng về sự khủng hoảng điều lệ đảng Cộng Sản đối với các đảng viên cao cấp đầy tham vọng trước cơ hội thay đổi nhân sự cho một nhiệm kỳ mới sắp diễn ra. Noi gương ông Nguyễn Phú Trọng, các ứng viên chức vụ tổng bí thư không ngồi yên, điềm nhiêm chờ đợi một sự phân công, sắp xếp nhân sự theo điều lệ đảng nữa, mà họ đã sớm ra tay triệt hạ các đối thủ tiềm tàng bằng mọi thủ đoạn trước kỳ đại hội. Như thế, cuộc bầu cử trong kỳ đại hội đảng sắp tới chẳng còn mấy ý nghĩa, có chăng, chỉ nhằm mục đích hợp thực hóa kết quả cho kẻ thắng trong cuộc tranh giành đó.
Lúc này, công chúng choáng váng về hàng loạt tin đồn thật giả đầy hỗn loạn về các đảng viên cao cấp, như việc bạch hóa hồ sơ đảng viên cao cấp trót nhúng chàm vào tham ô, tham nhũng, hoặc tin đồn úp mở về việc hủ hóa, hối mại quyền thế để tư lợi… chính là đang chứng kiến các thủ đoạn triệt hạ nhau giữa các đối thủ chính trị.
Ông Võ Văn Thưởng là nạn nhân mở màn cho cuộc tranh giành quyền lực đó bằng sự bóc mẽ hành vi nhận hối lộ từ một vụ án cách nay hơn cả thập kỷ. Các nạn nhân kế tiếp gồm những người có khả năng tranh chấp chiếc ghế tổng bí thư đầy quyền lực, như ông Vương Đình Huệ, chủ tịch quốc hội, ông Phạm Minh Chính, thủ tướng, bà Trương Thị Mai, thường vụ ban bí thư. Lần lượt từng người một đều bị tung tin đồn bê bối các loại, hoặc là hủ hóa với phụ nữ như ông Vương Đình Huệ, ông Phạm Minh Chính, hoặc hối mại quyền thế để được cấp dưới xây dựng nhà bằng ngân sách nhà nước như bà Trương Thị Mai.
Cuối cùng phải kể đến ông Tô Lâm, bộ trưởng bộ công an. Với ông Tô lâm, đối thủ chính trị của ông ấy không cần đến tin đồn, hoặc tìm tòi đâu xa xôi. Vì hàng loạt sai phạm, vi phạm pháp luật tày đình của ông đã lồ lộ ngay trước mắt bàn dân thiên hạ, như: Tổ chức bắt cóc người từ Đức quốc sang đến Thái Lan bất chấp luật pháp quốc tế, luật pháp quốc gia sở tại và chính luật pháp Việt Nam; Tùy tiện tổ chức in mẫu hộ chiếu mới bỏ thông tin về nguyên quán, khiến sau đó phải bổ sung bằng phụ chú; Liên tục thay đổi mẫu chứng minh nhân dân/căn cước và cùng với việc thay đổi hộ chiếu gây phiền hà cho nhân dân, gây lây nhiễm dịch bệnh Covid-19 năm 2021, gây hao tổn ngân sách nhà nước; Có lối sống xa hoa, ăn bò dát vàng gây hình ảnh xấu trong nhân dân.
Thế nhưng, chưa từng một ai dám lên tiếng hoặc lưu hành tin đồn về ông Tô Lâm. Điều này cho thấy vị thế thượng phong của ông ấy trước các đối thủ chính trị.
Tất cả đều vẽ nên bức tranh toàn cảnh như câu chuyện “Lục súc tranh công”, nhưng ở phiên bản tệ hơn là tranh chức vị.
Chính trường hỗn loạn, sự thoán đạt quyền lực bằng những thủ đoạn giữa các đảng viên cao cấp trong đảng Cộng Sản vào giai đoạn hiện nay, nhìn rộng ra, chỉ đang lập lại phiên bản thoán đạt quyền lực quốc gia cùng tác giả đã từng có đối với xứ sở này vào năm 1945, dưới danh nghĩa “Cướp chính quyền”, thời điểm đánh dấu sự chuyển giao quyền lực quốc gia theo cách đầy “hoang dã” trong một thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ về phía văn minh. Phía mà bầu cử tự do mới là cách để nắm giữ quyền lực quốc gia một cách chính danh.
***
Tác giả Đặng Đình Mạnh là một luật sư nhân quyền đến từ Việt Nam. Trong 10 năm qua, ông tham gia bào chữa trong hơn 80 phiên tòa chính trị. Nhiều người trong số thân chủ của ông là những tù nhân chính trị hoặc những vụ án nổi tiếng như nhà báo Phạm Chí Dũng, Phạm Thị Đoan Trang, Trương Duy Nhất, Huỳnh Thục Vy, ba mẹ con bà Cấn Thị Thêu, Trịnh Bá Tư, Trịnh Bá Phương, Vụ án Đồng Tâm, Vườn Rau Lộc Hưng, Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ...
Năm 2021 ông bị Bộ Công An ban hành quyết định cấm xuất cảnh. Tháng 02/2023, ông bị Bộ Công An yêu cầu Cơ quan An ninh Điều tra tiến hành điều tra đối với ông.
Tháng 06/2023, ông được chính quyền Hoa Kỳ cho phép nhập cảnh để tỵ nạn chính trị tại Mỹ.
Diễn đàn