Kế hoạch của Tổng thống Donald Trump về việc Hoa Kỳ sẽ tiếp quản Gaza đang bị chiến tranh tàn phá và tạo ra một “Riviera của Trung Đông” sau khi tái định cư người Palestine đến những nơi khác đã phá vỡ chính sách của Hoa Kỳ về xung đột Israel-Palestine và gây ra sự chỉ trích rộng rãi.
Động thái gây sốc của ông Trump, một cựu doanh nhân phát triển bất động sản ở New York, đã nhanh chóng bị các cường quốc quốc tế lên án. Trong đó, một cường quốc khu vực là Ả Rập Saudi, mà ông Trump hy vọng sẽ thiết lập quan hệ với Israel, đã từ chối thẳng thừng kế hoạch này.
Thổ Nhĩ Kỳ gọi đề xuất này là “không thể chấp nhận được” và Pháp nói nó có nguy cơ gây bất ổn cho Trung Đông.
Các quốc gia từ Nga, Trung Quốc, Tây Ban Nha, Ireland và Vương quốc Anh cho biết họ tiếp tục ủng hộ giải pháp hai nhà nước đã hình thành nên nền tảng chính sách của Washington trong khu vực trong nhiều thập kỷ.
Ông Trump, trong thông báo chính sách lớn đầu tiên của mình về Trung Đông, cho biết ông hình dung ra việc xây dựng một khu nghỉ dưỡng nơi các cộng đồng quốc tế có thể chung sống hòa thuận sau hơn 15 tháng Israel ném bom tàn phá vùng đất ven biển nhỏ bé này và giết chết hơn 47.000 người, theo số liệu của Palestine.
Con rể và cựu trợ lý của ông Trump, Jared Kushner, năm ngoái đã mô tả Gaza là tài sản ven biển “có giá trị”.
Đề xuất này đã gây chấn động ngoại giao trên khắp Trung Đông và toàn cầu. Trung Quốc cho biết họ phản đối việc cưỡng bức di dời người Palestine.
“Trung Quốc luôn tin rằng người Palestine quản lý Palestine là nguyên tắc cơ bản của chính quyền hậu xung đột”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Kiếm nói, đồng thời thêm rằng Bắc Kinh ủng hộ giải pháp hai nhà nước trong khu vực.
Một số lời chỉ trích gay gắt nhất đến từ Pháp, nước này cho biết việc cưỡng bức di dời người dân Gaza sẽ là hành vi vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, là hành vi tấn công vào nguyện vọng chính đáng của người Palestine và làm mất ổn định khu vực.
Một quan chức của nhóm chiến binh Palestine Hamas, nhóm đã cai trị Dải Gaza trước khi giao tranh với Israel trong một cuộc chiến tàn khốc tại đó, nói rằng tuyên bố của Trump về việc tiếp quản vùng đất này là “lố lăng và vô lý”.
“Bất kỳ ý tưởng nào như thế này đều có khả năng châm ngòi khu vực”, Sami Abu Zuhri nói với Reuters, đồng thời cho biết Hamas vẫn cam kết thực hiện thỏa thuận ngừng bắn với Israel và “đảm bảo thành công của cuộc đàm phán trong giai đoạn thứ hai”.
Không rõ liệu ông Trump có tiếp tục kế hoạch gây tranh cãi của mình hay chỉ đơn giản là đưa ra lập trường cực đoan như một chiến lược mặc cả.
Ông Trump không cung cấp thông tin chi tiết về kế hoạch của mình, vốn được công bố tại một cuộc họp báo chung vào thứ Ba với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đang có chuyến thăm Washington.
DI DỜI VĨNH VIỄN
Điện Kremlin hôm thứ Tư (5/2) nói Nga tin rằng một giải pháp ở Trung Đông chỉ có thể khả thi trên cơ sở giải pháp hai nhà nước, trong khi Bộ trưởng Ngoại giao Tây Ban Nha Jose Manuel Albares cho biết “Gaza là vùng đất của người Palestine ở Gaza và họ phải ở lại Gaza”.
Tổng giám đốc điều hành của Tổ chức Ân xá Quốc tế Paul O'Brien cho biết việc di dời toàn bộ người Palestine khỏi Gaza “tương đương với việc hủy hoại họ như một dân tộc”.
Thông báo này được đưa ra sau đề xuất gây sốc của ông Trump vào đầu ngày thứ Ba về việc tái định cư vĩnh viễn hơn hai triệu người Palestine từ Gaza đến các nước láng giềng.
