Khi ông Marco Rubio đến Mỹ Latinh vào cuối tuần này trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên với tư cách là ngoại trưởng của ông Donald Trump, ông sẽ thấy một khu vực đang chao đảo vì cách tiếp cận gây sốc và kinh ngạc của chính quyền mới đối với ngoại giao.
Trong những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, vị tổng thống mới đã gia tăng ý định đòi lại Kênh đào Panama, khiến người Brazil tức giận khi trục xuất những người di cư bị còng tay và áp đặt trong thời gian ngắn các lệnh trừng phạt và thuế quan khắc nghiệt đối với Colombia trong một cuộc tranh cãi về các chuyến bay trục xuất.
Điểm dừng chân đầu tiên của ông Rubio sẽ là Thành phố Panama khi chính quyền Trump chuyển trọng tâm của Washington trở lại Mỹ Latinh, nhằm chống lại ảnh hưởng rộng lớn của Trung Quốc trong khu vực và ngăn chặn di cư.
Là ngoại trưởng gốc Latinh đầu tiên, ông Rubio đã chỉ ra rằng Bộ Ngoại giao sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ông Trump đạt được chính sách "kiềm chế di cư hàng loạt" và chủ đề này sẽ là trọng tâm khi ông tiếp tục đến El Salvador, Costa Rica, Guatemala và Cộng hòa Dominica.
Chính quyền Trump đã tăng cường trục xuất, đưa người di cư bằng máy bay quân sự đến các nước Mỹ Latinh, bao gồm cả Guatemala. Các chuyến bay đã gây ra một cuộc tranh cãi ngắn với Colombia hôm 26/1 sau khi Tổng thống Gustavo Petro từ chối cho phép hai máy bay quân sự hạ cánh, trước khi sau đó đồng ý triển khai máy bay Colombia đưa những người bị trục xuất trở về.
Ông Kevin Whitaker, cựu đại sứ Hoa Kỳ tại Colombia, nói rằng việc ông Trump áp đặt thuế quan ngay lập tức cũng như các lệnh trừng phạt và hạn chế thị thực hiếm khi được sử dụng đối với Colombia, một đồng minh lâu năm của Hoa Kỳ, để đáp trả đã báo hiệu cho các quốc gia trong khu vực rằng chính quyền Trump đang nghiêm túc như thế nào đối với vấn đề di cư.
"Thông điệp mà nó gửi đi là chính quyền Trump sẵn sàng sử dụng các công cụ này như thế nào", ông Whitaker, hiện làm việc tại tổ chức tư vấn Atlantic Council, cho biết trong một cuộc gọi với các phóng viên.
Ông Trump đã chỉ ra rằng ông muốn khẳng định lại sự thống trị của Hoa Kỳ đối với Tây Bán cầu, nói rằng Washington cũng cần kiểm soát Greenland, một lãnh thổ tự trị của Đan Mạch - một nguyện vọng mà các quan chức Đan Mạch và Greenland kiên quyết bác bỏ - cùng với các mối đe dọa của ông đối với Kênh đào Panama.
Ông Rubio, con trai của những người nhập cư Cuba và là người nói tiếng Tây Ban Nha lưu loát, là người theo chủ nghĩa diều hâu lâu năm về chính sách đối với Cuba và Venezuela.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông là động lực thúc đẩy việc đảo ngược chính sách hòa giải lịch sử với Cuba của người tiền nhiệm Barack Obama và cũng đóng vai trò chính trong việc xây dựng chiến dịch "gây sức ép tối đa" đối với Venezuela, bao gồm các lệnh trừng phạt toàn diện đối với ngành năng lượng của quốc gia thuộc khối OPEC này.
Ngay sau khi nhậm chức, ông Trump đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tại biên giới Hoa Kỳ - Mexico, cấm xin tị nạn đối với những người chạy trốn xung đột ở quốc gia của họ và ban hành mệnh lệnh hành pháp nhằm ngăn chặn con cái của một số người nhập cư trở thành công dân Hoa Kỳ.
Ông Rubio nhanh chóng nắm lấy trọng trách này.
"Quan hệ ngoại giao của chúng tôi với các quốc gia khác, đặc biệt là ở Tây Bán cầu, sẽ ưu tiên bảo vệ biên giới của Hoa Kỳ, ngăn chặn tình trạng di cư bất hợp pháp và gây bất ổn, và đàm phán về việc hồi hương những người nhập cư bất hợp pháp", ông Rubio cho biết trong một tuyên bố nêu rõ các ưu tiên của mình.
Ông Rubio có thể sử dụng chuyến đi của mình để thúc đẩy cái gọi là các thỏa thuận "quốc gia thứ ba", trong đó các quốc gia chấp nhận công dân của các quốc gia khác bị Hoa Kỳ trục xuất, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều chuyến bay trục xuất đưa người di cư trở về quốc gia của họ, các chuyên gia cho biết.
Cuba và Venezuela có mối quan hệ lạnh nhạt với Hoa Kỳ và đã hạn chế rất nhiều số lượng người bị trục xuất mà họ sẵn sàng tiếp nhận, vì vậy chính quyền của Trump có thể sẽ cần tìm các quốc gia khác để tiếp nhận họ - có khả năng bao gồm một số quốc gia trong hành trình của Rubio.
"Đây là những nơi mà Trump có thể nghĩ rằng ông ấy có thể gây sức ép để đưa những người bị trục xuất này từ các quốc gia khác đến", ông Will Freeman, một thành viên nghiên cứu về Mỹ Latinh tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói.
Diễn đàn