Một đánh giá thiệt hại của Liên Hiệp Quốc được công bố vào tháng 1 cho thấy việc dọn dẹp hơn 50 triệu tấn đổ nát còn sót lại ở Gaza sau chiến tranh có thể mất 21 năm và tốn tới 1,2 tỷ đô la.
Việc Hoa Kỳ trực tiếp tham gia vào Gaza sẽ đi ngược lại chính sách lâu đời của Washington và đối với phần lớn cộng đồng quốc tế, vốn cho rằng Gaza sẽ là một phần của nhà nước Palestine trong tương lai bao gồm Bờ Tây bị chiếm đóng.
“Ông ấy hoàn toàn mất trí... Một cuộc xâm lược Gaza của Hoa Kỳ sẽ dẫn đến cuộc thảm sát hàng nghìn binh lính Hoa Kỳ và nhiều thập kỷ chiến tranh ở Trung Đông. Giống như một trò đùa tệ hại, bệnh hoạn”, Thượng nghị sĩ Dân chủ Hoa Kỳ Chris Murphy nói.
Đề xuất của ông Trump đặt ra câu hỏi liệu cường quốc Trung Đông là Ả Rập Saudi có sẵn lòng tham gia vào nỗ lực do Hoa Kỳ làm trung gian nhằm bình thường hóa quan hệ lịch sử với đồng minh Israel của Hoa Kỳ hay không.
Ả Rập Saudi, cũng là đồng minh quan trọng của Hoa Kỳ, phản đối mọi nỗ lực nhằm đẩy người Palestine khỏi vùng đất của họ, Bộ Ngoại giao Ả Rập Saudi cho biết trong một tuyên bố vào thứ Tư.
Ả Rập Saudi cho biết họ sẽ không thiết lập quan hệ với Israel nếu không thành lập một nhà nước Palestine, trái ngược với tuyên bố của ông Trump rằng Riyadh không yêu cầu một quê hương của người Palestine.
Thái tử Ả Rập Saudi Mohammed bin Salman đã khẳng định lập trường của vương quốc theo “cách rõ ràng và minh bạch” không cho phép bất kỳ sự diễn giải nào trong bất kỳ trường hợp nào, tuyên bố cho biết.
Ông Trump muốn Ả Rập Saudi đi theo bước chân của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, một trung tâm thương mại và kinh doanh ở Trung Đông, và Bahrain đã ký cái gọi là Hiệp định Abraham vào năm 2020 và bình thường hóa quan hệ với Israel.
Khi làm như vậy, họ đã trở thành quốc gia Ả Rập đầu tiên trong một phần tư thế kỷ phá vỡ điều cấm kỵ lâu đời.
Ông Trump cho biết ông có kế hoạch đến thăm Gaza, Israel và Ả Rập Saudi, nhưng không nói khi nào ông dự định đi.
Ông Netanyahu không bị lôi kéo vào việc thảo luận về đề xuất này, ngoại trừ việc khen ngợi ông Trump vì đã thử một cách tiếp cận mới.
Nhà lãnh đạo Israel, người có quân đội đã giao tranh ác liệt với các chiến binh Hamas ở Gaza hơn một năm, nói ông Trump đã “suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ với những ý tưởng mới” và “thể hiện sự sẵn sàng phá vỡ tư duy thông thường”.
NGƯỜI PALESTIN SỢ MỘT ‘NAKBA’ KHÁC
Di dời là một vấn đề cực kỳ nhạy cảm đối với cả người Palestine và các quốc gia Ả Rập.
Khi giao tranh diễn ra dữ dội trong cuộc chiến ở Gaza, người Palestine lo sợ rằng họ sẽ phải chịu đựng một “Nakba” (hay thảm họa) khác, ám chỉ đến thời điểm hàng trăm nghìn người bị tước đoạt nhà cửa trong cuộc chiến năm 1948 khi nhà nước Israel ra đời.
“Ông Trump có thể xuống địa ngục, với những ý tưởng, với tiền bạc và với niềm tin của mình. Chúng tôi sẽ không đi đến đâu cả. Chúng tôi không phải là thứ tài sản của ông ấy”, Samir Abu Basil, 40 tuổi, một người cha của năm đứa con đến từ thành phố Gaza, nói với Reuters qua một ứng dụng trò chuyện.
“Nếu ông ta muốn giải quyết cuộc xung đột này, cách dễ hơn là đưa người Israel vào một trong những quốc gia ở đó. Họ là người lạ chứ không phải người Palestine. Chúng tôi là chủ sở hữu của vùng đất này”.
Diễn đàn